Ponieważ tyle a tyle mówi się o znaczeniu piątkowego expose Pana Premiera Rządu Rzeczypospolitej Donalda Tuska, o tym że ma być to zdecydowana odpowiedź na spadające dla Platformy sondaże, że pozwolę sobie publicznie postawić pytanie, czy piątkowe expose Pana Premiera jest złożonym przez niego wnioskiem w trybie art. 160 Konstytucji Rzeczypospolitej, czyli wnioskiem Prezesa Rady Ministrów o wyrażenie wotum zaufania dla jego Rządu?
Należy zwrócić uwagę na zasadniczą sprawę. Polska Konstytucja nie zna i nie używa pojęcia expose. Jest to zwyczajowa nazwa nadawana pierwszemu, opisującemu cele rządu na czteroletnią kadencję, przemówieniu Prezesa Rady Ministrów, po którym następuje głosowanie o udzielenie Rządowi wotum zaufania, z tym że dzieje się to w trybie art. 154 ust 2 Konstytucji. Udzielenie wotum zaufania w tym przypadku następuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Konstytucja nasza nie wymusza także, ani trudno mówić o ugruntowanym zwyczaju, corocznego raportu o stanie państwa, jak to dzieje się pod ustrojem wielkobrytyjskim czy amerykańskim.
Konstytucjonaliści nasi uznali, że Rząd jest powoływany na czteroletnią kadencję, na jej początku określa jej cele i ich realizowaniem przez cztery lata się zajmuje. Nie docenilibyśmy jednak naszych konstytucjonalistów, gdybyśmy uznali że oto nie przewidzieli oni takiej sytuacji, że po roku realizacji Rządowego programu, zdarzyło się coś, co program ten i założony cel unieważni, albo wymaga jego zmiany czy modyfikacji (np. Rząd zapowiedział sojusz wojskowy ze Stanami Zjednoczonymi, a te po pół roku kadencji rozleciały się – jak nic Rząd nie może zrealizować obietnicy bez swojej winy i trzeba naznaczyć jakiś nowy cel). Dla sytuacji takiej właśnie zmiany polityki Rządu w czasie trwania kadencji służy art. 160 Konstytucji i instytucja wotum zaufania w czasie trwania kadencji.
Prezes Rady Ministrów, widząc że program który poddawał pod głosowanie na samym początku kadencji w skutek zmiany okoliczności wymaga jego zmiany, chcąc uwolnić się od zobowiązań który w swoim expose wygłosił, zgłasza do Sejmu wniosek o wyrażenie wotum zaufania wygłaszając przemówienie zawierające nowy program i cele Rządu. Jeżeli otrzyma wotum zaufania, znaczy się, że Sejm udzielił mu poparcia, dał poparcie polityczne dla nowego programu i unieważnił zobowiązania poczynione w pierwszym expose. Jeżeli tego wotum nie otrzyma, zgodnie z art. 162 ust 2 pkt 1 Konstytucji składa dymisję. Pod tym względem nasza Konstytucja jest jasna i precyzyjna. I nie pozostawia możliwości interpretacyjnych.
Pytanie zasadnicze brzmi więc, czy expose jest wnioskiem w trybie art. 160 o udzielenie wotum zaufania Radzie Ministrów? Przyjąć należy, że Pan Premier Donald Tusk zna Konstytucję i zna znaczenie słowa expose. Definicji słowa expose w naszej Konstytucji należy szukać w art. 154 ust 2 mówiącym: „Prezes Rady Ministrów, w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta Rzeczypospolitej, przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania”. Expose zatem według naszej Konstytucji to nic innego jak program działania Rady Ministrów. Konstytucja nie zabrania zmiany programu działania Rządu w czasie trwania kadencji, a w celu prawnego uregulowania zmiany programu działania w czasie trwania kadencji przewiduje właśnie tryb art. 160 Konstytucji. Zatem zgłaszana chęć wygłoszenia przez Pana Premiera Donalda Tuska w dniu 12 października kolejnego expose przed Sejmem, mająca zawrzeć nowe propozycje programowe Rady Ministrów, to nic innego jak zmiana programu działania Rządu i wymaga poddania pod głosowanie w trybie art. 160 Konstytucji.
Premier Tusk zapewne nie chcąc aby jego piątkowe expose było potraktowane jako wniosek w trybie art. 160 Konstytucji swoje przemówienie zgłosił jako: „Informacja Prezesa Rady Ministrów na temat stanu realizacji zadań wynikających z exposé Prezesa Rady Ministrów oraz zamierzeń Rady Ministrów”. Ale znów nasza Konstytucja nie zna Informacji Prezesa Rady Ministrów na temat stanu realizacji zadań wynikających z expose. A jeżeli pojawia się słowo „zamierzeń Rady Ministrów” to jak nic należy uznać, że jest to zapowiedź jakiś nowych posunięć programowych Rządów, nie zgłoszonych w expose, które wymagają zatwierdzenia przez Sejm, właśnie poprzez udzielenie Rządowi wotum zaufania. Bo nie można doprowadzić do takiej sytuacji, że Rząd zgłosi w expose program, otrzyma na ten program wotum zaufania Narodu – Sejmu, po czym Premier wygłosi kolejne expose w którym ten program zmieni. Nie podda go pod głosowanie. Zacznie ten zmieniony program realizować, a gdy program zakończy się katastrofą, to zasłoni się, ale przecież wszyscy doskonale wiedzieliście o tym co robimy, przecież was informowaliśmy. I właśnie przeciwko temu służy nasz art. 160 Konstytucji.
Inne tematy w dziale Polityka
