Urlop macierzyński

Urlop macierzyński przysługuje pracownicy, która w czasie trwającego zatrudnienia w ramach stosunku pracy urodziła dziecko, a urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego pracownicy, która przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub która przyjęła dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem.

Celem urlopu jest zagwarantowanie kobiecie możliwości przygotowania się do porodu (gdyż zgodnie z art. 180 § 3 k.p. co najmniej dwa tygodnie urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przed przewidywaną datą porodu), a następnie regeneracji sił oraz zapewnienie opieki nad dzieckiem w pierwszym okresie jego życia. Urlop może być wykorzystany jedynie w naturze, nie może być zastąpiony ekwiwalentem pieniężnym. Jest to uprawnienie, którego pracownica nie morze się zrzec.

Prawo do urlopu, po spełnieniu kryteriów, może także nabyć pracownik, ojciec lub opiekun dziecka.

Wymiar urlopu macierzyńskiego jest przedmiotem art. 180 § 1 k.p. i wynosi odpowiednio:

1) 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
2) 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
3) 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
4) 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
5) 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Od 01 stycznia 2010 r. na zasadach określonych w przepisach rodzice bądź opiekunowie mają prawo do skorzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Powyższe wynika z przepisów art. 180-1822 K.p. oraz 183 K.p.

Zgodnie z art. 1821 k.p. pracownikom oraz opiekunom dziecka przysługuje dodatkowy urlop macierzyński lub dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego. Jest on udzielany jednorazowo, w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności, bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego "podstawowego”. Dodatkowego urlopu macierzyńskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu, pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Za okres tego urlopu dodatkowego jak i „podstawowego” pracownikowi przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Dodatkowy urlop macierzyński wynosi:

Pracownica:

Lata 2010-2011
1. do 2 tygodni: w razie urodzenia jednego dziecka
2. do 3 tygodni: w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka

Lata 2012-2013
1. do 4 tygodni: w razie urodzenia jednego dziecka
2. do 6 tygodni: w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka

Lata od 2014 r.
1. do 6 tygodni: w razie urodzenia jednego dziecka
2. do 8 tygodni: w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka

Pracownik ojciec:

Nabywa prawo do dodatkowego urlopu w wymiarze określonym powyżej w razie:
a. rezygnacji przez pracownicę po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego po porodzie z pozostałej części tego urlopu lub
b. wykorzystania urlopu macierzyńskiego przez pracownicę (w podstawowym wymiarze)

Opiekun adopcyjny:

Lata 2010-2011
1. do 2 tygodni: w razie przyjęcia jednego dziecka
2. do 3 tygodni: w razie przyjęcia więcej niż jednego dziecka
3. 1 tydzień w razie przyjęcia dziecka do 7 roku życia lub do 10 roku życia

Lata 2012-2013
1. do 4 tygodni: w razie przyjęcia jednego dziecka
2. do 6 tygodni: w razie przyjęcia więcej niż jednego dziecka
3. 2 tygodnie w razie przyjęcia dziecka do 7 roku życia lub do 10 roku życia

Lata od 2014 r.
1. do 6tygodni: w razie przyjęcia jednego dziecka
2. do 8 tygodni: w razie przyjęcia więcej niż jednego dziecka
3. 3 tygodnie w razie przyjęcia dziecka do 7 roku życia lub do 10 roku życia

Osoba uprawniona do dodatkowego urlopu macierzyńskiego może łączyć korzystanie z tego urlopu z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, w takim przypadku dodatkowego urlopu macierzyńskiego udziela się na pozostałą część dobowego wymiaru czasu pracy. Podjęcie pracy następuje na pisemny wniosek pracownicy, składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy, w którym pracownica wskazuje wymiar czasu pracy oraz okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem pracy; pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownicy.

---

Ekspert Instytutu ds. kadr i płac

zdobył tytuł Kadrowy Roku

Doświadczenie zawodowe

Zdobywał pracując w firmach zatrudniających kilka tysięcy osób, odpowiadając za całokształt spraw związanych z bieżącą działalnością firm w zakresie spraw personalnych oraz kadrowo-płacowych

Wybrane publikacje

Odpowiada na pytania czytelników oraz przygotowuje artykuły do biuletynu "Ubezpieczenia i Prawo Pracy" Wydawnictwa "Gofin"