Przedstawiona przez Komisję Europejską lista projektów wspólnego zainteresowania w zakresie rozbudowy infrastruktury energetycznej jest piękną wizją zintegrowanych systemów energetycznych w przyszłej Europie jednak bez gwarancji istotnego dofinansowania, bowiem koszt realizacji jedynie polskich inwestycji wynosić będzie więcej niż cały budżet programu CEF na najbliższe 6 lat…
14 października 2013 r. KE przyjęła listę 248 kluczowych projektów rozbudowy infrastruktury energetycznej. Są one zgodne z najnowszymi wytycznymi w sprawie transeuropejskiej infrastruktury energetycznej (TEN-E, trans-European energy infrastructure). Etykieta projektów wspólnego zainteresowania (PCI, projects of common interest) pozwala przyspieszyć i usprawnić procedury korzystania ze środków wspólnotowych i relacji z narodowymi regulatorami. Projekty będące na liście PCI mogą w szczególności korzystać ze wsparcia finansowego z programu CEF (Connecting Europe Facility), którego budżet na lata 2014-2020 wynosi 5,85 mld EUR i przeznaczony jest na rozbudowę transeuropejskiej infrastruktury energetycznej. Aby projekt znalazł się na liście wspólnego zainteresowania musi spełniać kilka warunków, m. in.: powinien przynosić korzyści co najmniej dwóm państwom członkowskim, przyczyniać się do integracji rynków oraz wzmacniania konkurencji, zwiększania bezpieczeństwa dostaw oraz zmniejszania emisji CO2. Lista projektów będzie aktualizowana, co 2 lata. Z polskich projektów dotyczących elektryczności, ropy i gazu wybrano 12.
Pierwsza grupa zaakceptowanych polskich projektów dotyczy tzw. korytarza Electricity EAST, w ramach którego wsparcie mogą uzyskać:
- tzw. polsko-niemiecki most energetyczny (GerPol Power Bridge), w szczególności połączenia Eisenhuttenstadt/Plewiska oraz linie wewnątrz kraju Krajnik/Baczyna i Mikułowa/Świebodzice
- połączenie polsko-niemieckich sieci energetycznych między Vieraden i Krajnikiem
- elektrownia szczytowo-pompowa Młoty na Dolnym Śląsku blisko granicy z Czechami i Niemcami
Druga grupa projektów dotyczy tzw. korytarza Gas EAST, w ramach którego wsparcie mają uzyskać:
- połączenie gazowe tzw. interkonektor między sieciami Polski i Czech (Stork II, Libhost-Hast-Kędzierzyn) oraz powiązane z nim połączenia wewnętrzne w zachodniej Polsce o długości ok. 790 km, w szczególności pomiędzy Poznaniem, Katowicami i Krakowem
- interkonektor między sieciami Polski i Słowacji oraz powiązane z nim połączenia wewnętrzne we wschodniej Polsce o długości ok. 380 km na Mazowszu i Pokarpaciu, w szczególności pomiędzy Warszawą, Lubinem i Rzeszowem
Trzecia grupa projektów dotyczy tzw. Gas Baltic Energy Market Interconnection Plan (BEMIP), w ramach którego zaplanowano wsparcie dla:
- połączenie pomiędzy Polską a Danią tzw. Baltic Pipeline o długości ok. 320 km (w tym prawie 280 km morzem)
- interkonektor między Polską a Litwą (tzw. GIPL) z sieciami krajowymi (20 km na Litwie oraz 350 km w Polsce)
- rozbudowa zdolności przeładunkowych i magazynowych terminalu LNG w Świnoujściu
- remont i zwiększenie zdolności odbioru gazu w Lwówku i Włocławku w gazociągu Jamał-Europa
Pozostałe projekty dotyczą tzw. Electricity Baltic Energy Market Interconnection Plan (BEMIP), w ramach którego ma być realizowane połączenie między Polską a Litwą (Alytus-Ełk) z liniami energetycznymi o długości ok. 330 km – budowa nowych i remont) oraz tzw. Oil Supply Connections in Central Eastern Europe (OSC), w ramach którego na liście znalazły się połączenia Adamowo-Brody (czyli ok. 370 km ropociągu na trasie Odessa-Brody-Gdańsk) oraz tzw. Cluster Pomeranian pipeline (będący przedłużeniem połączenia Adamowo-Brody) oraz budowa nowego terminalu naftowego w porcie w Gdańsku.
Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania to kluczowe projekty infrastrukturalne mające pomóc państwom członkowskim UE w integracji ich energetycznych rynków wewnętrznych, umożliwić zdywersyfikowanie własnych źródeł zaopatrzenia w energię oraz zakończyć tzw. izolację energetyczną części państw europejskich. Projekty mają również dostosowywać sieci energetyczne do radzenia sobie w przyszłości z nadwyżką energii elektrycznej produkowanej z OZE (magazynowanie). Na opublikowanej liście KE znalazły się głównie połączenia sieci energetycznych, gazociągi i ropociągi. Wśród nowych projektów warto wspomnieć o podziemnych magazynach gazu, terminalach LNG, 2 projektach inteligentnych sieci (smart grid) oraz 13 tzw. magazynach energii (electricity storages) wśród których znalazły się innowacyjne compressed air electricity storage.
Największymi korzyściami z bycia na liście są: przyspieszona procedura przyznawania pozwoleń (wiążący w tym zakresie jest 3,5 roczny termin), właściwość organu jednego państwa przy projektach transgranicznych (one stop shop), mniejsze koszty administracyjne dla projektodawców w szczególności w zakresie środowiska naturalnego (KE wydała w tym zakresie odpowiednie wytyczne) oraz zwiększona przejrzystość podejmowania decyzji i gwarantowany udział społeczeństwa w ich podejmowaniu. W zakresie finansowania wymienionych projektów najważniejszy jest wspomniany już program CEF (o wartości 5,85 mld EUR), ale istnieje także możliwość finansowania przez EBI (pożyczki, tzw. obligacje projektowe i inne instrumenty finansowe).
Z polskiego punktu widzenia ważne są jeszcze dwie informacje. Po pierwsze, projekty znajdujące się na liście nie otrzymają automatycznego dofinansowania. Znalezienie się na liście jest warunkiem wstępnym do skorzystania ze środków CEF, ale nie wyklucza starań o dofinansowanie z innych programów unijnych. Nie wszystkie projekty będą wymagały wsparcia unijnego, zresztą część jest już realizowana i zapewne będzie bez pomocy środków europejskich. Ponadto warto zwrócić uwagę, że projekty dotyczące ropy naftowej nie mogą być finansowane w ramach programu CEF. Dotacje w ramach CEF będą przyznawane od 2014 r. i będą dotyczyły dofinansowania tych projektów (badań i prac budowlanych), których opłacalność ekonomiczna jest niska pomimo ogromnego wkładu w budowę wspólnego rynku i poprawy solidarności energetycznej. Więcej możliwości uzyskania dofinansowania (w formie obligacji czy niskooprocentowanych pożyczek) wiąże się z zaangażowanie instytucji zewnętrznych np. EBI. Po drugie, lista została przekazana przez KE do Parlamentu i Rady, które to instytucje mają dwa miesiące na jej przyjęcie lub odrzucenie w całości, nie mogą jednak wnosić do niej żadnych poprawek.
Wpisanie na listę ponad 240 projektów przy zapewnieniu bardzo niskiego gwarantowanego finansowania (na poziomie poniżej 6 mld EUR do 2020 r.) oznacza, że przy rozpatrywaniu wniosków będzie następowała ostra selekcja. Na środki CEF będą mogły liczyć więc tylko te projekty, których opłacalność ekonomiczna będzie bardzo mała. Dla zobrazowania skali ponoszonych już obecnie nakładów przez państwa może posłużyć budowa terminalu LNG w Świnoujściu, którego koszt zamknie się w ok. 1 mld EUR. Tak więc, przedstawiona przez KE lista jest piękną wizją zintegrowanych systemów energetycznych w przyszłej Europie jednak bez gwarancji istotnego dofinansowania. Warto również zauważyć, że państwa członkowskie (w tym Polska) prowadzą mniej lub bardziej zaawansowane prace nad dużą częścią projektów ujętych na liście wspólnego zainteresowania. Zresztą tylko pobieżne przyglądnięcie się polskim projektom na liście (gazociąg do Danii, ukończenie polskiej części rurociągu Odessa-Brody-Gdańsk, kilka tysięcy km linii energetycznych, gazociągów i ropociągów) pozwala przypuszczać, że ich realizacja będzie kosztować zdecydowanie więcej niż cały budżet programu CEF na najbliższe 6 lat…
Polecamy publikację Instytutu Kościuszki dot. infrastruktury gazowej w Polsce, dostępną tutaj.
Marcin Tarnawski – dr, ekspert Instytutu Kościuszki, pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego
Przy wykorzystaniu materiału prosimy o wskazanie jako źródła Instytutu Kościuszki.
Komentarze