Część pierwsza notki: TU
* * *
Człowiek szukając informacji zaczyna od szukania źródeł.
Przygotowując notatki o papierach wartościowych i spółkach je emitujących muszę posiadać papier wartościowy, aby bez problemów autorskich móc go przedstawić, a szukam źródeł informacji o emitencie. Kierunki poszukiwań (poza własną biblioteką) są dwa: źródła pisane obce (biblioteki, archiwa) i Internet. Pierwsze wymagają fizycznej aktywności i poświęcenia określonej ilości czasu, dojazdu, wypisywania papierków, drugie są łatwe i przyjemne. Wymagają troszkę sprytu, bo informacja może być ukryta pod nie najlepiej dobranym tytułem. Szereg źródeł jest dostępnych w Internecie w różnych bibliotekach cyfrowych. To piękna i chwalebna idea.
Co jednak ma zrobić osoba, która trochę się interesuje, ale nie ma zbyt dużo czasu, bo ma inne obowiązki?
Chciałaby WIEDZIEĆ, a nie SZUKAĆ.
Kierując się tą myślą postanowiłem przygotować przegląd literatury pokazującej piękno historycznych papierów wartościowych.
Wyniki kwerendy publikuję zastrzegając możliwość jej niekompletności. Proszę, nie trzeba szukać ...
* * *
Drukiem papierów wartościowych zajmowało się wiele zakładów graficznych. W Warszawie, szczególnie we wczesnych latach dwudziestolecia międzywojennego, wiele spółek drukowało swoje papiery wartościowe w Zakładach Graficznych E. i Dr K. Koziańskich, a od 1928 r. – w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Papiery tej ostatniej cechowała wysoka jakość i dbałość o szczegóły techniczne. Zachowały one do dzisiaj unikatowy charakter i są łatwo rozpoznawalne. Inne drukarnie warszawskie, wytwarzające papiery wartościowe w tym okresie, to m.in.: „Świętoński i S-ka”, Zakłady Graficzne St. Martensa, Zakłady Graficzne „B. Wirtz”, Litografia Artystyczna „W. Główczewski”, Zakłady Graficzne „B. Wierzbicki i S-ka”, Drukarnie: „L. Biliński i W. Maślankiewicz”, „Galewski i Dau”, Zakłady Graficzne „Merkury”, „Spółdzielnia Pracy”, Drukarnie: J. Leśniewskiego, F. Kasprzykiewicza, G. Wattsona, Jan Cotty’ego, Zakłady Graficzne „Ryngraf” SA, Zakłady Graficzne „Nasz Sklep Urania” SA, Drukarnia Artystyczna „K. Kopytkowski i S-ka”, Zakłady Graficzne „Rundo, Goliński i S-ka”.
Dużą aktywność w wytwarzaniu papierów wartościowych wykazywał rynek poznański. Spośród drukarni realizujących zamówienia spółek akcyjnych w tym mieście można wymienić m.in.: „Atlas” W. Kostrzewski, Drukarnia Handlowa T. z o.p., Drukarnia Katolicka TA, Drukarnia Św. Wojciecha, Drukarnia Polska TA, Zakłady Graficzne W. Tomaszewskiego, Litografia „F. Pilczek”, Drukarnia Mieszczańska TA.
Aktywny był również w tym zakresie rynek drukarni lwowskich i krakowskich. Do ważniejszych należały: „Karpalit”, Artur Goldman, Litografia Piller−Neumanna we Lwowie i Drukarnia Związkowa, Drukarnia Narodowa, „A. Pruszyński”, Drukarnia Kranikowskiego, Drukarnia „Grafia” i „Sztuka” w Krakowie.
W Łodzi papiery wartościowe drukowały: Litografia St. Miszewski i S-ka, Zakłady Graficzne Z. Manitus oraz B. Kotkowski i S-ka.
Papiery wartościowe drukowano także w wielu innych miastach Polski, m.in.: w Mikołowie – Drukarnia K. Miarki, w Zgierzu – W. Nowicki i S-ka, w Bydgoszczy – Drukarnia Gdańska A.G., Zakłady Graficzne „Biblioteka Polska”, w Sosnowcu – Sosnowieckie Zakłady Graficzne SA, w Lesznie – Zakład Graficzny Straszewiczów, w Tarnowskich Górach – Drukarnia Reimanna, w Inowrocławiu – Drukarnia Kujawska TA, a także w Toruniu – Pomorska Drukarnia Rolnicza SA.
* * *
Warto zwrócić uwagę na walory estetyczne prezentowanych papierów wartościowych. W ich projektowanie zaangażowani byli niejednokrotnie znani artyści; ich szata graficzna często przedstawiała kunszt wysokiej marki. Spośród osób związanych z projektowaniem strony graficznej papierów wartościowych tego okresu można wymienić m.in. Józefa Mehoffera, Zofię Stryjeńską, a przede wszystkim Adama Półtawskiego. Często zakłady graficzne oferowały druk papierów wartościowych wraz z projektem szaty graficznej.
* * *
Poniżej prezentuję pozycje literatury w kolejności chronologicznej, dotyczące historycznych papierów wartościowych z krótkim, subiektywnym opisem. Dla przejrzystości podzieliłem tekst na dwie części. Dzisiaj pierwsza, obejmująca II tysiąclecie.
1990 r.
Jan Moczydłowski: Ilustrowany katalog polskich obligacji państwowych 1918 - 1959
Wydawnictwo: Polskie Wydawnictwo Archeologiczne i Numizmatyczne. Komisja Numizmatyczna
O książce: „Katalog to nie tylko zinwentaryzowanie w nim przedmiotów kolekcjonerskich, to także ich wycena. Jest rzeczą zrozumiałą, że zaglądający do katalogu spodziewa się w nim znaleźć, oprócz wizerunku i opisu interesujących go rzeczy, również aktualne ich ceny lub przynajmniej stopnie rzadkości”.*
*Od autora
Ilustracje czarno-białe.
Książka dostępna rzadko na rynku antykwarycznym.
1991 r.
Papiery Wartościowe Włókienniczych Spółek Akcyjnych w zbiorach Centralnego Muzeum Włókiennictwa
Wydawnictwo: Centralne Muzeum Włókiennictwa
O książce: Pozycja jest katalogiem wystawy prezentowanej w 1991 r. przez Muzeum. Opis w dwóch językach.
Ilustracje czarno-białe.
Pozycja prawie niedostępna na rynku antykwarycznym.
1992 r.
Jan Moczydłowski: Ilustrowany Katalog obligacji Polski przed i porozbiorowej 1782- 1918
Wydawnictwo: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne
O książce: "Katalog Jana Moczydłowskiego traktuje o oryginalnych, najwcześniejszych polskich obligacjach. Są one rzadkie i bardzo rzadkie – stąd kosztowne i cenne.”*
*Z Przedmowy Leszka Kałkowskiego
Ilustracje czarno-białe.
Książka dostępna czasami na rynku antykwarycznym.
1994 r.
Leszek Kalkowski, Lesław Paga: Polskie papiery wartościowe
Wydawnictwo: Rosikon Press
O książce: Zbiór zachowanych, mimo burzliwych dziejów Polski, dowodów długiej i bogatej historii naszego rynku finansowego. Album wydany pod patronatem Komisji Papierów Wartościowych. *
* https://www.rosikonpress.com/towar_karta_7/Polskie_Papiery_Wartosciowe.html
Nagrody: Polskie Towarzystwo Wydawców Książek – Najpiękniejsza Książka Roku 1994, Nagroda w dziedzinie literatury naukowej przyznana przez Instytut Zachodni w Poznaniu 1994.
Książka drukowana w Hong-Kongu (!) reprezentuje światowy kunszt wydawniczy.
Dostępna obecnie stosunkowo często w obrocie antykwarycznym.
1995 r.
Tomasz L. Górniak: Przegląd papierów wartościowych
Wydawnictwo: Galeria Akcji
O książce: „Naszym celem było przybliżenie papierów wartościowych, jakimi są akcje, obligacje, czeki i weksle. Chcieliśmy dokonać tego nie drogą podawania wyczerpujących definicji, lecz raczej pokazując ich wygląd i krótko omawiając odmiany i rodzaje, wymuszając jednocześnie analizą poszczególnych odmian, a co za tym idzie także analizę funkcjonowania papierów wartościowych w praktyce finansowej”.*
*Ze Wstępu
Ilustracje czarno-białe (oprócz okładki).
Książka dostępna czasami na rynku antykwarycznym.
1996 r.
Ryszard Czerniawski: Statuty giełdy w Warszawie
Wydawnictwo: SKORPION.
O książce: Elegancko wydana pozycja, zawierająca przykłady papierów wartościowych notowanych na giełdzie warszawskiej w okresie międzywojennym.
Obecnie stosunkowo rzadko dostępna w obrocie antykwarycznym.
2000 r.
Ryszard Kowalczuk: Papiery wartościowe banków na Ziemiach Polskich w latach 1871 – 2000
Wydawnictwo: BRE Bank SA
O książce: Album prezentuje wybrane historyczne papiery wartościowe, emitowane przez banki oraz inne instytucje finansowe. Wydanie trójjęzyczne. Tekst w językach: polskim, angielskim i niemieckim. Zawiera także bibliografię. *
*https://tezeusz.pl/kowalczuk-ryszard-papiery-wartosciowe-bankow-na-ziemiach-polskich-w-latach-1871-2000-687682
Książka największego Kolekcjonera polskich papierów wartościowych dostępna czasami na internetowych portalach aukcyjnych.
ciąg dalszy TU
