W poprzedniej notce opisywałam ogólnie wydarzenia z „Kongresu futurologicznego”. Wspomniałam o niemiłych przygodach Ijona Tichego, a także o tym, że niosą one pewien przekaz, który nie jest już tak, potocznie mówiąc, lekki jak styl utworu.
Teraz jednak, jeśli chcę przedstawić pewne przemyślenia, nie mogę uniknąć zdradzenia zakończenia (na wypadek, gdyby jednak ktoś go nie znał)
Otóż Ijon Tichy znajduje człowieka, odpowiedzialnego za rozpowszechnianie psychemii (środków chemicznych, służących manipulacji odbiorem rzeczywistości).
We wzburzeniu, w pewnym momencie rzuca się na owego człowieka i wylatuje przez okno…
…a następnie, szczęśliwy jak nigdy, odzyskuje przytomność w kanale.
Wrażenia?
Podziwiam pomysł Autora oraz mistrzowskie jego wykonanie. Z drugiej, przez kilka dni po zakończeniu czytania zastanawiałam się: wizja przedstawiona w opowiadaniu jest skrajna i przerysowana, jako literacka, ale czy pewne jej elementy nie ziszczają się już dzisiaj?
Czy to, co jemy, rzeczywiście jest tym, co myślimy że jemy? Czy ryż to aby naprawdę ryż, czy w jakimś stopniu żonkil? Czy jogurt jest jogurtem, czy mieszaniną środków chemicznych o smaku jogurtu? Czy kupując w sklepie kurczaka, kupujemy drób, czy mieszaninę hormonu wzrostu, lodu (dla zwiększenia wagi) i konserwantów, osadzonych na wątłym ptasim ciele?
Na pierwszy rzut oka powyższe pytania wydają się bezsensowne.
Przynajmniej dopóki nie przeczytamy doniesień na temat nie tylko modyfikacji genetycznych, ale też praktyk supermarketów. Wystarczy też przejrzeć pobieżnie składy produktów na półkach sklepu (lub, często, własnej lodówki) by stwierdzić, że do oszukania zmysłów nie są konieczne żadne maskony unoszące się w powietrzu. Guma gellan, glutaminian sodu i przeróżne związki o nazwach zaczynających się na „E” załatwiają sprawę.
A jak to jest z mieszkaniami (czy mieszkadłami)? Może nie mieszkamy w apartamentach wielkości szuflady, ale solidność współczesnych budowli jest dyskusyjna. Ile lat jeszcze przetrwają bloki z wielkiej płyty? Czy jak średniowieczne miasteczka będą za kilkaset lat tworzyć klimat dawnych wieków?
Co z drogami? Te wybudowane przez starożytnych Rzymian wciąż nadają się do użytku. Wiele spośród utworzonych przed kilku laty już ma dziury. Czy podobne twory można uznać za całkowicie i bez zastrzeżeń autentyczne?
Tak więc, „Kongres futurologiczny” to opowiadanie, po przeczytaniu którego można spędzać dnie na zastanawianiu się nad prawdziwością otoczenia oraz sposobami przekonania się o niej. Obawiam się, że już obecnie niemal niemożliwe jest całkowicie naturalne życie. Nawet, jeśli samodzielnie utworzy się plantację, pole uprawne, grządkę itp., nie ma gwarancji, że unoszące się w powietrzu zanieczyszczenia i środki ochrony roślin z okolicznych pól nie osadzą się na roślinach.
Co z możliwością przekonania się o autentyczności wrażeń, dostarczanych przez nasze zmysły? „Kongres futurologiczny” aż kusi, by Tichego utraty świadomości i prawdziwe oraz pozorne powroty do rzeczywistości rozrysować w schemacie, na podobieństwo schematu blokowego, jako swego rodzaju pętle…
Wciąż zastanawia mnie, czy ostatnia kąpiel Ijona w kanale była już realna, czy też wyhalucynowana. I jak to zweryfikować?
Pytania, związane z tym opowiadaniem lub z niego wynikające można odkrywać (odkrywać, bo były zapewne związane z zamysłem autora, a zatem nie wymyśla się ich) bez końca. Te powyższe, to najbardziej ewidentne. Większość czytelników, opierając się na własnych doświadczeniach znajdzie własne…
Co bardzo istotne, nie tylko w tym dziele, ale i chociażby w kolejnych opowiadaniach z cyklu „Cyberiada” Lem raczej powstrzymuje się od narzucania swojej interpretacji, bardziej zmusza do myślenia, niż wpaja swoje myśli. A co najpiękniejsze, ta stymulacja do myślenia odbywa się przy salwach… szczerego śmiechu.
Interesują mnie nauki ścisłe i techniczne, a także ich związki z życiem społecznym. Uwielbiam pisać.
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Rozmaitości
