Kilka dni temu ukazała się moja książka „Koncepcja człowieka w pracach Ludwiga von Misesa” nakładem wydawnictwa PROHIBITA. Obiecałem wczoraj w kilku słowach przybliżyć tematykę niniejszej pozycji. Spełniam moje zobowiązanie – zapraszam do lektury!
Ludwig von Mises był jednym z najbardziej niedocenianych ekonomistów XX wieku, w Polsce długo znany wyłącznie jako polemista Oskara Lange. Przykładem tego zapomnienia było to, iż dopiero po 60 latach od wydania jego najważniejszego dzieła w języku angielskim pojawiło się ono w języku polskim. W Ludzkim działaniu stawia on tezę, iż wiele błędów w ekonomii (a także w ujmowaniu filozofii liberalnej) wynika z przyjęcia koncepcji homo economicus. Proponuje on odrzucić tę koncepcję jako z jednej strony niezgodną z rzeczywistością, a z drugiej jako nieprzydatny model działania człowieka w makroekonomii. Mises postuluje, aby przyjrzeć się przemianom społecznym i wymianie od strony indywidualnej jednostki – tym samym zasypuje granicę między spojrzeniem makro a mikro. Zgodnie z tym podejściem wszystkie procesy rynkowe są wynikiem indywidualnych czynów ludzkich, ludzie zaś nie kierują się maksymalizacją zysków lecz dążeniem do celów za pomocą dostępnych sobie środków. Takie ujęcie człowieka wymaga przyjęcia, że każda jednostka umie racjonalnie wybierać cele swoich dążeń – wybór nie dotyczy jedynie rzeczy materialnych i usług lecz wszystkich wartości ludzkich.
Tym samym Mises zakłada, że każdy człowiek podejmuje wybory w świecie w którym panuje niepewność - każdy człowiek posiada zatem cechy przedsiębiorcy. Przedsiębiorczość jako zdolność kreatywnego wykorzystywania zasobów (łączenia kapitału i pracy) w celu zaspokajania potrzeb jest tym, co w największym stopniu odróżnia ludzi od zwierząt. Cechę tę posiada w równym stopniu Bill Gates jak i tacy organizatorzy zmian społecznych jak Matka Teresa z Kalkuty czy Jigoro Kano, twórca Judo. Ład społeczny, w którym żyje człowiek-przedsiębiorca powinien być tak stworzony, aby w najmniejszym możliwym stopniu ingerować w wolną inicjatywę ludzi. W takich warunkach może powstać społeczeństwo obywatelskie.
Swoją koncepcję Mises buduje min. na prakseologii oraz epistemologii Kanta. Można ponadto dostrzec podobieństwo koncepcji człowieka proponowanej przez Misesa do tej, jaką min. W Centesimus Annus opisuje papież Jan Paweł II. Wszystkich pragnących zgłębić te zaawansowane tematy odsyłam tutaj.
