Pełny skład Trybunału Stanu, a wyłączenie m.in. z art.40 i 41 kpk, z art.15a ust.5 ustawy

         Pełny skład Trybunału Stanu, a wyłączenie m.in. z art.40 i 41 kpk, z art.15a ust.5 ustawy o Trybunale Stanu.

         Wobec wielu mniej lub bardziej natarczywych zapytań, Uprzejmie wyjaśniam swoje stanowisko w w/w przedmiocie.

     Zgodnie z art.10 ust.2 Konstytucji RP Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

          Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. Sądy i Trybunały wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej – art.173 i 174 (Rozdział VIII) Konstytucji RP.

          Osoby wybrane w skład Trybunału Stanu składają przed Marszałkiem Sejmu przyrzeczenie sędziowskie – art.15 ust. 2 ustawy o Trybunale Stanu.

        Członkowie Trybunału Stanu w sprawowaniu funkcji sędziego Trybunału Stanu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom – art.199 ust.3 Konstytucji RP.

        Od wyroku Trybunału Stanu wydanego w drugiej instancji kasacja nie przysługuje - art.20c ust.3 ustawy o Trybunale Stanu.

      Należy dodać, że Trybunał Stanu wymierza łącznie lub osobno kary określone w przepisie art.25 ust.1 pkt.1-3 ustawy o Trybunale Stanu, a przy zaistnieniu określonej w ustawie przesłanki (jeżeli w uchwale Sejmu o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej tych osób łączne pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej uznano za celowe) może także orzekać kary lub środki karne przewidziane w ustawie za czyny stanowiące przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, co bezsprzecznie dodatkowo potwierdza i dopełnia szczególny i odrębny status sędziów Trybunału Stanu jak i innych sędziów władzy sądowniczej m.in. od członków Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, członków Komisji Śledczych, parlamentarzystów itd..

          Przepis art.40 §.1 pkt.4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks postępowania karnego (t.j.Dz.U. z 2022 r. poz.1375 z późn.zm.) stanowi, że sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie (iudex ihabilis), jeżeli był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły.

          Zaistnienie w postępowaniu w/w przesłanki stanowi bezwzględną przesłankę uchylenia podjętego orzeczenia z udziałem tego sędziego – art.439 §.1 pkt.1 kpk - w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądź podlegająca wyłączeniu na podstawie art.40 kpk.

         Co więcej, należy mieć także na uwadze pytanie, czy sędzia, który bierze udział w składzie orzekającym, będąc świadomym wobec niego istnienia przesłanki z art.40 §.1 w tym z pkt.4 kpk może tym samym swoim działaniem wypełniać przesłanki odpowiedzialności karnej z art.231 §.1 kk.

         Uwzględniając powyższe oraz biorąc pod uwagę m.in. fakt, że sędzia Trybunału Stanu złożył przed Marszałkiem przyrzeczenie sędziowskie, że członkowie Trybunału Stanu w sprawowaniu funkcji sędziego Trybunału Stanu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom, że postępowaniu przed Trybunałem Stanu stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania karnego, w tym co do sędziego szczególnie art.40 (iudex ihabilis) i art.41 kpk (iudex suspectus) – stwierdzam, że w przypadku zaistnienia wobec sędziego Trybunału Stanu przesłanek z art.40 i art.41 kpk jego obowiązkiem prawnym jest złożenie oświadczenia o wyłączeniu na podstawie na podstawie art.42 §.2 w zw. z art.40 §.1 pkt.4 ustawy Kodeks postępowania karnego w zw. z art.18 ust.2 ustawy o Trybunale Stanu.

     

      Bezspornym jest, że w postępowaniu przed Trybunałem Stanu oraz Komisją Odpowiedzialności Konstytucyjnej stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej – art.18 ust.2 ustawy o Trybunale Stanu

       Jednak należy zauważyć, że ustawodawca w ustawie o Trybunale Stanu wyraźnie odróżnił statut sprawowania funkcji sędziego Trybunału Stanu od statutu członka Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej (posła), który nie sprawuje tej funkcji i nie składa przyrzeczenia sędziowskiego, ponieważ racjonalnie w art.8a ustawy o Trybunale Stanu wskazał przesłanki wyłączenia członka Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej od czynności przesłuchania przez Komisję osoby objętej wnioskiem lub świadka, a w zakresie sprawowania funkcji sędziego Trybunału Stanu świadomie pominął takiego uszczegółowienia albowiem sędziego Trybunału Stanu, tak jak i innego sędziego władzy sądowniczej np. sądów powszechnych obowiązują przepisy rangi ustawowej w zakresie przesłanek ich wyłączenia z urzędu i na wniosek, w niniejszym przypadku art.40 i 41 kpk.

 

    Potwierdzają powyższe kolejne przepisy ustawy o Trybunale Stanu dotyczące działanie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, w tym: w art.9-9g ustawy o Trybunale Stanu procedurę postępowania przed Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej, art.9b ust.3 w przypadku gdy świadek bez usprawiedliwienia nie stawi się na wezwanie Komisji, bez zezwolenia Komisji wydali się z miejsca czynności albo bezpodstawnie uchyli się od złożenia zeznań, Komisja może zwrócić się do Sądu Okręgowego w Warszawie z wnioskiem o zastosowanie kary porządkowej, art.9g ust.3 wniosek o postawienie w stan oskarżenia albo o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu powinien spełniać warunki wymagane przez przepisy Kodeksu postępowania karnego w stosunku do aktu oskarżenia.

          Powyższe przepisy ustawy o Trybunale Stanu dotyczące Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej ze względów oczywistych nie mają w ustawie odniesienia do działania Trybunału Stanu ponieważ posiada on zgodnie z wolą ustawodawcy pełne uprawnienia sądu (władzy sądowniczej) określone w kodeksie postepowania karnego,

 

          Regulamin Trybunału Stanu z dnia 19.01.2022 roku w przepisie §.7 ust.1 pkt.1 stanowi, że Przewodniczący Trybunału Stanu zwołuje posiedzenie pełnego składu Trybunału Stanu m.in. w przypadku wpłynięcia wniosku o wyrażenie zgody na pociągnięcie członka Trybunału Stanu do odpowiedzialności karnej lub na pozbawienie wolności.

       W art.200 Konstytucji RP wskazano, że członek Trybunału Stanu nie może być bez uprzedniej zgody Trybunału Stanu pociągnięty do odpowiedzialności karnej, natomiast w art.15a ust.1 ustawy o Trybunale Stanu wskazano, że zgodę na pociągnięcie członka Trybunału Stanu do odpowiedzialności karnej lub na pozbawienie wolności wyraża, w drodze uchwały, Trybunał Stanu, z wyłączeniem członka Trybunału, którego wniosek dotyczy. Uchwała zapada bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej 2/3 członków Trybunału Stanu.

        Żaden z w/w przepisów nie precyzuje, czy dotyczą one w tym konkretnym przypadku obecności co najmniej 2/3 członków składu orzekającego Trybunału Stanu w tej sprawie, czy członków pełnego składu Trybunału Stanu.

         W tym miejscu należy zwrócić uwagę na fakt, że czym innym jest zwołanie pełnego składu Trybunału Stanu w danej sprawie, a czym innym w jakim składzie będzie on ostatecznie orzekał w tej sprawie w przypadku np. wyłączeniu się od udziału w składzie orzekającym przez jednego lub kilku sędziów Trybunału Stanu na podstawie art.40 i art.41 kpk, czy w przypadku art.15 ust.5 ustawy o Trybunale Stanu.

    Ustawodawca, to właśnie w w/w przepisach przewidział ustalając pełny skład Trybunały Stanu na aż 19 sędziów (Przewodniczący, 2 Zastępców, 16 członków)– art.199 ust.1 Konstytucji RP.

         W powyższym kontekście należy dodać, że w związku z treścią art.18 ust.2 ustawy o Trybunale Stanu w powyższej sprawie, ze względów oczywistych nie może mieć zastosowania art.43 kpk (Jeżeli z powodu wyłączenia sędziów rozpoznanie sprawy w danym sądzie jest niemożliwe, sąd wyższego rzędu przekazuje sprawę innemu sądowi równorzędnemu), co w tym stanie rzeczy świadczy, że racjonalny ustawodawca, w celu nie zablokowania sprawy przed Trybunałem Stanu jedną z przesłanek podjęcia uchwały w tym zakresie odniósł do 2/3 członków składu orzekającego Trybunału Stanu podejmujących uchwałę w tej sprawie.

          Powyższe potwierdza także fakt, że w orzekaniu przez pełny skład Trybunału Stanu nie może także orzekać członek Trybunału Stanu, którego wniosek dotyczy ale także ten, który np. przed złożeniem wniosku do Trybunału Stanu o podjęcie przez Trybunał Stanu uchwały wyrażającej zgodę na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej lub pozbawienie wolności wobec innego członka Trybunału Stanu – był zawieszony w czynnościach członka Trybunału Stanu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania karnego na podstawie art.15 ust.5 ustawy o Trybunale Stanu.

          Potwierdza powyższe także zamysł Prokuratora, który kierując wniosek do Trybunał Stanu w przedmiocie wyrażenia zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej, z racji wykonywania swojego zawodu miał świadomość, wiedzę, że w toku w/w śledztwa zostało przesłuchanych w charakterze świadków znaczna większość członków Trybunału Stanu, wobec czego zachodzi wobec nich przesłanka wyłączenia z urzędu z art.40 kpk (iudex ihabilis), a do podjęcia przez Trybunał Stanu uchwały w tym zakresie niezbędna będzie bezwzględna większość głosów w obecności co najmniej 2/3 członków składu orzekającego Trybunału Stanu podejmujących uchwałę w tej sprawie, a nie pełnego składu Trybunału Stanu, czyli spełnienie w/w przesłanki będzie także zachodzić, jeżeli w składzie orzekającym w niniejszej sprawie będzie orzekać nie mniej niż 3 sędziów Trybunał Stanu.

- ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu (t.j.Dz. U. z 2022 r., poz.762, z 2024 r. poz.95)

- Regulamin Trybunału Stanu z dnia 19.01.2022 roku (M.P. z 2022, poz.309)

- ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks postępowania karnego (t.j.Dz.U. z 2025 r. poz.46 z późn.zm.)