O emigracyjnym Stronnictwie Narodowym, przekazaniu tradycji narodowej do kraju i bieżącym stanie narodowych środowisk z Albinem Tybulewiczem - jednym z ostatnich żyjących członkόw najwyższych władz SN na emigracji rozmawiają Ireneusz Fryszkowski i Marian Szołucha.
Marian Szołucha: Bardzo nas zawsze interesowało skąd wziął się konflikt emigracyjny trwający jeszcze w Londynie pomiędzy prezesem Stronnictwa Narodowego Tadeuszem Bieleckim, a Jędrzejem Giertychem? Czy to był konflikt ambicjonalny, czy miał źródło jeszcze w latach 30., czy może na tle poglądów na zasadnicze kwestie się poróżnili?
Albin Tybulewicz: Z tego co ja wiem z rozmów - ale jest to moje doświadczenie jednostronne - z Tadeuszem Bieleckim, on wygrał batalię o prezesurę Stronnictwa Narodowego przed wojną i uważało tak wiele osób (w tym jego następca Antoni Dargas i Wojciech Wasiutyński) bez żadnych sztuczek. A to spowodowało urażoną ambicję Jędrzeja Giertycha, który do śmierci mu tego nie zapomniał. Jedną z takich różnic między tymi ludźmi było to, że kiedy w 1938 r. Polska wzięła udział - powiedzmy brutalnie - w rozbiorze Czechosłowacji w spółce z Hitlerem, Jędrzej Giertych uważał, że nie wystarczy protest, nie wystarczą artykuły i trzeba wyprowadzić ruch narodowy na ulice. Wyprowadzenie wielkiego ruchu na ulice w zderzeniu z policją, jeszcze gorzej z wojskiem, w przededniu nieuchronnej juz wojny byłoby według Bieleckiego czymś samobójczym. Powoływał się na Romana Dmowskiego, który stanowczo odmówił poparcia zbrojnej akcji w 1926 r. przeciwko zamachowi Józefa Piłsudskiego. Potem doszły do tego zarzuty wobec Bieleckiego bardzo poważne, w słynnym liście który rozesłał po wojnie Jędrzej Giertych. I skutek był taki, że władze Stronnictwa po wojnie wykluczyły Jędrzeja Giertycha z własnych szeregów. Uważam, że ten konflikt był personalny, to były osobistości trochę inne. Polityka, wielka polityka jest kwestią kompromisu. Bielecki zdawał sobie z tego sprawę uważając, że trzeba pójść razem z sanacją tutaj w Londynie przeciw Sikorskiemu w obronie interesów narodowych i Ziem Wschodnich, a to Jędrzej Giertych miał mu bardzo za złe. Druga różnica, która zaznaczyła się wyraźnie po wojnie to stosunek do rządzących w Polsce komunistów. To była bardzo ważna różnica i decydująca w chwili gdy powstała Solidarność. Bielecki był po stronie Solidarności, a Jędrzej Giertych był jej przeciwny.
Ireneusz Fryszkowski: Prezes Antoni Dargas postanowił przywrócić w status członka Stronnictwa Narodowego Jędrzeja Giertycha, cały Centralny Wydział Wykonawczy SN w Londynie poparł tą inicjatywę. Skąd taka decyzja?
A.T.: Dargas uważał - i może w tym też jest racja - że rozbicie ruchu narodowego, czyli ten ostry konflikt między Bieleckim a Giertychem przeżył się po śmierci Bieleckiego. Dargas chciał przyciągnąć Jędrzeja Giertycha z powrotem do ruchu narodowego, jednak bardzo się to szybko skończyło. Oni różnili się jednak bardzo. Jędrzej Giertych nie pisał do „Myśli Polskiej", miał swoje pismo „Horyzonty", ale w „Horyzontach", jednym z trzech głównych osób liczących się był Witold Olszewski, który - teraz są dowody na piśmie - brał pieniądze przez dziesiątki lat z SB, był jej agentem. I tutaj zarysowały się coraz bardziej różnice w kwestii jaki powinien być nasz stosunek do Zachodu, do Sowietów, i do polskich komunistów. Dargas dopuszczał jednak zupełnie inne poglądy w „Myśli Polskiej" i to był jego błąd. Wydaje mi się, że gdyby nie było tej zasadniczej różnicy pomiędzy tym co prezentowała „Myśl Polska" (np. w artykułach Tadeusza Hoblera pisanych w duchu giertychowskim), a co myślał zdecydowany antykomunista Wiesław Chrzanowski, to może udałoby się użyć te ćwierć miliona dolarόw ze sprzedaży byłej siedziby Stronnictwa Narodowego w Londynie (przekazane Stronnictwu Narodowo-Demokratycznemu razem z pałeczką historyczną i „Myślą Polską") dla Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Ten duży sukces ZChN-u (10% w wyborach w 1991r.) byłby wtedy wiele większy, bo wtedy działacze ZChN-u nie dysponowali większą kwotą pieniędzy na kampanię. ZChN to inny nurt, do którego ja dołączyłem bardzo rozmyślnie, bo miałem bardzo długie rozmowy z Wiesławem Chrzanowskim gdy dziesiątki razy jeździłem do Polski przekazując pieniądze (SN, ale głównie własne) i publikacje. Byłem de facto głównym kurierem Antoniego Dargasa...
Wywiad wywołał burzliwą dyskusję w środowisku narodowym.
Cały wywiad
Szanowni Czytelnicy kwartalnika „Myśl.pl”! Pojawił się już kolejny numer pisma społeczno-politycznego „Myśl.pl”. Latem 1109 roku mieszkańcy Głogowa heroicznie bronili swojego grodu. Po 900 latach Fundacja im. Bolesława Chrobrego upamiętnia te wydarzenia w… komiksie „Bohaterska obrona Głogowa 1109 roku”. Ową publikację dołączamy do egzemplarzy naszego pisma. W letnim numerze kwartalnika „Myśl.pl” podejmujemy tematykę ekologii oraz wpływu gospodarki na środowisko naturalne. Zaproszeni przez nas naukowcy (teoretycy i praktycy), eksperci, politycy, przedstawiciele rządu oraz ruchów ochrony środowiska przedstawiają w Ankiecie swoje opinie nt. energii przyszłości. Nasi publicyści przybliżają zagadnienia ochrony przyrody i globalnego ocieplenia. Mówi się, że 20 lat temu upadł komunizm. Spadł na cztery łapy – dodają niektórzy. Specjalnie dla nas Ján Čarnogurský – były premier Republiki Słowackiej – w eseju „Wyznanie wiary byłego dysydenta” snuje refleksję na temat stosunku do wiary w czasach komunizmu i dziś. Na łamach kwartalnika „Myśl.pl” znajdą Państwo raport podsumowujący niedawno zakończoną kadencję Parlamentu Europejskiego. Gorąco zachęcamy do lektury artykułów historycznych. Przypominamy o przypadającej w tym roku o 90. rocznicy traktatu wersalskiego; przybliżamy także prawdziwą historię jeńców bolszewickich w polskiej niewoli. Polecamy Państwu lekturę interesujących wywiadów. O Janie Gwalbercie Pawlikowskim rozmawiamy z jego prawnuczką Różą Thun. Na temat ekologii i gospodarki wypowiada się na naszych łamach Robert Gwiazdowski. Rafał Ziemkiewicz przedstawia swoje spojrzenie na politykę, historię, zdradza również plany wydawnicze. W Archiwum znajdą Państwo fragmenty rozprawy Jana Gwalberta Pawlikowskiego „Kultura a natura” – pierwszego polskiego całościowego manifestu ochrony przyrody, opublikowanego w 1913 r. na łamach „Lamusa”. Zapraszamy do lektury, Redakcja kwartalnika „Myśl.pl” Spis treści Sławomir Pszenny Nie tylko dla zielonych Ankieta „Myśl.pl” Stanisław Gawłowski, prof. dr Andrzej Z. Hrynkiewicz, Zbigniew Kamieński, Zbigniew Michniowski, prof. dr hab. inż. Janina Molenda, Mieczysław Sawaryn, Wojciech Stępniewski, prof. dr hab. Jan Szyszko, dr hab. Krzysztof Wieteska, Maciej Woźniak dr inż. Elżbieta Dusza Ekologia niejedno ma imię Tomasz Piądłowski Polska atomowa dr Tomasz Teluk Upadek mitu Robert Wit Wyrostkiewicz O mitologii efektu cieplarnianego „Zieloni” to współcześni luddyści Wywiad z dr. hab. Robertem Gwiazdowskim Dokumenty „Myśl.pl” Stanowisko Komitetu Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk w sprawie zagrożenia globalnym ociepleniem Krzysztof Janowicz Ochrona środowiska na poligonach Szacunek dla Tatr Wywiad z dr. inż. Pawłem Skawińskim Ochrona przyrody na Roztoczu Wywiad ze Zdzisławem Strupieniukiem Robert Wit Wyrostkiewicz Ojciec polskiej ekologii Płótna Matejki nie nadają się na worki do mąki Wywiad z Różą Thun Archiwum „Myśl.pl” Jan Gwalbert Pawlikowski Kultura a natura Ireneusz Fryszkowski Antykomunizm. Sentymentalna idea bez szans Wywodzę się z endeckiej tradycji Wywiad z Rafałem A. Ziemkiewiczem dr Ján Čarnogurský Wyznanie wiary byłego dysydenta Marek Wojnarowski Interes krajowy czy frakcyjny? Arkadiusz Meller Co niszczy Amerykę? Szczepan Ostrowski 90. rocznica traktatu wersalskiego Marcin Olbrycht Filozoficzny hit eksportowy prof. dr hab. Bogumił Grott Ukraiński nacjonalizm integralny Paweł Janicki Między prawdą a „Pravdą” Andrzej Krzystyniak Narodowe Siły Zbrojne a koncepcja dwóch wrogów Rafał Wiechecki Mecenas Krzemiński odszedł do domu Ojca Bogusław Szwedo Sanitariuszka „Ania” Patronaty „Myśl.pl” Konserwa Epilog „Myśl.pl”
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Polityka
