AUTOKOMENTARZ
Moje czterowiersze to przemyślana i uwspółcześniona wersja podobnych czterolinijkowych tekstów poetyckich, zwanych po arabsku rubai, po persku rubajat. Są, więc imitacją, trawestacją albo pastiszem obcej formy wersyfikacyjnej.
Układ rymów w tej formie oryginalnej– aa bb albo ab ab. U mnie ich nie ma, gdyż ten środek stychotwórczy zastąpiłem wierszem wolnym z często używaną współcześnie przerzutnią. To taki żart poetycki.
Należy pamiętać, że w poezji muzułmańskiego Wschodu rymem jest również powtórzenie tego samego słowa na końcu wersu czyli tzw. monorym, co dla Europejczyka rymem nie jest Tematem tych wierszy są przeważnie refleksje o charakterze filozoficznym. Podobnie jak haiku – rubai obowiązkowo nie ma tytułu.
Najbardziej znanym twórcą rubajatów był Omar Chajjam (Najszpur, prw. 1048-1131 ). Ten piszący po persku dworzanin sułtana seldżuckiego , poeta, filozof, matematyk i metaastrolog jest też znany jako autor traktatu „Zasady algebry i Almukabały” do dziś konsultowanego przez sporządzających indywidualne horoskopy.
Na język polski tłumaczyli czterowiersze Chajjama, Edward Raczyński (1891-1988), prezydent polskiego rządu emigracyjnego, orientalista i genialny politolog prof., Andrzej Gawroński ( 1885-1927 ) - autor jedynego polskiego podręcznika sanskrytu
Edward Raczyński oparł się głównie na angielskim przekładzie Fitzgeralda, uchodzącym za znakomity i bliski oryginałowi.
A oto moje współczesne rubajaty. Jęli będę miał trochę wolnego czasu przedstawię również kilka przekładów dokonanych z oryginału. Jak wiadomo ani prof. trzech uniwersytetów Andrzej Gawroński ani dr hab. Władysław Dulęba nie byli poetami...
x x x
Na starość migocą wspomnienia, drobnienia imion i
dyskomfort respektowania rocznic własnych, a nie zrządzonych.
To – niekiedy – skutkuje pisaniem listów do
Jeszcze Pozostałych i – często – bolesną wiarą w Opatrzność.
x x x
Wszystko słabnie; uściski, pocałunki, oddechy,
nawet buddowie dotychczas niezłomni,
tylko my trwamy w tym tańcu motylim,
zauroczeni chwilą , do – słownie .
x x x
Z pradawnych murów i fal widać zakręt
dawno zmętniałej rzeki. W te mury nawet najeźdźcy
nie śmieli wchodzić, więc rosła prawdziwa elita,
którą – podobno – umiłował Chrystus.
============================================
Wikipedia:
Rubajjat, rubajt do-bajt (pers. < <a style="margin: 0px; padding: 0px; border: 0px currentColor; border-image: none; color: rgb(230, 73, 70); line-height: inherit; font-family: inherit; font-size: inherit; font-style: inherit; font-variant: inherit; font-weight: 600; text-decoration: none; vertical-align: baseline; font-stretch: inherit;" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_arabski">arab. Rubāʿī, l.mn. Rubāʿīyāt) – krótki, czterowierszowy utwór poetycki o treści przeważnie filozoficznej.
Spolszczona nazwa tego gatunku – rubajjat – przyjęła się głównie za sprawą tłumaczeń czterowierszy perskiego poety Omara Chajjama. Właśnie dzięki jego twórczości rubajjat perski zyskał sławę niemal na całym świecie.Cechą rubajjatu jest monorymiczność. Wiersze rymują się według następujących schematów:
-
a a b a
-
a a a a (rzadziej)
W Polsce tą formą posługiwała się Maria Pawlikowska-Jasnorzewska.
(Pomnik Omara Chajjama w Bukareszcie)
http:/https://archive.org/details/rubaiyatofomar00omaruoft/
Omar Chajjam
Omar Chajjam (właśc. Ghiyath al-Din Abu’l-Fath Omar ibn Ibrahim Al-Nisaburi Chajjam; 1048–1131)
– perski poeta, filozof i matematyk. Reformator kalendarza i nadworny astronom sułtana Seldżuków Alpa Arslana.
-
Chleba bochenek tam i flasza wina,
Z wierszami książka, cienia odrobina
I Ty – i śpiew Twój przy mnie na pustkowiu,
A rajem dla mnie ta pusta kraina.
-
Źródło: Rubayat, XI, tłum. Edward Raczyński
-
Los szachownicą dni i nocy włada,
Gdzie w partii rola pionków nam przypada,
Które się wodzi, zbiera i ubija
I znów kolejno w pudełku układa.
-
Źródło: Rubayat, XLIX, tłum. Edward Raczyński
-
Niejedną na naukach strawiłem godzinę,
Niejedną miałem radość, iż z nauki słynę,
A oto jest – posłuchaj – treść zdobytej wiedzy:
Z prochu wziąłem początek i jak proch przeminę
-
Źródło: Wybrane czterowiersze Omara Chajjama, opr. i wyd.J. Czekanowski, J. Kuryłowicz, Lwów 1933, tłum. Andrzej Gawroński
-
Zbudź się, bo ranek cisnął w czarę nocy
Kamień, co płoszy rój gwiazd migocący,
Patrz, już pochwycił ze wschodu myśliwy
Sułtańską basztę w splot blasku gorący.
-
Źródło: Rubayat, I, tłum. Edward Raczyński
