Dla zainteresowanych historią Kampanii Wrześniowej, Bitwy pod Kałuszynem, 6 Pułku Piechoty Legionów oraz bezpośrednimi relacjami z pola walki, wklejam zacną relację oficera operacyjnego, ppłk H. Pohoskiego. To kolejny ciekawy dokument CAW dotyczący tej bitwy zdigitalizowany, opracowany (podziękowania dla p.Piotra Targońskiego) i wrzucony do sieci. Czysto prywatnie, to również kolejny dokument wspominający rolę mojego pradziadka wujecznego, kpt. Stefana Słomczyńskiego, w tej bitwie. Wieczna pamięć i chwała bohaterom września!
Działania 1 Dywizji Piechoty Legionów we wrześniu 1939 roku w relacji ppłk. dypl. Henryka Pohoskiego (część 2)
Streszczenie: Prezentowany materiał stanowi relację z działań bojowych 1 DP Leg. w kampanii 1939 r., sporządzoną w 1946 r. przez ppłk. dypl. Henryka Pohoskiego, będącego w czasie kampanii, w stopniu kapitana dypl., oficerem operacyjnym w sztabie dywizji. Relacja rozpoczyna się z chwilą ogłoszenia alarmowej mobilizacji w dniu 24 sierpnia 1939 r. Przedstawione zostały czynności mobilizacyjne i transport dywizji w rejon Małkini i Ostrowi Mazowieckiej oraz koncentracja w rejonie Długosiodła. Zasadniczą częścią relacji jest opis walk stoczonych przez dywizję w obronie Narwi pod Pułtuskiem, a następnie Bugu pod Wyszkowem, skąd dywizja została odwołana rozkazem Naczelnego Wodza i skierowana na południowy wschód. W trakcie odwrotu nastąpił zwycięski bój 6 pp Leg. o Kałuszyn, a następnie po ciężkich walkach w rejonie Seroczyna, Wodyni, Woli Wodyńskiej oraz Domanic, nastąpiło rozbicie dywizji, po czym przestała ona istnieć jako pełnowartościowa wielka jednostka Wojska Polskiego. Ostatnim elementem relacji jest opis reorganizacji dywizji, polegającej m.in. na włączeniu w jej skład żołnierzy z rozbitej 3 DP Leg. oraz walki w tzw. drugiej bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, w której jednostka uległa ostatecznej zagładzie. Relacja Henryka Pohoskiego kończy się na krótkim opisie tejże bitwy, po której autor trafił do niemieckiej niewoli.
Słowa kluczowe: Kampania 1939 r., 1 DP Leg., gen. Wincenty Kowalski, GO „Wyszków”, walki w obronie Pułtuska, walki w obronie Wyszkowa, bój o Kałuszyn, walki w rejonie Seroczyna, Wodyni, Woli Wodyńskiej i Domanic, Front Północny, druga bitwa pod Tomaszowem Lubelskim.
Istota rozkazu Naczelnego Wodza była następująca: Zostaje utworzona Grupa Operacyjna w składzie 1 DP, 33 DP, 41 DP i Mazowiecka Brygada Kawalerii, z zadaniem bronić linii Bugu na odcinku od ujścia Bugu do Narwi aż po m. Brok włącznie. Dowódcą GO został wyznaczony generał Przewłocki, który przybędzie w terminie późniejszym. Do czasu jego przybycia obowiązki dowódcy GO na pełnić dowódca 1 DP, gen. Kowalski. Rozkaz kończył się zdaniem: „W wypadku ostatecznym cofać się w ogólnym kierunku na Białą Podlaską” (tego ostatniego zdania oczywiście w rozkazie dla dywizji nie powtarzałem).
W tym też czasie doszedł nas analogiczny rozkaz generała Przedrzymirskiego, dowódcy Armii, który dzielił następująco odcinki obronne:
Mazowiecka BK – Narew i Bugonarew do Michalin (włącznie), Niegów.
1 DP – dalej na wschód do m. Brańszczyk (wyłącznie) i rzeczka Liwiec.
41 DP – dalej na wschód, aż po Poręba Średnia (wyłącznie), Brzuze (włącznie).
33 DP – dalej na wschód po m. Brok (włącznie).
1 DP zostaje wzmocniona pociągiem pancernym i kompanią balonową.
Stacja zaopatrzenia Tłuszcz, gdzie pobrać dwie jednostki ognia. Mp. Dowódcy Armii – Rembertów. Ostatnie zdanie tego rozkazu brzmiało inaczej niż w rozkazie Naczelnego Wodza: „W wypadku ostatecznym cofać się na Mińsk Mazowiecki”. Jak widać z tego rozkazu, dowódca Armii wchodził w kompetencje dowódcy GO, dzieląc odcinki między wielkie jednostki – możliwe, że wynikało to z nieobecności gen. Przewłockiego. W owym czasie zresztą nie zastanawiałem się nad tym. W swojej decyzji generał Kowalski podał:
1. Przedni skraj pozycji oprzeć o m. Kamieńczyk i m. Latoszek oraz las Drogoszewo. Główny wysiłek obrony w rejonie Latoszek. Lewe skrzydło dozorować szwadronem kawalerii dywizyjnej, wzmocnionym dywizyjną kompanią ckm.
2. Stworzyć silny odwód w składzie 5 batalionów, pod dowództwem dowódcy piechoty dywizyjnej, płk. Filipkowskiego, nastawiając go przede wszystkim do działania na korzyść odcinka kawalerii dywizyjnej.
3. Artyleria: 5 i 6 pp otrzymują po dyonie artylerii lekkiej jako bezpośrednie wsparcie. Dyon artylerii lekkiej i dyon artylerii ciężkiej, jako grupa ogólnego działania, wzmocni dziąłanie artylerii bezpośredniego wsparcia oraz przygotuje wsparcie działania odwodu dywizji.
4. Gotowość obrony osiągnąć na godzinę 18:00.
Tu muszę podać, że ogólne dane o naszym zadaniu obrony Bugu i odcinku nam powierzonym już nam były podane dnia 6 września w nocy, a dowódca artylerii dywizyjnej, ppłk Czerwiński, dnia 7 września, już przeprowadził zwiad terenu na polecenie dowódcy dywizji i przedstawił mu projekt przebiegu przedniego skraju pozycji. Projekt ten nie został zresztą w całości akceptowany i generał postanowił wysunąć przedni skraj między miejscowościami Latoszek–Kamieńczyk aż prawie pod samą rzekę, podczas gdy ppłk Czerwiński opierał go o lasy w rej. szosy Wyszków–Łochów...--> https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/ep/article/download/4850/3740/
