Dlaczego nie odbierasz telefonu?

Ołówek to ważny rekwizyt podczas czytania. Są książki na których niejeden rysik się stępił lub złamał - najczęściej w geście uznania, czasami niezgody. Rola ołówka jest nie do podważenia. Podkreślam zdania, słowa, metafory. Łowię myśli w sieci o dużych okach, całe strony zaznaczone zamaszystym ruchem, to najcenniejsze łupy. Kilka dni po skończonej lekturze wracam do książki kierując się tym tropem. To, co najcenniejsze zostaje utrwalone. Zdarzają się jednak lektury tak konsekwentnie budowane, będące jedną myślą od pierwszej do ostatniej strony, że żadna sieć nie może ich pomieścić. Wtedy zamiast analizy jest odczuwanie. Rozumienie wypierają emocje. Mam właśnie za sobą kilka trudnych dni z austriacką pisarką Marlene Streeruwitz i bohaterką jej książki pt. “Uwiedzenia”, Heleną. Zmęczyłam się. 219 stron bólu. I mocne postanowienie, że nie będę w najbliższym czasie czytać austriackich książek. Coś jest w tym pisaniu. Jakiś potworny narodowy ekshibicjonizm, duchota zaścianka, kompleks wobec historii. Z drugiej strony, bezkompromisowość w ocenianiu świata. Naruszająca tabu intymność zwierzeń. Szczególnie dotyczy to Jelinek, której Streeruwitz z charakterystyczną narracją pełną równoważników zdań, jest godną kontynuatorką. Nadużywanie imienia bohaterki nie znaczy wcale, że staje się ona sprawczynią zdarzeń. Chociaż imię “Helena” pojawia się na niektórych stronach nawet 10 razy, to nie ona opowiada. Helena jest opowiadana. Helena, samotna matka dwójki dzieci jest nam opowiadana. Obserwujemy sekcję mózgu Heleny dokonującą się na naszych oczach. Autentyczną i bolesną, bo po otwarciu czaszki okazuje się, że Helena jest: niekonsekwentna, zagubiona, nieasertywna, miałka, tchórzliwa. I ten zlepek cech w takim natężeniu, myśli Heleny, jedna za drugą, myśli oceniane negatywnie, potrafią zmęczyć. Gdybym ten ołówek trzymała w ręku a Helena byłaby żywa, kusiłoby mnie, żeby ją dźgnąć ostrą końcówką i wrzasnąć: obudź się kobito i to JUUUUUUUŻ!!! Taki typ narracji potęguje we mnie wrażenie, jakby był to tylko fragment życia Heleny, przesyconego cierpieniem, umoczonego w samotności, pozbawionego radości. Helena nie żyje, ona jest “żyta”. Bez swojego udziału, często wbrew swojej woli coś jej się przydarza, decyzje podejmuje wbrew sobie, za to w zgodności ze społecznym oczekiwaniem. Ale co dokładnie tak mnie wzburza.? Czy dzieje się tam coś zaskakującego? Coś, z czym jako kobieta nie miałabym do czynienia? Ależ skąd. Prasowanie, mycie naczyń, niezbyt wymagająca praca, kiepsko płatna zresztą, dzieci, czynsz, lombard, nieodbierane rozmowy telefoniczne, szowinistyczny szef, wypięte tyłki do zdjęć pozbawione cellulitu. Ot, codzienność, w którą wchodzi Henryk, Szwed, wobec którego oczekiwania Heleny zmieniają się ze strony na stronę. A on bierze tyle, ile chce, kiedy chce, podane jak chce. Niesamowite, że kobieta potrafiła napisać książkę, w której tak trafnie i bezlitośnie analizuje grzechy własnej płci. Złościć się na bohaterkę? Może należy jej współczuć. Budzi litość, ale i agresję. Sama wobec siebie niekompatybilna, niestała w przekonaniach, mocna w rezygnacji, stanowi tak wierną ilustrację niektórych znanych mi kobiet. I może to nie tylko ona osobiście lub jej płeć są odpowiedzialne za grzechy marazmu i niezdecydowania? Streeruwitz praktykuje literaturę feministyczną. Wnikamy do myśli bohaterki książki, ale obserwujemy ją w szerszym kontekście. Dzięki temu można zaobserwować jak świat przyczynia(ł) się do tego, że jest tu, gdzie jest, tym, kim jest. I – dzięki Bogu – walczy o siebie, co ostatecznie gasi pesymizm i przynosi pewną nadzieję. Dzięki temu mogę tę książkę polecić bez obawy, że przyczynię się do wzrostu statystyki samobójstw. Tylko proszę - doczytajcie do końca. Autor: Marlene Streeruwitz Tytuł: Uwiedzenia odcinek trzeci: Lata kobiet Wydawnictwo: Czytelnik Data wydania: 2004