Kopalnie soli w Bochni i Wieliczce, Blikle, Kopernik, Warka, Kruk - wszyscy znamy te polskie firmy. Są jednymi z najstarszych na kontynencie.
Gdzie znajduje się najdłużej działający zakład przemysłowy w Europie? Oczywiście, w Polsce. Jest nim kopalnia soli kamiennej w Bochni koło Krakowa, założona w 1248 roku. Druga powstała dwa lata później w odległej o 28 km Wieliczce. Przez niemal osiem wieków rozrosła się do dziewięciu poziomów sięgających 327 metrów w głąb ziemi.
Obecnie obiekt pełni funkcje turystyczne i co roku odwiedza go 1,3 mln osób. Czeka tu na nich prawie 250 km krętych i pełnych tajemnic korytarzy, a także piękne komory, podziemne jeziora i ogromne kilkusetletnie konstrukcje ciesielskie. W 1978 roku wielicka kopalnia została wpisana na I Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO.
W Polsce jest prawie pół tysiąca firm ze 100-letnią historią.
Badania nad historią krajowego biznesu od pięciu lat prowadzą Tomasz Olejniczak i Anna Pikos z katedry zarządzania Akademii Leona Koźmińskiego. Opracowali listę polskich przedsiębiorstw z ponad 100-letnią historią. Znalazło się na niej ponad 400 firm, ale zdaniem naukowców takich organizacji, używając współczesnego języka zarządzania, jest co najmniej pół tysiąca. Byłoby ich znacznie więcej, gdyby nie zabory, wojny, komunizm. Nasze skomplikowane dzieje nie sprzyjały zachowaniu ciągłości działania. Fabryki, warsztaty i sklepy przechodziły z rąk do rąk albo upadały.
Po transformacji ustrojowej lat 80. ubiegłego stulecia perełki rodzimej gospodarki najczęściej były prywatyzowane przez zagraniczne koncerny.
Zamiast jednak załamywać ręce nad tym, co straciliśmy, przyjrzyjmy się kilku wiekowym zakładom, z których jako Polacy naprawdę możemy być dumni. Oto kilka starych, ale jarych polskich biznesów.
Fabryka Cukiernicza Kopernik w Toruniu
Kto nie zna korzennych słodkości z Torunia, wyrabianych przez piekarzy od około 700 lat? Dziś ich produkcją zajmuje się tamtejsza Fabryka Cukiernicza Kopernik, której początki datuje się na 1763 rok, kiedy to Jan Weese został właścicielem pracowni piernikarskiej i rozpoczął budowę rodzinnego biznesu. Już w XIX wieku wyroby zakładu eksportowano m.in. do Japonii i Turcji. Hitlerowski najeźdźca nie obszedł się z przedsiębiorstwem łaskawie, większość maszyn wywiózł do Niemiec. Po wojnie firmę znacjonalizowano, a do samodzielności powróciła w 1982 roku. Nastąpił wtedy gwałtowny wzrost produkcji i sprzedaży, a także poszerzono ofertę.
A. Blikle
Symbolem Budapesztu jest Gerbeaud Cukrászda, Rzymu – Caffé Greco, natomiast Warszawa ma przepyszne pączki, sklepy z łakociami i kawiarnie z szyldem A.Blikle. Słynną wielopokoleniową firmę otworzył w 1869 roku Antoni Kazimierz Blikle. Jej wyrobami warszawiacy i przyjezdni raczyli się podczas zaborów, dwóch wojen światowych i po zmianie ustroju. Pierwszy lokal znajdował się na Nowym Świecie 35, w Pałacu Hołowczyca, i działał przez 148 lat. W 2017 roku cukiernia została zamknięta i przeniesiona do otwartej w latach 90. XX wieku placówki obok. Na początku 2019 roku firma posiadała 15 reprezentacyjnych punktów w stolicy i osiem w innych miastach.
Warka
Historia najstarszego, ciągle działającego browaru w Polsce rozpoczyna się w 1478 roku, kiedy to książe mazowiecki Bolesław V dał warsztatowi nad Pilicą wyłączność na zaopatrywanie w piwo Warszawskiego Ratusza i Dworu Książęcego. Produkt sławny był w całej Rzeczypospolitej. Smakiem wytwarzanego w Warce trunku zachwycał się podobno sam papież Klemens VIII. Pod koniec XVI wieku w wareckim browarze pracowało 30 piwowarów. Dla porównania: w tym samym czasie w Warszawie na dużo większy teren przypadało ich tylko 38.
Dzisiejszy zakład powstał w roku 1975 decyzją władz, która właśnie Warkę wyznaczyła jako główny ośrodek produkcji piwa w Polsce. Nowoczesny obiekt nie ma muzeum jak w Żywcu lub Tychach, oferuje natomiast salę konferencyjną, a uczestnicy spotkań mogą zwiedzić linię produkcyjną (z degustacją). Początkowo browar należał do Zakładów Piwowarskich w Warszawie. Obecnie jest częścią Grupy Żywiec.
W. Kruk
Najstarsza marka jubilerska w Polsce ma już 180 lat. Pierwszy zakład złotniczy powstał przy ul. Wodnej 12 w Poznaniu. Jego założyciel Leon Skrzetuski skupił się głównie na wytwarzaniu sprzętu liturgicznego i biżuterii zamawianej przez wielkopolskie parafie. Nazwa firmy pochodzi od inicjału imienia i pełnego nazwiska kolejnego jej właściciela - Władysława Kruka, który był siostrzeńcem Skrzetuskiego. W 1887 roku przejął on warsztat i wkrótce przekształcił go w luksusowy sklep jubilerski, oczywiście z całkowicie świeckim asortymentem.
Od tamtego czasu biznesem zarządzały kolejne pokolenia Kruków, ale pierwszy poznański salon pod szyldem W. Kruk powstał w 1990 roku. Od 2002 roku przedsiębiorstwo jest notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych. W 2008 roku zostało przejęte przez Vistulę & Wólczankę. W 2019 r. jako pierwsza firma w Polsce W. Kruk wprowadził do swojej oferty diamenty tworzone w laboratorium.
MK
