Ignacy Nowopolski na swoim blogu roztacza wizje kryzysu w Polsce. Polacy wg niego od lat zyją w kryzysie, uznając to za stan normalny swojej oryginalnej gospodarki. Pyta, czy może być jeszcze gorzej niż jest, i konkluduje że gorzej już być nie może, "boby już tak było".
Kryzys spowodowali politycy, chcieli rozruszać gospodarkę tanimi kredytami, sztucznie obniżali stopy procentowe znacznie poniżej poziomu jaki wynikałby z popytu i podaży pieniądza. Ludzie mieli mieć możliwość większej konsumpcji- a to rozruszałoby gospodarkę. Ależ owszem, rozruszało, ale w złym politycznie momencie przyszła korekta.
Co się dzieje w kryzysie? Ludzie biegną do banków, także inwestycyjnych, by wypłacać pieniądze. Bear Stearns był bankiem inwestycyjnym, mimo to padł wg komentatorów ofiarą bank run, dziś już tylko internetowego, przed jego kasami w realu mogło nie być większego ruchu niż zwykle.
Na giełdach następuje korekta. Bańki pryskają. Ekonomiści mówią o bańce jeśli cena danego papieru przekracza zdyskontowaną wartość jego przyszłych dywidend, zysków. Obecnie mamy eksplozję bańki amerykańskich nieruchomości, inne eksplozje baniek to wybuch bańki amerykańskich dot-comów (2000-2001). Waluty różnych krajów mogą być celem spekulacyjnych ataków grup inwestorów.
Recesja następuje jeśli kryzys utrzymuje się przez kilka kwartałów. Jeśli jest jeszcze dłuższy, mówimy o depresji. Recesja to obniżenie się aktywności gospodarczej, trwające dłużej niz kilka miesięcy, widoczne w stopach wzrostu PKB, realnym dochodzie, produkcji przemysłowej, obrotach w hurtowniach i sklepach. Nastąpić może deflacja- spadek cen, albo stagflacja- połączenie inflacji ze stagnacją gospodarczą.
Recesje można przewidzieć, mają swoje symptomy. Przed recesją giełdy pikują w dół. Jedynie połowa spadków poniżej 10 % w USA nie zakończyła się recesją. Patrzy się na trzymiesięczne wskaźniki danych o zatrudnieniu i liczby aplikujących o pracę. Za wyznacznik recesji uznano także wskaźnik "Inverted yield curve" opracowany przez ekonomistów Rezerwy Federalnej, który nie jest jednak ostatecznym wskaźnikiem, bo recesja następowała niekiedy 6 do 18 miesięcy później.
Czy Polskę czeka recesja? Wyobraźmy że firmy tną inwestycje, dbając o płynność finansową. W obawie o niemożność zwolnienia pracowników w obliczu kryzysu (kłania się sztywny polski kodeks pracy) nie zatrudniają nowych. Mają problemy ze sprzedażą dóbr i usług, więc wstrzymują wzrost płac. PKB zatrzymuje sie w miejscu. Wszystko tak naprawdę zależy od sytuacji na rynkach zagranicznych. Zagraniczne bolączki mogą się przenieść i do nas, powodując stagnację, zatrzymanie się wzrostu gospodarczego.
Recesja doszła już do Estonii (spadek PKB o 0,9 % w drugim kwartale) i Łotwy (0,2 % spadku w pierwszym i 0,3 % spadku w drugim kwartale). W naszym regionie najprędzej zachorowała Dania (spadek PKB o 0,6 % w pierwszym kwartale 2008). W drugim kwartale w Szwecji nie było wzrostu gospodarczego. Cała unijna gospodarka zanotowała spadek o 0,1 % w drugim kwartale 2008.Wg prognoz Komisji Europejskiej w kryzys wejdą Niemcy, Wielka Brytania i Hiszpania, a we Francji i Włoszech wzrostu nie będzie. W Estonii już mają miejsce pierwsze wystąpienia dużych firm o bankructwo. W Wielkiej Brytanii prognozy mówią o wzroście na poziomie 1 % rocznie.
Wielki kryzys może być mało możliwy, choć i w Polsce może okazać się że banki, ochoczo rozdając kredyty, narobiły sobie sporo biedy. Może nastąpić korekta na rynku bankowym, a znając nasze realia straty sektora prywatnego zapewne pokryje polski podatnik. Być może padnie nawet kilka znacznych firm. Niestety- wychodzenie z kryzysu takich peryferyjnych gospodarek jak nasza zwykle trwa dłużej, a spowolnienie jest bardziej długofalowe.
Literatura:
http://en.wikipedia.org/wiki/Recession
Inne tematy w dziale Polityka
