Odpust, czyli darowanie grzechów, również przyszłych, wymyslił Odon de Lagery w roku 1095.
Urban II (1088-1099) zasiadł na tronie papieskim dzięki Normanom po pięcioletnich zmaganiach z papieżem Klemensem III popieranym zbrojnie przez cesarza Henryka IV.
Jednoczesny pontyfikat dwóch „następców Piotra” i otwarta wojna między nimi nie jest w historii papiestwa niczym niezwykłym. Po prostu przyjmowano, że pokonany papież jest nielegalny i określano go, jako antypapieża.
Po zwycięskiej wojnie z Klemensem III, papież Urban II stanął przed szansą umocnienia swojej pozycji wobec cesarza Henryka IV oraz objęcia przywództwa w świecie chrześcijańskim – rzekome pochodzenie papieskiej władzy od apostoła Piotra należy włożyc między bajki. W rzeczywistości rywalizacja między Rzymem a Konstantynopolem trwała od 750 lat, czyli od utworzenia przez pogańskiego cesarza Konstantyna Wielkiego instytucji Kościoła Katolickiego.
Bizantyjski cesarz Aleksy I nawiązał korespondencję z Urbanem II, licząc na poparcie papiestwa w zorganizowaniu pomocy dla wschodniego chrześcijaństwa, zagrożonego przez rozwijającą się potęgę islamu. Wówczas papież postanowił ogłosić wielką wyprawę wojenną rycerstwa chrześcijańskiego, czyli takzwaną krucjatę, w celu wyzwolenia z rąk Saracenów Jerozolimy i innych miejsc uświęconych pobytem Chrystusa. Zwołanie wyprawy krzyżowej stwarzało dla papieży dogodną pozycję w ich walce z niemieckim cesarzem. Mobilizowało znaczną część rycerstwa wokół „namiestnika Chrystusowego”, przywracało papiestwu blask, osłabiało antyrzymskie nastroje. Otwierały się możliwości zjednoczenia zachodniego i wschodniego chrześcijaństwa pod władzą Stolicy Apostolskiej. Urban II osobiście udał się do Francji, by w październiku 1095 r. ogłosić na synodzie w Clermont-Ferrand, stolicy Owernii, pierwszą krucjatę.
Żeby wezwanie było skuteczne musiało trafić na odpowiedni grunt, czyli społeczeństwo, nieświadome swoich duchowych potrzeb, którym można kierowac zgodnie z własną wolą i nawet jawne zło przedstawić jako dobro i skłonić do jego popierania i obrony. Nad takim społeczeństwem Kościół pracował przez wieki, zabraniając czytania słowa Bożego, który to zakaz był dość łatwy do egzekwowania z uwagi na powszechny analfabetyzm. W zamian przedstawiano ludziom niezliczoną ilość, wziętych z pogaństwa, niezrozumiałych przepisów i dogmatów, z nieśmiertelnością duszy na czele.
Tym, którzy podejmą to „Chrystusowe wezwanie", papież „mocą otrzymaną od św.Piotra" przyrzekł udzielić odpustu zupełnego. Po raz pierwszy wdziejach chrześcijaństwa padło słowo „odpust" (łac. indulgentid), którym później często szafowały dokumenty papieskie.
Jeślichodzi o ścisłość, to papież mógł darować, co najwyżej, dług karciany, albo złoty sygnet.
Trafnie to określił katolicki ksiądz, profesor teologii na uniwersytecie w Wittemberdze, Martin Luter:
„Papież nie chce, ani nie moze odpuszczać innych kar za grzechy jak tylko te, które nałozył wedle rozumienia swego lub wedle ustaw koscielnych”.(teza 5)
Tutaj dygresja.
Pamietam początki telefonii komórkowej, aparaty rozmiaru damskiej torebki, zasięg tylko w dużych miastach, ceny telefonów, abonamentu i połączeń znacznie przewyższające możliwości finansowe przeciętnie zarabiającego człowieka. Jednym zdaniem luksus osiągalny dla nielicznych z czasem stał się dobrem powszechnym.
Podobnie rzecz się miała z odpustem, taniał i stawał się coraz bardziej dostepny.
1095, Urban II,
Odpust za udział w krucjacie do Ziemi Świętej, nie każdy mógł wziąć udział w wyprawie, wielu straciło życie.
1209, Innocenty III,
Odpust za 40 dniowy udział w krucjacie do katolickiej Lanwegocji, blisko, krótko, w miarę bezpiecznie, możliwość rabunku w najbogatszym kraju Europy.
Herezja w Langwedocji rozwinęła się na gruncie zepsucia duchowieństwa katolickiego oraz niespotykanej w ówczesnej Europie tolerancji.
Wielu księży zaniedbywało swoich parafian, zajmując się handlem lub posiadłościami ziemskimi. Arcybiskup Tours, osławiony homoseksualista, kochanek swojego poprzednika, zażądał przydzielenia wakującego biskupstwa Orleanu własnemu kochankowi. Arcybiskup Narbonne nigdy nie zawitał ani do tego miasta, ani do diecezji. Wielu dostojników Kościoła utrzymywało nałożnice, odbywało podróże we wspaniałych powozach, zatrudniało całe rzesze służby i wiodło życie godne wielkich panów, podczas gdy powierzone ich opiece duszyczki tyranizowano, wyzyskiwano i wpędzano w coraz większą nędzę
Sam papież Innocenty III powiedział o biskupach i księżach:
„[...] ślepi ludzie, oniemiałe psy, które nie mogą już dłużej szczekać [...] ludzie, którzy uczynią wszystko dla pieniędzy [...]. Przyznają kościelne urzędy niepiśmiennym chłopcom, których zachowaniejest często skandaliczne. Stąd bezczelność heretyków”
Tolerancja była dla papieża nie do zaakceptowania, dlatego już w stadium planowania krucjaty wiadomo było, że musi dojść do masowej zagłady.
Krucjata szybko przerodziła się w wojnę zaborczą, misja została odsunięta na bok, na pierwszy plan wysunęło się ustalenie królestwa dla dowodzącego krucjatą Simona Monforta. Doszło nawet to tego, że bitwie pod Muret 12 września 1213, krzyżowcy zabili króla katolickiej Aragonii, Piotra II a jego armię wycięli w pień
Innocenty III zorientował się, że krucjata nie usunie herezji, więc postanowił powołać do życia policję polityczną, Inkwizycję. Podstawy jej działania ustalono na Soborze Laterańskim IV.
1215, Innocenty III, Sobór Laterański IV
3, 6.” Katolicy zaś, którzy po przyjęciu znaku krzyża przyczynią się do wytępienia heretyków, niech cieszą się odpustem i świętym przywilejem, których udzielono udającym się na pomoc Ziemi Świętej”.
Odpust stał się dostępny dla każdego ( w Langwedocji), wystarczyło złożyć donos.
1300, Bonifacy VIII, bulla Antiquorum habet fidem rok jubileuszowy
Odpust za pielgrzymkę do Rzymu w roku jubileuszowym, raz na sto lat.
Reakcja wiernych ( 2 miliony pielgrzymów w roku 1300) uświadomiła papieżom, że takiego potencjału nie można zmarnować, lata jubileuszowe ogłaszano, co 50 lat (Klemens VI), co 33 lata (Urban VI), co 25 lat, co 13 lat, potem ogłoszono odpust za jakąkolwiek pielgrzymkę do Rzymu.
Jednocześnie uruchomiono proceder sprzedaży odpustów za pieniądze (Jan XXII).
„Albowiem korzeniem wszelkiego zła jest chciwość pieniędzy. Za nimi to uganiając się, niektórzy zabłąkali się z dala od wiary i siebie samych przeszyliwielu boleściami.”
(1Tm 6:10 BT)
Oprócz odpustów papieże sprzedawali również stanowiska w hierarchii kościelnej (symonia). Właśnie połączenie symonii ze sprzedażą odpustów koazało się bombą, która rozsadziła Kościół. Niefortunnym pirotechnikiem okazał się papież Leon X (1513 – 1521, Giovanni de Medici), ateista, najmłodszy kardynał w historii Kościoła (w wieku 13 lat).
Leon X sprzedał księciu Albrechtowi Hohenzollernowi dwa stanowiska kościelne w Niemczech, a ponieważ książę nie miał gotówki, papież poręczył mu kredyt u Jakoba Fuggera i udzielił prawa do sprzedaży odpustów, pod warunkiem, że połowa dochodów trafi do papieskiego skarbca. Książę Albrecht powierzył ten proceder dominikaninowi Johannowi Tetzelowi, który zorganizował tak wielką i absurdalną akcję, że spowodował wystąpienie Martina Lutra i powstanie Reformacji.
Zamiarem Lutra nie był rozłam w Kościele, lecz zwrócenie uwagi papieża na brak biblijnych podstaw odpustów. Swoje wnioski zawarł w 95 tezach, które w dniu 31.10.1517 przybił do drzwi kościoła zamkowego w Wittemberdze.
Teza 27
Ludzkie brednie opowiadaja ci, którzy głosza, że gdy grosz w skrzynce zabrzęczy, dusza z czyśćca uleci.
Teza 75
Niedorzecznością jest twierdzenie, że przez odpust papieski rozgrzeszony jest nawet taki człowiek, który by - co przecież nie można sobie wyobrazić - zgwałcił Matkę Bożą.
Teza 81
Nastepstwem koniecznym bezczelnych kazań odpustowych jest to, że i uczonemu trudno obronic papieża przed zarzutami i bezsprzecznie ostrymi oskarżeniami prostaczków.
Teza 82
Na przykład: dlaczego papież dla świętej miłosci i dla cierpień, jakie dusze w czyśćcu ponoszą, dusz tych naraz nie wyzwoli z czyśćca; gdy tymczasem dla tak małej przyczyny, jaką jest budowa kościoła Św. Piotra, za pieniądze tyle dusz wyzwala?
Luter określa kazania odpustowe, jako bezczelne brednie i niedorzeczności, które stawiają w złym świetle samego papieża. Czy papieże sprzedający odpuszczenie przyszłych grzechów wynoszą się ponad Boga?
„Niech was nikt w żaden sposób nie wprowadza w błąd. Bo najpierw musi dojść do odstępstwa i objawi się człowiek grzechu, syn zatracenia, (4) przeciwnik, wynoszący się ponad wszystko, co nazwane jest Bogiem lub odbiera cześć Boską. Zasiądzie on nawet w świątyni Boga dowodząc, że sam jest Bogiem.”
(2 Tes 2:3-4 BP)
Obraz Lucas Cranach Młodszy, „Chrystus i Antychryst” (Wikipedia)
J.W. Kowalski „Poczet Papieży”
A.Burl „Heretycy”
R.A. Haasler „Tajne sprawy papieży”
M.Baigent, R.Leigh „Inkwizycja”
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
