Prezentuję wpis moje brata, Rafała Rybickiego, który przebywa na stypendium doktoranckim w chorwackiej Rijece. Rafał ma wiele spostrzeżeń dotyczących miejsca swego pobytu, więc namówiłem go do pisania bloga BalkanExpress (zapraszam do lektury). Ponieważ jednak jeden z wpisów nawiązuje do gorącego obecnie w Polsce tematu pozwalam go sobie zamieścić tutaj (oczywiście za zgodą Autora).
***
CZY ISTNIEJE NARODOWOŚĆ ISTRYJSKA?
W Chorwacji, podobnie jak w Polsce, właśnie rozpoczyna się narodowy spis powszechny. Politycy lokalnego ugrupowania Istryjskie Zgromadzenie Demokratyczne (IDS-DDI) namawiają mieszkańców okręgu istryjskiego (Istarska županija - odpowiednik naszego województwa) do wpisania na formularzu spisowym narodowości istryjskiej, mimo że takowa formalnie nie istnieje.
Przypomina nam to coś?
Należy jednak mieć na uwadze pewne istotne różnice między sytuacją Górnego Śląska w Polsce i Istrii w Chorwacji.
Istria jest faktycznie okręgiem dwunarodowy, zamieszkiwanym przez Chorwatów i Włochów, którzy niegdyś stanowili tu grupę dominującą, jednak w dużej mierze wyjechali stąd po II wojnie światowej, kiedy zmieniła się przynależność państwowa tych terenów. Widać więc, że pod tym kątem bliżej Istrii do Opolszczyzny, niż Górnego Śląska. Językami urzędowymi w Istrii są chorwacki i włoski - jest to jedyny okręg w Chorwacji, gdzie język mniejszości zdobył status urzędowego i można się nim posługiwać w sytuacjach oficjalnych, np. w sądach. Włoskie napisy funkcjonują tu w przestrzeni publicznej na równi z chorwackimi - są więc na znakach drogowych, tablicach przy urzędach czy na bilbordach. Mniejszość włoska ma zagwarantowane uczestnictwo w zarządzie okręgu.
Co ciekawe, te przywileje mniejszości włoskiej zostały wywalczone zarówno lokalnie, jak i na szczeblu centralnym (potrzebna była zmiana wielu ustaw) właśnie przez IDS-DDI. Partia ta od niemal 20 lat wygrywa w Istrii wszystkie wybory, zarówno lokalne, jak i parlamentarne, rządzi okręgiem, a także ma reprezentację w parlamencie w Zagrzebiu (ba, swego czasu IDS-DDI współtworzyło nawet koalicję rządową). Dwujęzyczność jako element tożsamości istryjskiej jest naczelną zasadą tej partii, co widać nawet w jej nazwie (Istarski demokratski sabor-Dieta democratica istriana).
Mieszkańcy Istrii chętnie głosują na tę partię, bo z jednej strony dba ona o lokalną tożsamość, z drugiej zaś - sprawnie zarządza okręgiem. Mimo wszystko jednak, akcja "dopisz na spisie narodowość istryjską" nie odniesie raczej wielkiego sukcesu. Dlaczego? Najlepiej wyjaśniają to chyba słowa znajomej mieszkanki tego okręgu:
"Przez dziesiątki lat pozostawania częścią Jugosławii, przyznawanie się do narodowości chorwackiej nie było mile widziane przez władze. Teraz ludzie mogą mówić o sobie "Jestem Chorwatem" i robią to z dumą. I nie dadzą sobie wmówić, że Chorwatami nie są".
I to jest chyba główna różnica między Chorwatami z Istrii i Polakami z Górnego Śląska.
Inne tematy w dziale Polityka
