Analizując dorobek aktywności społeczno – politycznej Macieja Rataja jako męża stanu i wybitnego polityka ruchu ludowego bardzo często komentatorzy publicystyczni czy też historycy niewystarczająco uważnie odnoszą się do zagadnienia jego aktywności jako nauczyciela, wychowawcy oraz ministra oświaty – a przecież pełnienie tych zaszczytnych funkcji stało się ważnym czynnikiem kształtowania osobowości Macieja Rataja oraz jego propaństwowej postawy. Zatem, aby zrozumieć, dlaczego Maciej Rataj posiadał cechy prawdziwego męża stanu, winniśmy dokonać analizy również jego aktywności w zakresie oświaty. Maciej Rataj urodził się w roku 1884 w miejscowości Chłopy powiecie Rudki. Urodził się jako siódme dziecko Józefy i Wojciecha Ratajów, po nim przyszło na świat jeszcze troje rodzeństwa, ale z całej dziesiątki aż sześcioro zmarło we wczesnym dzieciństwie. Maciej Rataj przychodzi na świat w rodzinie gospodarza spod Lwowa. Mimo ograniczonego potencjału ekonomicznego ojciec Macieja Rataja wspierał go, dzięki czemu Rataj odebrał staranną edukację, aktywnie angażował się w życie społeczno — polityczne, rozpoczął pracę jako nauczyciel, pracował również jako wychowawca. Jego uwieńczeniem kariery oświatowej było objęcie teki ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego 24 lipca 1920 roku. Maciej Rataj jako minister zainicjował poważną i wieloaspektową reformę systemu szkolnictwa – 4 czerwca 1920 roku intensywnie rozpoczęto pracę nad ustawą o tymczasowym ustroju władz szkolnych głównym celem wyżej wymienionej reformy była unifikacja systemu szkolnictwa w całym kraju oraz nakreślenie ram systemu szkolnictwa. Należy tu stanowczo podkreślić, iż wszelkie kompleksowe reformy były realizowane ze znaczną trudnością ze względu na fakt trwania wojny Polsko – Bolszewickiej i konieczności ograniczania wydatków również oświatowych. Mimo wyżej wymienionych trudności zaangażowanie Macieja Rataja przy współpracy z rządem zaowocowało unifikacją administracji szkolnej, zlikwidowano pozostałości rozbiorów w dziedzinie oświaty, nadano normy prawne samorządom szkolnym. W ramach zakresu kompetencji Rataj zgłosił projekt o zakładaniu i utrzymywaniu publicznych szkół powszechnych.
6 lipca 1921 roku Maciej Rataj wydał również rozporządzenie o zakazie kar cielesnych w szkołach na terenie byłego zaboru Pruskiego. Jednym z najważniejszych problemów dla oświaty po okresie I wojny światowej był brak należycie wykwalifikowanej kadry pedagogicznej — odpowiedzią na ten problem, stało się powołanie, przez Rataja, Państwowego Instytutu Pedagogicznego — formalnie instytut otrzymał statut już w roku 1921, działania te umożliwiły przygotowanie merytorycznej i kompetentnej kadry pedagogicznej. Maciej Rataj powołał również przy ministerstwie Komisję Pedagogiczną, w której skład weszli eksperci z dziedziny wychowania i edukacji a do ich zadań należało stworzenie teoretycznych podstaw dla rozwoju społeczeństwa i systemu edukacji, warto podkreślić, iż kluczem doboru ekspertów był ich dorobek naukowy i kompetencje nie przynależność polityczna co wskazuje jednoznacznie, iż Rataj w pracach ministerstwa wznosił się logikę prostej rywalizacji politycznej.
W swej koncepcji edukacyjnej Rataj nie zapomniał o problemie analfabetyzmu, który był wówczas w Polsce obecny – od roku 1921 uruchomiono kursy dla osób dorosłych, rozpoczęto szeroką promocję czytelnictwa, znacznie zwiększono nakłady finansowe na funkcjonowanie bibliotek. Również, w odniesieniu do szkolnictwa wyższego ministerstwo, którym kierował Rataj, wprowadziło liczne zmiany takie, jak: kredyty rządowe na rozwój infrastruktury naukowej, uregulowano kwestię służby wojskowej, podczas okresu nauki rozbudowano znaczną część obiektów dla młodzieży uniwersyteckiej.
Sprawowanie urzędu Ministra przez Rataja to okres wieloaspektowych reform i unifikacja szkolnictwa, odcięcie edukacji od wpływów dawnych zaborów.
