Jedna bomba atomowa i wrócimy znów do Lwowa

Miłośnikom tematyki kresowej polecam cykl artykułów "Sami swoi i obcy. Prawdziwe historie polskich przesiedlonych", publikowany jakiś czas temu na łamach "Gazety Wyborczej". Ciekawe i wartościowe materiały, oparte na wspomnieniach z okresu powojennego mieszkańców tzw. Ziem Odzyskanych, głównie przybyszów z tzw. Kresów Wschodnich II RP. Cykl "Sami swoi i obcy" (a konkretnie redaktor Mirosław Maciorowski, jego pomysłodawca i redaktor prowadzący) był nominowany do Nagrody im. Dariusza Fikusa, przyznawanej przez redakcję "Rzeczpospolitej".

http://wyborcza.pl/swoiobcy/0,0.html

Na zachętę fragment publikacji "Jedna bomba atomowa i wrócimy znów do Lwowa". Autor: dr Marcin Zaremba (rocznik 1966) pracownik Instytutu Historii UW i Instytutu Studiów Politycznych PAN.

Polska aż po Dniepr?

Amalgamat braku wiedzy i nadmiaru nadziei miał wpływ na - jakbyśmy dziś powiedzieli - proces decyzyjny. Mieszkańcy Kresów nie wiedzieli, czy powinni zostać, czy przeciwnie - ewakuować się. Ci, którzy wierzyli, że Polska komunistyczna jest tworem tymczasowym, wahali się, ociągali się z wyjazdem. W ich decyzjach umacniały ich jeszcze nastroje wojenne. Jak mówiono: "Jedna bomba atomowa i wrócimy znów do Lwowa".Na temat granicy wschodniej krążyły zupełnie fantastyczne opinie, np. że w wyniku zwycięskiej wojny z ZSRR przypadną nam tereny aż po Dniepr. Stan tymczasowości pokazują fragmenty listów, które przeszły przez cenzurę:

"Warszawa, kwiecień 1945 r.:
U nas 25 kwietnia będzie coś nowego, może posuną granicę na stare miejsce, podobno.

Zakopane, kwiecień 1945 r.:
Dowiedzieliśmy się, że ewakuują Lwów, wczoraj zaś mówiono, że ewakuacja jest wstrzymana, Lwów należy do Polski. Nie wiadomo komu wierzyć, która wersja prawdziwa.

Jarosław, kwiecień 1945 r.:
Teraz zaś mówią, że granice zostaną na pewno przesunięte aż pod Złotą Lipę. Ze Sambora mało kto wyjeżdża na zachód, gdyż tam nie wątpią, że to nadal będzie nasze, zwłaszcza Lwów i Zagłębie Borysławskie".

Zwłaszcza w drugiej połowie 1944 r. w podobny bliski kontakt z poczuciem tymczasowości weszli mieszkańcy Białostocczyzny. Pamiętali, że za - jak wówczas mówiono - "pierwszego Sowieta", w latach 1939-41, region włączony został do ZSRR. Strach, że historia może się powtórzyć, był więc jak najbardziej uzasadniony. Wzmacniała go w dwójnasób wyjątkowo liczna obecność jednostek Armii Czerwonej połączona z akcjami pacyfikacyjnymi, a także częste, nieprzemyślane posunięcia władz lokalnych w sferze symbolicznej.

We wrześniu w parku miejskim "z braku portretów Naczelnego Dowódcy" powieszono portret Stalina. Niektóre odezwy do ludności zdobiły pięcioramienne czerwone gwiazdy. Utrzymujące się bardzo długo trudności komunikacyjne między Białymstokiem a resztą kraju tworzyły wrażenie odcięcia. Nic przeto dziwnego, że jeden z odwiedzających miasto urzędników konstatował: "Ludność konkretnie nie wie, czy miasto jest polskie, czy sowieckie".

Podobne "obawy przed bezinteresownością w wyzwalaniu ziem polskich przez Armię Czerwoną" odczuwali również mieszkańcy regionu suwalskiego. Suwalszczyzna, podobnie jak region białostocki, w wyniku paktu Ribbentrop-Mołotow przypadła w 1939 r. ZSRR. 

http://wyborcza.pl/swoiobcy/1,110847,8883349,Jedna_bomba_atomowa_i_wrocimy_znow_do_Lwowa.html