Naukowcy muszą żebrać o pieniądze od rządu. Ucięte finansowanie na radioteleskop

RT4 pod Toruniem - element światowej sieci obserwacyjnej

Radioteleskop RT4, działający w Obserwatorium Astronomicznym UMK w Piwnicach pod Toruniem, jest częścią międzynarodowej sieci VLBI (Very Long Baseline Interferometry), dzięki której możliwe są niezwykle precyzyjne obserwacje radiowe w ramach globalnej współpracy naukowej.

Jak informuje zespół obsługujący teleskop, RT4 uzyskał najwyższą ocenę - kategorię A - w konkursie SpUB (Specjalne Uczelnie Badawcze) i posiada bardzo dobrą recenzję ekspertów. Instrument znajduje się również na Polskiej Mapie Infrastruktury Badawczej. To jednak nie zrobiło wrażenia na ministrze Marcinie Kulasku.

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie przyznało mu środków na dalsze funkcjonowanie w latach 2026-2028, co oznacza, że od początku przyszłego roku działalność teleskopu może zostać zawieszona. "To w praktyce oznacza koniec życia tego polskiego instrumentu" - napisano w oświadczeniu zespołu RT4.

Naukowcy nie darują tego rządowi

Podczas inauguracji roku akademickiego rektor UMK zwrócił uwagę na trudną sytuację radioteleskopu, ale apel nie spotkał się z jakimkolwiek odzewem. Senat uczelni przyjął uchwałę w tej sprawie, a władze Instytutu Astronomii wysłały do resortu pismo z prośbą o zmianę decyzji.

Zespół RT4 zwraca uwagę, że w konkursie SpUB na 186 złożonych wniosków pozytywnie oceniono aż 175, ale finansowanie otrzymało tylko 11 projektów. "Wygląda to na całkowitą zapaść kraju, jeśli chodzi o finansowanie infrastruktury badawczej" - grzmią naukowcy.

Fizyk dr Piotr Żuchowski ostrzega w mediach, że brak funduszy przyniesie nieodwracalne skutki. - Jeśli obsługa techniczna odejdzie, teleskop może nigdy nie wrócić do swojej funkcjonalności - podkreśla ekspert.

Zobacz także"To byłby koniec koalicji". Media: grupa posłów z Polski 2050 negocjuje miejsca w PO i PSL

Teleskop po remoncie. Działa od dekad

Radioteleskop RT4 przeszedł remont powierzchni i malowanie w 2020 roku, a jego zespół regularnie publikuje wyniki badań w prestiżowych czasopismach, w tym w Nature Astronomy.

RT4 od dekad prowadzi badania odległych galaktyk, kwazarów, układów planetarnych wokół pulsarów oraz molekuł w materii międzygwiazdowej. Dzięki swojemu położeniu w Polsce teleskop stanowi ważne rozszerzenie sieci VLBI na wschód, co znacząco zwiększa precyzję globalnych obserwacji astronomicznych.

Uniwersytet Mikołaja Kopernika przypomina, że RT4 to nie tylko unikalny instrument badawczy, ale też narzędzie edukacyjne i technologiczne, z którego korzystają kolejne pokolenia polskich naukowców i inżynierów.

Zobacz takżeSzykuj się na wzmożone kontrole policji. Można stracić sporo pieniędzy i dokumenty

"Teraz to się zdenerwowałem"

Sytuacją toruńskich naukowców jest zaniepokojony Sławomir Mentzen. - Teraz to się zdenerwowałem. Od przyszłego roku ma przestać działać największy radioteleskop w Europie Środkowej, mający 32 metry średnicy, znajdujący się w Obserwatorium Astronomicznym UMK w Piwnicach pod Toruniem - napisał lider Konfederacji.

- Wielokrotnie zwiedzałem Obserwatorium jako dziecko, przyjeżdżałem tam w ramach koła astronomicznego w liceum, a także w ramach studiów na Wydziale Fizyki i Astronomii UMK. Mam do tego radioteleskopu sentyment. Jest on dumą mojego wydziału i całego uniwersytetu.

I właśnie przeczytałem, że rząd Tuska wstrzymał mu finansowanie. Nie ma 600 tysięcy złotych na dalsze funkcjonowanie radioteleskopu - alarmował poseł.

- Mają kasę na jachty, na kluby dla swingersów, na największe możliwe głupoty. Znaleźli nawet 60k zł dla Jasia Kapeli na pisanie wierszy o aborcji, a nie ma 600k na radiotelskop?! To jest dywersja, sabotaż i atak na polską naukę! - ocenił Mentzen.