(Bez) Wodny, martwy świat – egzoksiężyc planety HD 213240 B
(Bez) Wodny, martwy świat – egzoksiężyc planety HD 213240 B
T.S. T.S.
54
BLOG

METODY EGZOPLANETOLOGII (3) – inne techniki

T.S. T.S. Nauka Obserwuj temat Obserwuj notkę 1

W soczewkowaniu grawitacyjnym    wykorzystuje się zmiany jasności i kierunku światła ze źródła przez modyfikator, np. planetę. Zgodnie z tą koncepcją, obraz i źródło obserwacji tą metodą oddziela tzw. kąt ugięcia. Jeśli masa soczewki jest mniejsza niż ok. milion mas Słońca, mamy do czynienia z tzw. mikrosoczewkowaniem grawitacyjnym i powyższy kąt jest bardzo mały, tak że trudno wykryć obiekt. Dla mas soczewki większej od np. galaktyki czy gromady galaktyk jest on lepiej obserwowalny. Jeśli jednak obiekt soczewkujący się porusza, dostrzeżenie źródła jest łatwiejsze. Metoda soczewkowania jednak jako związana z percepcją słabych źródeł, wymaga bardzo dużych mocy obliczeniowych i programistycznych komputerów, choć można tą drogą badać masowo gwiazdy i planety, zwłaszcza pozaukładowe (wyekspediowane z układu np. poprzez zmieniającą orbitę megaplanetę lub wybuchającą supernową), mogące jednak mieć źródła energii pływowej lub radiologicznej. Metoda soczewkowania grawitacyjnego może pozwolić odkrywać egzoplanety wielkości Ziemi i układy planetarne w innych galaktykach. Istnieje tu możliwość otrzymania obszernej statystycznej ilości danych.


    Cenna jest też metoda tzw. chronometrażu pulsarów (pomiary pulsacji gwiazdy i ich zmian), gdyż np. cechy gwiazdy, pulsara, np. regularne pulsy, umożliwiają precyzyjne wykrywanie planet. Szczególnie odnosi się to do pulsarów milisekundowych – w przypadku normalnych pulsarów występują możliwości detekcji planet wielkości Ziemi, przy pulsarach milisekundowych możliwa jest identyfikacja ciał o masach masywnych planetoid. Poszukiwanie planet pulsarowych metodą chronometrażu jest jednym z celów wykorzystującego 32-metrowy radioteleskop Obserwatorium Toruńskiego.


    W optyce adaptacyjnej, której podstawy opracował w 1953 r. Horace Babcock, odtajnionej przez wojsko w 1991 r., redukuje się przyczyniające się do zaburzania obserwacji tzw. migotanie gwiazd, turbulencje atmosferyczne, dzięki kompleksowo wspomaganym układom odbiorników, tak że utrzymuje się nie mglisty obraz światła a punkt. Tą drogą, zwłaszcza w skojarzeniu z obserwacją w podczerwieni (np. Michael Shao planuje przy pomocy optyki adaptacyjnej interferometru w podczerwieni 10-metrowego teleskopu Keck szukać egzoplanet), jak się uważa, po raz pierwszy odkryje się planety wielkości Ziemi obdarzone życiem.


    Jeśli chodzi o uzupełniające istrumentarium obserwatoriów, obecnie wprowadzono tzw. kamery CCD (charge-coupled defices) – superczułe, umieszczone w ognisku teleskopu odbiorniki często pojedynczych fotonów światła, które zostają przetworzone na odbierane na monitorach komputerów impulsy elektryczne. Zaletą kamer CCD jest, jak wspomniano wyżej, czułość odbioru promieniowania, jego efektywność (stosunek liczby fotonów rejestrowanych do dochodzących), możliwość objęcia obserwacją dużego pola nieba, wadą jest trudność w dokładnym określaniu energii i czasu rejestracji fotonów światła. Jest to pewien problem zakłócający obserwację. W 1996 r. A. Peacock z ESA (European Space Agency – Europejska Agencja Kosmiczna) ogłosił możliwość uzupełnienia kamery CCD innym detektorem o niobowym nadprzewodzącym złączu tunelowym, które nie wykazuje powyższych wad kamer CCD i osiąga wydajność ok. 50%, jednak musi on działać w temperaturze ok. 1K, przeznaczony jest więc do funkcjonowania w kosmosie, np. w teleskopie Hubble’a.


Kamery CCD wraz z optyką adaptacyjną to pokrewne, w stosunku do stosowanych w pierwszym etapie poszukiwań egzoplanet, techniki obserwacyjne.


Powyższy rysunek autora przedstawia glob odkryty dzięki metodom egzoplanetologii – powierzchnię, formy życia i przyszłą obecność człowieka na księżycu odkrytej planety pozasłonecznej.

(Bez) Wodny, martwy świat – egzoksiężyc planety HD 213240 B


    Materiały źródłowe:
S. Bajtlik, „Planety we Wszechświecie”, „Wiedza i Życie”, 1997, nr 1.
K. Croswell, „Łowcy planet”, Prószyński i S-ka, Warszawa 2002.
P. Halpern, „Łowcy planet”, Amber, Warszawa 1999.
D. L. Mammana, D. W. McCarthy, Jr., „Inne słońca, inne światy?”, Prószyński i S-ka, Warszawa 1998.
A. Wolszczan, „Poszukiwanie pozasłonecznych układów planetarnych”, „Postępy Astronomii”, 1995, nr 3.


Tagi: hd 213240 b, metody egzoplanetologii

T.S.
O mnie T.S.

Zainteresowania: astronomia plastyczna

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Technologie