W południowo-zachodnich górach Chin ukrywa się najstarsze obrazkowe pismo, nadal używane - zwane pismem DONGBA - wynalezione w okresie wielkiej mieszanki kulturowej kilka setek lat temu.
U podnóża "Góry Nefrytowego Smoka" w starym malowniczym mieście LIJIANG, wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO żyje sobie naród NAXI chroniący nienaruszalną pamięć swych przodków. Są oni jedną z ponad 20 grup etnicznych zamieszkujących YUNNAN od VII-VIII wieku.
Jestem tutaj drugi raz. Podobno jak raz zawita się do domu NAXI część serca pozostanie w nim na zawsze... Mieszkam w drewnianym jednopiętrowym domu rodziny MA, którego lewe skrzydło jest przeznaczone dla gości, w środku podwórko, rosną tutaj kolorowe kwiatki, schnie bielizna i przemoczone buty, przechadzają się kaczki i gdakają kury. W listopadzie jest już chłodno, szczególnie noce są zimne. W mym pokoju 11°C, ale pan MA wyposażył moje łóżko w ocieplany materac elektrycznie podgrzewany - zwie się to postępem.
LIJIANG to dwa miasta: stare i nowe. W starym nie ma samochodów, nowe- pominę, jest nowoczesne. W 1996 roku podczas trzęsienia ziemii 1/3 nowego miasta została zniszczona, natomiast stara część pozostała prawie nienaruszona, większość domów z drewna i kamienia było bardziej odpornych niż nowe konstrukcje zbudowane bez szczególnych środków ostrożności.
Klejnotem na obszarze NAXI jest "Nefrytowa Góra Smoka" o szczycie 5596 m npm wyglądająca jak stary siwowłosy nieśmiertelnik spoglądający na swe potomstwo. Płaskowyż w Lijiang może się pochwalić swą bardzo, bardzo długą rzeką, na którą mieszkancy mówią "Rzeka o złocistym piasku", rzeka ta to nic innego jak CHANG JIANG słynna "Długa Rzeka". W tym regionie jest ona na początku swej długiej 6000 km podróży. Poza sezonem deszczowym gdy poziom wody spada do niskiego, spotkać można poszukiwaczy złota przesiewających piasek, stąd ta przenośnia w nazwie rzeki.
W tej malowniczej scenerii zadomowieni Naxi opracowali wyjątkowe pismo o ponad 1300 znakach , w większości piktogramy zbliżone do "jiaguwen" antycznego pisma na skorupie żółwia używanego w Starożytności przez Huaxia jednak z mniejszą liczbą znaków. Nawet jeśli istnieje to pismo to większość Naxi się nim nie potrafi posługiwać, jest ono ściśle związane z religią DONGBA.
Dongba - mistrz lub specjalista ceremoniału, potomka dawnych szamanów. Dawniej byli oni liczni, w każdej wsi żył przynajmniej jeden z ich przedstawicieli, towarzysząc we wszystkich etapach życia; obecny przy narodzinach, podczas chorób, przy budowie domów, witający nowy rok, uczeniczył w żniwach i pogrzebach. Na każdą z tych okazji DONGBA wyśpiewywał święte teksty wykonując obrzędy o ścisłej tajemnicy. Pismo Naxi było ich pismem, tylko oni mogli za jego pomocą odczytywać święte teksty.
Sakralna literatura NAXI jest bogata, specjaliści spisali ponad 1000 typów wszelakich tekstów łączących mitologię, legendy, znajomość astronomii, medycyny,farmacji, tańca i muzyki. Niestety jedynie i tylko Dongba są w stanie rozszyfrować niniejsze teksty. Nawet jeśli ktoś z nas postrafi rozpoznać kilka znaków, to nie potrafi ich połączyć w całość by sformułować jasne zdania. Wraz z przewrotem czasu Dongba są coraz mniej liczni. Na szczęście pod koniec zeszłego stulecia grupa młodych badaczy Naxi asystowanych przez nestorów Dongba podjęła duży projekt: przetłumaczyć na chiński całą świętą literaturę. Projekt po 20 latach wspólnej pracy został zrealizowany stając się bardzo ważnym wydarzeniem dla narodu Naxi, w ten sposób ich kultura i historia nigdy nie zaginie, a urok pisma wiecznie będzie podziwiany. Równolegle młodzi malarze Naxi stworzyli własny styl.
Być może, że to oni bedą w przyszłości nowymi przedstawicielami DONGBA.
zdjęcia: 
