Ostatnie spojrzenie na przedpowstańczą w Warszawę....

O to zbiór kilkunastu zdjęć, wykonanych w czasie jednego przelotu samolotu Luftwaffe (składającego się z kilkunastu torów lotu) - nad Warszawą, w dniu 27 lipca 1944 roku, w godzinach przedpołudniowych....

Tego dnia lotnictwo niemieckie "zdokumentowało" cały obszar Warszawy, z przyległymi miejscowościami. wykonując ogromną ilość zdjęć....

Zdjęcia te odkrył Zygmunt Walkowski w 2003 roku.

Prezentowana plansza - autorstwa Z. Walkowskiego - jest montażem kilkunastu zdjęć Warszawy z tego przelotu; to zaledwie niewielka część ogromnego zbioru zdjęć wykonanych tego dnia. Widzimy miasto na cztery dni przed wybuchem powstania...

Plansza ta była wielokrotnie prezentowana przez Zygmunta Walkowskiego na wielu wystawach, m.in. na wystawie plenerowej "Warszawa z wysoka - niemieckie zdjęcia lotnicze 1940 - 45 z National Archives w College Park" przygotowanej przez Dom Spotkań z Historią; w 2009 roku

"Warszawa z wysoka" (scenariusz, wybór i opracowanie zdjęć Zygmunt Walkowski)

"W 1999 roku otrzymałem pierwszy sygnał o tym, że w National Archives w College Park pod Waszyngtonem znajduje się bliżej nieokreślona liczba niemieckich zdjęć lotniczych z czasów II Wojny Światowej. Byłem pewien, że wśród nich muszą być fotografie wykonane nad Warszawą przez Luftwaffe, i że należy znaleźć sposób na dotarcie do nich. Wiodła mnie intuicja dokumentalisty od przeszło 20 lat rekonstruującego wojenne dzieje stolicy, także na podstawie zdjęć lotniczych. Do National Archives trafiłem dopiero w 2003 roku; na miejscu okazało się, że ogrom zgromadzonych tam materiałów na temat Polski i Warszawy przekracza wszelkie wyobrażenia..... Następne moje wizyty w College Park to fascynujące i żmudne zarazem, próby okiełznania tego gigantycznego zbioru. Przygotowana z Domem Spotkań z Historią wystawa "Warszawa z wysoka" to bardzo ważny etap na tej drodze.

Ekspozycja prezentuje wybór niemieckich zdjęć lotniczych z lat 1940 - 45 poprzedzony wstępem z września i października 1939 roku ukazanym w zdjęciach naziemnych. Kilkadziesiąt fotogramów w części zasadniczej ilustruje unicestwienie Getta, walki powstańcze z sierpnia i września 44 roku, wreszcie niszczenie stolicy po zakończeniu Powstania Warszawskiego. Fotografie lotnicze obejmują swoim zasięgiem całą mapę ówczesnej Warszawy, tworząc wciągającą detalem panoramę okupowanego miasta; to kopalnia informacji i niezwykle pomocne źródło w identyfikacji wojennych zdarzeń.

Za nieocenioną pomoc w dotarciu do College Park i przeprowadzeniu tam stosownych badań dziękuję Fundacji Kościuszkowskiej, PLL LOT oraz E., W. i M. Walczakom, El. i P. Lee, M. i S. Korotyńskim, I. i L. Strzeleckim oraz E. i Sł. Korzan."

Fot. nr. 1 - Warszawa, 27 lipca 1944, podpis pod zdjęciem nr.1 :

W czasie okupacji Warszawa bombardowana była kilkakrotnie przez lotnictwo Armii Czerwonej; pierwszy nalot miał miejsce 23 czerwca 1941 roku, a ostatni w nocy z 12 na 13 maja 1943 roku. Wywiad Armii Krajowej sporządzał szczegółowe raporty o tych nalotach, informowała o nich również prasa gadzinowa i prasa podziemna. Na planszy, kolorem czerwonym zaznaczono skutki bombardowań ostatniego sowieckiego nalotu. Informacje pochodzą ze "Sprawozdania z nalotu bolszewickiego na Warszawę w nocy z dnia 12 na 13 maja 1943 roku" - raport z dnia 20 maja 1943 roku, sporządzonego przez kierownika referatu policyjnego kontrwywiadu Wydziału II Komendy Okręgu Warszawa AK, podporucznika Bolesława Wojciecha Nanowskiego, ps. "Pszczelarz".

Fot. nr.2 - strona tytułowa katalogu.