Tradycyjny kolonializm był kosztowny i żmudny. Najpierw należało podbić kolonizowany kraj, następie przez armię urzędników i liczny kontyngent wojskowy utrzymywać w nim porządek by eksploatacja przebiegała bez zakłóceń. Ale gwarancji nigdy nie było, co rusz wybuchały bunty, powstania, a i z własnymi urzędnikami bywały problemy bo lubili się korumpować. Przykłady? Powstanie sipajów w Indiach, czy sprzedaż Alaski przez cara.
Po II wojnie światowej zmieniła się strategia. Tubylcy mogą „rządzić się sami” mogą mieć własne ugrupowania polityczne i własne rządy; niech „wyżywają się” w debatach publicznych, w których poruszane są mało istotne sprawy społeczne.
Neokolonialiści eksploatują dany kraj poprzez:
-
przejecie strategicznych gałęzi gospodarki i opanowanie najbardziej dochodowych sektorów,
-
kontrola podaży pieniądza przez prywatyzację a następie przejecie banków,
-
stymulowanie administracji państwowej do monstrualnych rozmiarów,
-
nadmierne zadłużenie,
-
kontrolowana korupcja – system prowizyjny „za załatwienie”.
Po wprowadzeniu tych pięciu punktów nominalnie państwo zachowuje pozorną suwerenność jednak w praktyce kontrolowane i eksploatowane jest przez zewnętrzny kapitał.
Na czym polega "genialność" neokolonializmu? Na wykorzystaniu efektu gotowania żaby. Najpierw mówi się o wzniosłej ideologii: wolnym rynku, liberalnej polityce gospodarczej, mocnej walucie, otwarciu się na świat, wolnym handlu i nowoczesnym przemyśle. Co do istoty idee te są przeważnie słuszne. Cynizm neoliberalizmu polega na tym, że oficjalnie na zewnątrz ogłasza się te reguły i od kolonizowanego kraju żąda się ich bezwzględnego stosowania, natomiast samemu uprawia się strategię tak zwanego wewnętrznego kręgu: tylko członkowie sitwy mogą mieć profity, innymi słowy mamy do czynienia z kapitalizmem kompradorskim.
W neokolonializmie nie chodzi o szybkie i bezwzględne zniszczenia kraju tylko jego długofalową, dochodową eksploatację. Stopa życiowa społeczeństwa może nawet w sposób kontrolowany rosnąć w celu zwiększenia konsumpcji towarów importowanych. Społeczeństwo tak jak żaba pływająca w powoli podgrzewanej wodzie nie zauważa śmiertelnego niebezpieczeństwa, że za moment zostanie ugotowana - jak się zorientuje to jest już za późno. Nic też dziwnego, że w debacie parlamentarnej minister Rostowski powiedział do opozycji, że jesteście bezradni. Uzależnienie Polski od wielkiego kapitału jest tak ogromne, że w praktyce to prezesi zagranicznych banków i transnarodowych koncernów sprawują w naszym kraju władzę. Neokolonializm jest niezwykle skuteczny bo oprócz ogromnego kapitału dysponuje jeszcze świetnie rozwiniętą i propagowaną ideologią w postaci neoliberalizmu.
Think Thanki i ich bogaci filantropi, profesorowie, którzy pragną otrzymać granty na badania, renomowane uczelnie zabiegające o zamożnych donatorów, media walczące o dochodowe zlecenia reklamowe, oni wszyscy przyczyniają się do tego, że ideologia neoliberalizmu przedstawiana jest opinii publicznej jako jedyna słuszna i najlepsza droga gospodarczego rozwoju. Nie macie innego wyjścia– twierdzą – nastąpił „koniec historii” ( F. Fukuyama).
Historia ludzkości odnotowała wiele przypadków lansowanie tylko jedynie słusznej ideologii: starożytny Egipt i dyktatura kapłanów, następnie, że świat jest płaski, a Słońce kręci się wokół Ziemi, czy też dyktatura proletariatu, która była w rzeczywistości dyktaturą aparatu partyjnego. Każda totalna ideologia to mieszanka prawdy i fałszu, mająca na celu masową indoktrynację. Kiedyś mówiło się o ekonomii politycznej i w tym określeniu było wiele prawdy: polityka przenika do ekonomii, a ekonomia do polityki. „Czysta ekonomia” występuje tylko w modelach ekonomicznych.
