Przywódcy i aktywiści Indian Yaqui – Luis Urbano, Tomás Rojo i Agustín Valdez – są ostatnimi ofiarami przemocy, której doświadczają rdzenne społeczności w stanie Sonora w Meksyku w odwecie za obronę wody i rdzennych terytoriów. Zniknięcie Tomása Rojo oraz morderstwa Luisa Urbano i Agustína Valdeza symbolizują bezbronność obrońców środowiska i terytorium Ludu Yaqui w zderzeniu ze zorganizowaną przestępczością, a także bezkarnością i obojętnością meksykańskiego państwa.
Pierwsze morderstwo miało miejsce 2 maja 2021 roku, kiedy zastrzelono Agustín Valdez, przywódcę tradycyjnej straży Yaqui i syna tradycyjnego gubernatora gminy. Valdez, znany również jako „El Roque”, był odpowiedzialny za blokowanie autostrady, na której członkowie ludu Yaqui pobierali opłatę za przejazd, generując dochody dla swoich społeczności. Kilka tygodni później zniknął Tomás Rojo, aktywista i rzecznik prasowy Yaqui, prześladowany przez władze za udział w 2012 roku w tak zwanej „wojnie wodnej”. Jak wspomina w swoim artykule badacz Juan Carlos Ruiz Guadalajara, Tomás Rojo wierzył w pokojowy opór obywatelski, stąd jego potrzeba ostrzegania o tym, co dzieje się na terytorium Yaqui. „Tomás Rojo alarmował świat wszelkimi dostępnymi mu środkami o siłach i interesach zagrażających istnieniu i przetrwaniu jego narodu i wszystkich rdzennych ludów” – wspomina Ruiz. Był przeświadczony, że to co dzieje się z plemieniem Yaqui, wcześniej czy później dotknie wszystkich rdzennych mieszkańców.
Ofiarą ostatniego morderstwa był Luis Urbano, który został zastrzelony 8 czerwca w gminie Cajeme, uchodzącej za jedną z najbardziej brutalnych gmin w Meksyku. Ten 35-letni przywódca ludu Yaqui był obrońcą wody i terytorium Yaqui, aktywnym w „wojnie o wodę”.
„Wojna o wodę” była serią konfrontacji do jakiej doszło w 2012 roku między ludem Yaqui a administracją federalną stanu Sonora w sprawie budowy akweduktu, którego konstrukcja mogła doprowadzić do braku dostępu do wody lub jego redukcją dla rdzennych społeczności.
Opracowanie: Damian Żuchowski
Zobacz:
México: Siguen asesinatos y desapariciones de defensores ambientales en Sonora https://www.servindi.org/actualidad-noticias/12/06/2021/mexico-continuan-asesinatos-y-desapariciones-de-defensores
Asesinato de defensores yaquis es un problema histórico en Sonora https://www.elsoldehermosillo.com.mx/local/asesinato-de-defensores-yaquis-es-un-problema-historico-en-sonora-6932437.html
Tomás Rojo Valencia ante el abismo de la desaparición https://despiertasonora.com/2021/06/12/tomas-rojo-valencia-ante-el-abismo-de-la-desaparicion-juan-carlos-ruiz-guadalajara/
Sonora Water Wars, Part 1: An intro to the Yaqui Water War http://newmexicomercury.com/blog/comments/sonora_water_wars_part_1_an_intro_to_the_yaqui_water_war
