Piotr L. Wilczyński
I. Źródła koncepcji
Wyrażenie „geograficzny bieg dziejów”, obecnie odbierane jako staroświeckie lub przestarzałe, w twórczości Wacława Nałkowskiego jest elementem charakterystycznym. Łączy ono w sobie dwie bliskie mu dziedziny: geografię, której poświęcił całe swoje życie, i historię, która stanowiła dla niego źródło informacji niezbędnych do wytłumaczenia zróżnicowania krajobrazowego.
W klasycznym okresie rozwoju geografia była traktowana jako nauka bliska historii, jako że przedmiotem każdej z tych dziedzin były wszelkie zjawiska i procesy zachodzące na powierzchni ziemi, odbywające się w czasie historycznym i w skali codziennego doświadczenia. Pozostałe dyscypliny naukowe zakreśliły wyraźnie i zdefiniowały wyłączne przedmioty swoich badań, podczas gdy geografia i historia posiadały przedmioty, które wydawały się empirycznie nieograniczone, gdyż nie było rzeczy na powierzchni ziemi, które by nauk tych nie interesowały.
Wacław Nałkowski rozumiał tę wszechstronność i związek geografii i historii już od początku swojej kariery. Pod wpływem nauczyciela, zwolennika ritterianizmu, Aleksandra Szumowskiego zaakceptował tę specyfikę geografii, dając wyraz swojej fascynacji w pierwszej naukowej rozprawie pt. Wpływ położenia geograficznego na charakter narodów, a stąd na działalność ich i rozwój oświaty, czyli w ogóle na historię.
Swoje koncepcje antropogeograficzne i geopolityczne rozbudował Nałkowski i wzmocnił podczas rocznych studiów w Lipsku, gdzie bezpośrednio zetknął się z wybitnymi twórcami geografii niemieckiej, uczniami Karola Rittera i spadkobiercami Aleksandra Humboldta. Efektem tych studiów jest m.in. koncepcja geograficznego biegu dziejów. Jej treść zawarł w jednym z najważniejszych dzieł swojego życia, poświęconym „geografii rozumowej” (Nałkowski 1887: 61-63).
CIĄG DALSZY
Artykuł z portalu geopolityka.net
Inne tematy w dziale Kultura
