50 lat temu, 30 stycznia 1972 roku, brytyjscy żołnierze otwarli ogień do pokojowo protestujących Irlandczykóww mieście Derry (Irlandia Północna). Zabili 14 uczestników, a 16 zostało rannych.
50 lat temu, 30 stycznia 1972 roku, brytyjscy żołnierze otwarli ogień do pokojowo protestujących Irlandczyków mieście Derry (Irlandia Północna). Zabili 14 uczestników, a 16 zostało rannych.
Gdybym miał pisać o konflikcie irlandzko- angielskim, które był fudamentem tego krwawego wydarzenia musiałbym zapewne cofnąć się do średniowiecza, ale moim celem nie jest analiza tego długiego konfliktu, mimo wszystko wspomnę o paru ważnych wydarzeniach z historii, które dopraowadziły do krwawego konfliktu w Irlandii Północnej.
W XVII wieku rozpoczęto zasiedlanie Irlandii przez ludność angielską i szkocką, a ziemie dla osadników zdobywano, usuwając z nich właścicieli irlandzkich. Zapoczątkowało to wrogość między Anglikami a Irlandczykami, spotęgowaną różnicami religijnymi, gdyż Irlandczycy byli katolikami, zaś Anglicy głównie protestantami. Protestanci zasiedlali Ulster czyli północną część Irlandii. Ulster jest jedną z czterech historycznych krain Ilrandii i składa się z 9 hrabstw.
Po długich zmaganiach o niepodległość w wyniku traktatu pokojowego zawartego pomiędzy Irlandczykami a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii, powstało Wolne Państwo Irlandzkie, a sygnatariusze tego traktatu wyrazili zgodę na powstanie Irlandii Północnej (która składa się z 6 hrabstw należących do Ulsteru) i gdzie protestanci stanowili wówczas większość i byli przeciwnikami tego, aby stworzyć wspólne państwo z katolikami. Traktat pokojowy wywołał wojnę domową w Wolnym Państwie Irlandzkim , a katolikom, którym przyszło żyć w Ilrandii Północnej musieli mierzyć się z dyskryminacją i szykanami.
Walkę o połączenie z Irlandią prowadziła Irlandzka Armia Republikańska (IRA). Pod koniec lat 60. XX wieku wybuchł krwawy konflikt w Irlandii Północnej pomiędzy republikanami dążącymi do zjednoczenia wyspy a unionistami. Działania IRA sprawiły, że władze Irlandii Północnej we współpracy z władzami brytyjskimi prowadziły politykę opartą na zwiększaniu obecności militarnej na terenie kraju. Policja ulsterska została ponownie wyposażona w broń, a także otrzymała zezwolenie na internowanie każdego obywatela podejrzanego o terroryzm.
Uczestnicy demonstracji zorganizowanej przez ruch obrony praw obywatelskich w prowincji Ulster, protestowali przeciwko nieprzestrzeganiu praw obywatelskich katolików w Irlandii Północnej. Chodziło między innymi o prawo umożliwiające internowanie każdego Irlandczyka podejrzanego o terroryzm oraz zakaz organizowania demonstracji i zgromadzeń publicznych.
Demonstracja odbyła się 30 stycznia w katolickiej dzielnicy Derry, Bogside. Wzięło w niej udział ponad osiem tysięcy osób. Przewodzili im katoliccy działacze na rzecz praw obywatelskich, na czelę z członkiem parlamentu Ivanem Cooperem.
Władze znały planowaną trasę marszu i postanowiły powstrzymać demonstrantów przed wejściem na plac ratuszowy. Żołnierze brytyjskich oddziałów spadochronowych użyli armatek wodnych oraz gazu łzawiącego w celu rozpędzenia manifestantów, co rozemocjonowało tłum. Po kilku minutach na miejsce przyjechało dodatkowe osiem samochodów pancernych z żołnierzami.
Żołnierze otoczyli demonstrantów. Padły strzały. Po kolejnej salwie tłum wpadł w panikę. W wyniku nieoczekiwanej strzelaniny zginęło 13 protestujących, zaś 17 odniosło rany, w tym jedna osoba ranna zmarła potem w szpitalu.
Do dziś nie wiadomo, czy z irlandzkiej strony padły jakieś strzały, czy też zołnierz w wyniku stresu, lub błędnej oceny sytuacji otworzył ogień, a później doszło już do reakcji łańcuchowej.
Wydarzenia w Derry wzbudziły oburzenie irlandzkich katolików. W Dublinie doszło do masowej demonstracji przed gmachem ambasady brytyjskiej, podczas której budynek został uszkodzony.
„Krawa niedziela” w Derry rozpoczeła w Irlandii Północnej okres „the troubles”, czy wzajemnych krwaych walk i waśni pomiędzy katolikami i protestantami. Konflikt ten zakończyło Porozumienie wilekopiątkowe podpisane 10 kwietnia 1998 roku.
Warto dodać, że winni tej masakry tak naprawde nigdy nie zostali ukarani.
Wydarzenia w Derry zaispirowały zespół U2 do napisania piosenki „Sunday Bloody Sunday”, a w 2002 roku został nakręcony film zatytułowany „Krwawa niedziela”, który został nagrodzony Złotym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie.
\
