Główny ekonomista PKO o Programie Budowy Kapitału

Piotr Bujak, główny ekonomista PKO Banku Polskiego

Program Budowy Kapitału przedstawiony na początku lipca przez Ministerstwo Rozwoju, wraz ze wstępną koncepcją zmian w OFE, ma szansę stać się adekwatną odpowiedzią na dwa z wielu poważnych, gospodarczych wyzwań stojących przed Polską. 

Pierwsze z nich to niedobór krajowych oszczędności, co uniemożliwia zwiększenie inwestycji i utrzymanie szybkiego wzrostu gospodarczego w długim terminie bez powiększania nadmiernego uzależnienia polskiej gospodarki od finansowania zagranicznym kapitałem. 

Drugie z wyzwań, to zanik kapitałowej części polskiego systemu emerytalnego (po jej skarłowaceniu za sprawą „reform” z lat 2010 oraz 2013-2014 dokonanych przez poprzedni rząd) i wynikające z tego osłabienie polskiego rynku kapitałowego, w szczególności rynku akcji. 

Z punktu widzenia tworzenia krajowych oszczędności kluczowym elementem Programu Budowy Kapitału jest zamiar upowszechnienia dobrowolnych Pracowniczych Programów Kapitałowych (PPK) oraz Indywidualnych Programów Kapitałowych (IPK). Aż połowa składek trafiających do PPK będzie pochodzić z wynagrodzenia netto pracowników, co oznacza, że będą to realne oszczędności tworzone kosztem bieżącej konsumpcji. W pozostałej części PPK będą zasilane składkami pracodawców (z istotnym udziałem zachęt fiskalnych ograniczającym efektywny koszt dla firm), co oznacza transfer oszczędności pomiędzy sektorami, a nie tworzenie nowych oszczędności. Jest to jednak niezbędne dla zapewnienia wysokiej partycypacji w programie.

Zakładając, że w PPK uczestniczyć będzie ok. 75% uprawnionych osób, wartość rocznych składek (długoterminowych oszczędności finansujących inwestycje w polskiej gospodarce) będzie wynosić od 12 do 22 mld zł. Duża część z tych środków może zasilać kapitałowo spółki notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, które zostały odcięte od napływu oszczędności emerytalnych Polaków po tym, jak poprzedni rząd zredukował strumień składek płynących do kapitałowej części systemu z ponad 10 mld zł w 2013 r. do zaledwie 3,1 mld zł w 2015 r. 

Ważnym aspektem planowanych zmian jest również „prywatyzacja” 75% aktywów zgromadzonych w OFE poprzez przeniesienie ich z publicznego II filaru polskiego systemu emerytalnego do całkowicie prywatnego III filaru. Eliminuje to ciążące od kilku lat nad polskim rynkiem kapitałowym ryzyko „nacjonalizacji” portfela akcyjnego OFE. 

Czytaj komentarze pozostałych ekspertów nt. Programu Budowy Kapitału: Jak budować kapitał Polaków