Koniec oficjalnej przyjaźni ukraińsko-rosyjskiej
6 grudnia Rada Najwyższa uchwaliła ustawę „O wygaśnięciu Traktatu o Przyjaźni, Współpracy i Partnerstwie między Ukrainą a Federacją Rosyjską”. Dokument na posiedzeniu poparło 277 deputowanych przy niezbędnych 226 głosach. Projekt ustawy podpisał prezydent Poroszenko. Ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu jego publikacji. W ustawie wskazuje się, że wypowiedzenie umowy zostało spowodowane zbrojną agresji Rosji wobec Ukrainy, co stanowi istotne naruszenie postanowień traktatu. Poroszenko podkreślił, że traktat został rozwiązany tak późno, z uwagi na jego wcześniejsze stosowanie przez Ukrainę w ramach sporów przed sądami międzynarodowymi z Rosją, która nagminnie postanowienia traktatu łamała.
„Nieprzedłużenia umowy z Rosją nie należy traktować jako epizodu, ale jako część naszej strategii na ostateczne zerwanie z kolonialną przeszłością i obranie kierunku na Europę ” – podkreślił prezydent. Poroszenko wskazał także pozostałe elementy tej strategii: to ruch bezwizowy dla Ukrainy, umowa o stowarzyszeniu z UE, utworzenie ukraińskiej autokefalicznej cerkwi niezależnej od moskiewskiego Patriarchatu, wyjście Ukrainy ze Wspólnoty Niepodległych Państw, członkostwo w NATO i UE, stworzenie silnej zawodowej armii ukraińskiej, wsparcie dla języka ukraińskiego, własna historia i wzmocnienie ukraińskiej tożsamości narodowej.
Wcześniej, 22 września MSZ Ukrainy skierowało do Rosji notę dyplomatyczną o nieprzedłużeniu umowy. Moskwa określiła rezygnację Ukrainy jako destrukcyjną i wyraziła żal w związku z tym faktem. „Narody Ukrainy i Rosji są mocno związane wspólną historią – zawsze umieliśmy żyć w dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach. Wieki wspólnej przeszłości zaowocowały bliskimi duchowymi i kulturowymi więzami pokrewieństwa. Obecny kryzys między naszymi krajami kiedyś się skończy – wówczas przywrócimy wzajemne stosunki. Oczywiście już z innymi, bardziej odpowiedzialnymi politykami po stronie ukraińskiej” – pisze MSZ Rosji.
Traktat o przyjaźni między Ukrainą a Federacją Rosyjską został podpisany w 1997 roku i wszedł w życie 1 kwietnia 1999 roku na okres 10 lat, z automatycznym przedłużeniem o kolejne dziesięć lat pod warunkiem braku obiekcji z obydwu stron. Traktat to jeden z najważniejszych dokumentów dotyczących rosyjsko-ukraińskich stosunków – deklarował m.in. zasadę partnerstwa strategicznego, uznanie nienaruszalności istniejących granic oraz wzajemne poszanowanie integralności terytorialnej obu państw.
Na podstawie: Prezydent ; Rada Najwyższa ; UkrInform
Rezolucja Kongresu USA ws. Hołodomoru
Izba Reprezentantów Kongresu Stanów Zjednoczonych przyjęła jednomyślnie rezolucję uznającą Wielki Głód w latach 1932-1933 (Hołodomor) za zbrodnię ludobójstwa przeciwko narodowi ukraińskiemu. Komentując przyjęcie rezolucji, prezydent Ukrainy Petro Poroszenko oświadczył, że jest to „bez wątpienia historyczna decyzja Kongresu USA”. Rezolucja została przedstawiona 8 czerwca 2018 roku, a jej autorami byli przedstawiciele zarówno Partii Demokratycznej jak i republikanie. Jednocześnie z przyjęciem powyższej uchwały przedstawiciele Kongresu potępili również agresję zbrojną Federacji Rosyjskiej w Cieśninie Kerczeńskiej i w osobnej rezolucji wyrazili sprzeciw wobec budowy rosyjskiego gazociągu „Nord Stream 2”.
Przypomnijmy, że kilka dni wcześniej podczas sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ wydana została także wspólna deklaracja Ukrainy i 37 innych państw, wyrażająca potępienie polityki reżimu stalinowskiego, która doprowadziła do Wielkiego Głodu. „Dokument ten ma służyć jako przypomnienie dla państw świata, że nie wolno nam dopuścić do powtórzenia się tak strasznych zbrodni w przyszłości” – skomentował rzecznik misji Ukrainy przy ONZ Ołeh Nikolenko. Deklaracja została wniesiona przez Ukrainę w związku z obchodami 85. rocznicy tragedii.
Źródła: Ukrainśka Prawda 1 ; Ukrainśka Prawda 2 ; 24 Kanał ;
Spotkanie prezydentów Ukrainy i Litwy
7 grudnia wizytę w Kijowie złożyła prezydent Litwy Dalia Grybauskaitė. Jednym z celów wizyty było podpisanie wspólnej mapy drogowej rozwoju strategicznego partnerstwa między Ukrainą i Litwą w latach 2019-2020. W dokumencie zostały określone wspólne zadania na arenie międzynarodowej i w kwestii regionalnego bezpieczeństwa, w zakresie europejskiej i euroatlantyckiej integracji, w sferze handlowo-gospodarczej, energetycznej, transportowej, a także kulturalno-humanitarnej i społecznej.
Podczas spotkania z prezydentem Poroszenką, Grybauskaitė wyraziła poparcie dla Kijowa w związku z agresywnymi działaniami Rosji na Morzu Azowskim. Rozmowy prezydentów dotyczyły również projektu gazociągu Nord Stream 2, któremu, podobnie jak Polska, sprzeciwiają się oba państwa. Poroszenko przestrzegł, że budowa gazociągu może posłużyć Rosji jako narzędzie kolejnej agresji. Jednocześnie Grybauskaitė zapowiedziała zwiększenie pomocy dla Ukrainy, przede wszystkim w postaci amunicji oraz instruktorów w zakresie szkolenia wojskowego oraz dotyczącego cyberbezpieczeństwa, mając zwłaszcza na uwadze zbliżające się wybory parlamentarne i prezydenckie na Ukrainie.
Litwa aktywnie wspiera Ukrainę od początku konfliktu w 2014 r., zarówno na poziomie dyplomatycznym, jak i materialnym oraz szkoleniowym. Podczas wizyty oboje prezydenci podpisali także międzyrządowe porozumienie o zatrudnieniu i współpracy w dziedzinie migracji zarobkowej. Dokument powstał w wyniku rozmów z Grybauskaite, przeprowadzonych już w grudniu 2017 i zakłada zapewnienie na poziomie legislacyjnym ochrony praw socjalnych obywateli ukraińskich, którzy prowadzą działalność zarobkową na terytorium Republiki Litewskiej oraz Litwinów pracujących na Ukrainie. Według statystyk za rok 2017, na Litwie mieszka około 44 000 Ukraińców, natomiast na Ukrainie – około 11 000 Litwinów. W 2018 r. obroty handlowe między Ukrainą i Litwą wzrosły o 20% w porównaniu z rokiem 2017, kiedy wyniosły 1,054 mld USD.
Źródła: The Baltic Times ; Nowoje Wriemia (I) ; UNIAN ;
Koleje połączą Polskę i Ukrainę
Nowe pasażerskie połączenia kolejowe przez polsko-ukraińską granicę oraz współpracę przy międzynarodowym tranzycie zapowiadają ministrowie infrastruktury Polski i Ukrainy. To rezultaty spotkania Polsko-Ukraińskiej Grupy Roboczej ds. Transportu, które odbyło się 5 grudnia w Kijowie.
Rozwój połączeń pasażerskich wiąże się z sukcesem pociągu Przemyśl-Kijów, uruchomionego w grudniu 2016, cieszącego się wysoką frekwencją. Jego popularność wynika m.in. z braku oczekiwania pociągu na granicy (kontrola paszportowa odbywa się w czasie ruchu pojazdu). Wg obietnic ministrów, nowe połączenia mają zostać uruchomione już w przyszłym roku na dwóch nowych trasach. Pierwsza to Przemyśl-Niżankowyczi (linia 102), z możliwym dalszym dojazdem do sanatorium w Truskawcu. Druga to Lublin-Lwów, najprawdopodobniej przez Zamość i przejście Hrebenne-Rawa Ruśka. O rozwoju tej linii, jako istotnej dla przyszłego projektu Centralnego Portu Komunikacyjnego, mówił w lipcu rządowy pełnomocnik ds. CPK Mikołaj Wild.
„Polska jest naszym strategicznym partnerem w rozwoju nowych transportowych korytarzy na kierunku Azja-Europa-Azja” – mówił ukraiński minister Wołodymyr Omelian. Jak dodał, podjęto decyzję o uruchomieniu połączenia z Chin przez Ukrainę do Polski, które w przyszłości ma kursować tysiąc razy w roku.
Źródła: Ministerstwo Infrastruktury Ukrainy ; Ministerstwo Infrastruktury RP ;
Oligarchiczne media a wybory
Media oligarchiczne na Ukrainie angażują się w wybory prezydenckie. W jaki sposób? Ukrainśka Prawda przeanalizowała wyniki monitoringów medialnych oraz opinie ekspertów w celu określenia, kto z potencjalnych kandydatów w wyborach prezydenckich cieszy się wsparciem poszczególnych medialnych potentatów.
Wg portalu, Rinat Achmetow (posiadający najpopularniejszy kanał telewizyjny TRK Ukrajina) silnie promuje Oleha Liaszka (twórcę populistycznej Radykalnej Partii), który od pewnego czasu ma znajdować się w orbicie wpływów tego najbogatszego Ukraińca. Drugą osobą wspieraną przez niego jest Oleksander Wiłkul (potencjalny kandydat Opozycyjnego Bloku, bezpośredniego i najbardziej oczywistego kanału wpływu Achmetowa). Eksperci zauważyli też, że kanał poświęca sporo miejsca pozytywnym wzmiankom o aktualnym prezydencie Petro Poroszence, którego małżonka Maryna, zaczęła prowadzić na TRK Ukrajina poranny program gimnastyczny.
Na kanałach Ihora Kołomojskiego (1+1, TSN Nowyny, Unian) odnotowano silne wsparcie dla Oleksandra Szewczenki z partii UKROP (standardowo związanej z tym oligarchą) oraz komika Wołodymyra Zelenśkiego. Kanały te mają również dość pozytywnie wyrażać się o Julii Tymoszenko, krytycznie zaś o Poroszence.
Wiktor Pinczuk (posiadacz m.in. telewizji ICTV) ma zachowywać względną równowagę, Dmytro Firtasz i Serhij Liowoczkin (Inter), a także Wiktor Medwedczuk (112 Ukrajina i NewsOne) promują związanego z nimi Jurija Bojka (Opozycyjna Platforma Za Życie). Petro Poroszenko dysponuje natomiast telewizją 5 Kanał, a także wpływami na kanałach Priamyj i ZIK.
Jak stwierdza autor artykułu: „nikt nie stawia na jedną osobę. Bogacze logicznie nie wkładają jajek do jednego koszyka, żeby nie pomylić się z wyborem”, a momentem ostatecznej decyzji o zaangażowaniu będzie start drugiej tury wyborów prezydenckich.
Źródło: Ukrajińska Prawda ;
Parlament Europejski wydaje rezolucje ws. Ukrainy
Nie tylko Kongres USA przyjął korzystne dla Ukrainy rezolucje w minionym tygodniu. 12 grudnia również Parlament Europejski odniósł się do spraw ukraińskich w swojej rezolucji przyjętej większością 433 głosów, przy 105 głosach sprzeciwu oraz 30 wstrzymującym się od głosu.
Członkowie PE uznali m.in., że reformy na Ukrainie idą w dobrym kierunku, potępili budowę gazociągu Nord Stream 2, a także agresywne działania Rosji w rejonie Cieśniny Kerczeńskiej i Morza Azowskiego. Jak powiedział europoseł-sprawozdawca Michael Gahler: „Ukraina poczyniła duże postępy w implementowaniu reform związanych z Umową Stowarzyszeniową z UE. Niemniej obywatele nadal nie doświadczyli zasadniczej poprawy warunków bytowych. Walka z korupcją musi być prowadzona w sposób bardziej zdeterminowany. Utrzymanie proeuropejskiego kursu stanowi najlepsze remedium na destabilizujące działania ze strony Rosji”.
Europosłowie w szczególności docenili starania Ukrainy i reformy w obszarach energetyki, ochrony zdrowia, systemy emerytalnego, oświaty, decentralizacji administracji, a także bezpieczeństwa narodowego, bankowości oraz makroekonomicznej stabilizacji. Podkreślili jednak, że wszystkim tym pozytywnym trendom towarzyszył wzrost cen oraz cięcia budżetowe w zakresie opieki społecznej. Parlamentarzyści, potępiając budowę Nord Stream 2, wezwali do jej zaprzestania oraz nazwali gazociąg „projektem politycznym, który stanowi zagrożenie dla europejskiego bezpieczeństwa energetycznego”. Rezolucja skrytykowała także Ukrainę za niewystarczającą i opieszałą reformę systemu sądownictwa. „Sędziowie i prokuratorzy muszą być wybierani w bardziej transparentny i wysoce rzetelny sposób” – głosi dokument PE.
W ramach krytyki skierowanej w stosunku do Rosji – rezolucja potępiła ją za incydent do którego doszło 25 listopada w Cieśninie Kerczeńskiej. Jednocześnie PE wzywa Rosję do zaprzestania działań ograniczających ukraińską żeglugę w basenie Morza Azowskiego, odblokowania Cieśniny Kerczeńskiej i uwolnienia porwanych ukraińskich marynarzy jako bezprawnych więźniów. W przeciwnym razie Parlament grozi dalszymi sankcjami wobec Rosji, a także co istotne – możliwością wstrzymania dostępu do wszystkich portów w UE dla statków rosyjskich. Dodatkowo Rosja została skrytykowana za nasilające się prześladowania wraz z atakami fizycznymi na dziennikarzy, obrońców praw człowieka, społeczność Romów oraz osoby ze środowisk LGBT.
Źródła: PE ; Hromadśke ; UNIAN ;
Ołeh Sencow otrzymał nagrodę Sacharowa
Wraz z powyższą rezolucją Parlament Europejski uczynił jeszcze jeden gest wobec Ukrainy w obliczu jej konfliktu z Rosją. Coroczną Nagrodę im. Sacharowa za wolność myśli otrzymał w tym roku uwięziony w rosyjskim łagrze ukraiński reżyser filmowy Ołeh Sencow. Nagrodę w jego imieniu odebrała kuzynka Natalia Kaplan oraz adwokat reżysera Dymitr Dinze. Ołeh Sencow jest jednym z wielu Ukraińców, którzy wbrew prawu międzynarodowemu, pod sfingowanymi zarzutami, są przetrzymywani na terytorium Federacji Rosyjskiej. Obrońcy praw człowieka oraz organizacje międzynarodowe, w tym UE upominają się o ich prawo powrotu do ojczyzny. „Tak naprawdę on już zwyciężył” – powiedziała p. Kaplan w swoim przemówieniu na forum Parlamentu Europejskiego dziękując za uhonorowanie Sencowa nagrodą Sacharowa oraz podsumowując dotychczasowy przebieg jego sprawy. W 2015 r. reżyser został skazany na 20 lat w syberyjskim łagrze.
Źródła:
PE ; Hromadśke ;
Numer przygotowali:
Adrian Purzycki (redaktor prowadzący) – absolwent prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim, aplikant adwokacki przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie. Od 2012 r. zawodowo związany z branżą IT. Interesuje się zastosowaniem nowych technologii (w szczególności sztucznej inteligencji oraz technologii blockchain) w usługach prawniczych i administracji publicznej.
Współpraca:
Maciej Piotrowski – ekspert Instytutu Wolności ds. Ukrainy, członek redakcji „Polski w Praktyce”, tłumacz z języka ukraińskiego.
Anastazja Kotenko – studentka Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych na Uniwersytecie Warszawskim, wolontariuszka w UNICEF Student Team.
Oleksandr Szewczenko – student studiów podyplomowych Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk. Absolwent Wydziału Stosunków Międzynarodowych na Odeskim Uniwersytecie Narodowym oraz Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego.
Eldaniie Abdurashytova – absolwentka studiów magisterskich Tarnopolskiego Narodowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Włodzimierza Hnatiuka(historia) oraz Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego (Europa Środkowa; Rosja). Zainteresowania: historia XIX – XXI wieku, nauki polityczne, polityka pamięci.
Komentarze