Po każdych wyborach na podstawie sondaży exit poll dotyczących preferencji wyborczych w poszczególnych grupach wiekowych, któraś z partii tryumfalnie ogłasza, że z nadzieją patrzy w przyszłość bo młodzi wyborcy w większości popierają ich postulaty i idee.
W tej notce na podstawie narodowych rachunków transferowych w ujęciu pokoleniowym postaram się udowodnić, że działa tutaj zupełnie inny mechanizm.
Źródło: [link].
Wprawdzie dane są z 2010r. ale nie ma to większego znaczenia bo cykl transferowy w życiu polskiego podatnika dzisiaj wygląda podobnie.
UWAGA! Granica między okresem 2 i 3 została przesunięta w kierunku 50 lat z punktu 60 lat z powodów postrzegania ról życiowych, które również opisuje.
Okres 1 (18-29 lat) "wczesna dorosłość"
Finanse: beneficjenci transferów zarówno publicznych (np. edukacja, opieka zdrowotna) jak i prywatnych od rodziców (np. prywatna edukacja, prywatna opieka zdrowotna, zakup mieszkania).
Role życiowe: wybór drogi kształcenia, podjęcie roli zawodowej, formułowanie wyraźnych marzeń i oczekiwań wobec przyszłości w sferze prywatnej i zawodowej, brak doświadczenia
Decyzje wyborcze: preferencje wyrazistych programów i idei, preferencje partii anty-systemowych i opozycyjnych, decyzje często emocjonalne i podatne na aktualne trendy ideowe
Okres 2 (30-49 lat) "średnia dorosłość"
Finanse: płatnicy transferów zarówno publicznych (podatki) jak i prywatnych (pomoc finansowa dzieciom i rodzicom).
Role życiowe: większa odpowiedzialność społeczna (pomoc dzieciom, małżonkowi, rodzicom), rozwój zawodowy, realizacja marzeń i celów w sferze prywatnej i zawodowej w oparciu o zdobyte doświadczenia, produktywność, planowanie środków na emeryturę
Decyzje wyborcze: stopniowe odchodzenie od wyrazistych programów i idei, preferencje umiarkowanych partii rozwiązujących realne problemy np. deklarujących obniżenie podatków ale w stopniu umożliwiającym zapewnienia podstawowej edukacji i opieki zdrowotnej lub zwiększających transfery na kształcenie dzieci bez podnoszenia obciążeń podatkowych, większa świadomość polityczna, gospodarcza.
Okres 3 (50+ lat) "późna dorosłość / starość"
Finanse: stopniowy powrót do bycia beneficjentem transferów zarówno publicznych (emerytura) jak i w mniejszym stopniu prywatnych (pomoc dzieci).
Role życiowe: dzielenie się doświadczeniem, bilans życia, podjęcie nowych ról i hobby, wypracowanie dojrzałej postawy wobec śmierci
Decyzje wyborcze: preferencje partii mających w programie wsparcie finansowe i społeczne emerytów, preferencje partii z tradycjami i w sferze światopoglądowej tożsamych z ugruntowanym już światopoglądem wyborcy
Na potwierdzenie kilka "fotografii" z ostatnich wyborów (2015-2020):
2015:
2019:
2020:
Oczywiście, nie jest tak, że preferencje wyborcze wyborców w wieku 20-30 lat wędrują z nimi przez całe życie. Kształtowanie tych preferencji następuje wraz z nabieraniem doświadczenia życiowego w przedziale wieku 30-50 lat by później z czysto pragmatycznych, finansowych powodów ulegać korekcie w zależności od sytuacji materialnej na emeryturze i wyrobionym przez swoje doświadczenia życiowe światopoglądzie.
Na koniec jeszcze struktura wiekowa polskich wyborców.
Źródło: Wikipedia.
Powojenny wyż demograficzny za pięć lat będzie powoli i systematycznie wchodził w okres późnej starości. Partie polityczne poważnie myślące o rządzeniu w Polsce będą musiały uwzględnić tę grupę wiekową w swoich programach i znaleźć środki na finansowanie tych programów.
A wpływ życiowego doświadczenia na poglądy dość dobrze widać na przykładzie ewolucji stanowiska znacznej grupy ekonomistów w wieku 40-50 lat np. na rolę długu w gospodarce. Śledzę to wiem :-)
Aktualizacja 25-07-2020r.
Postanowiłem uzupełnić wykresy z rozbiciem na płeć i podliczeniem procentowego udziału w populacji.
Kilka dodatkowych ciekawych i ważnych wniosków:
1. Grupa "wczesna dorosłość" stanowi w sumie 11,7% populacji. Jak wspomniałem wcześniej jest mocno uzależniona od transferów zarówno publicznych jak i prywatnych związanych głównie z edukacją, opieką zdrowotną i wsparciem w zakresie mieszkaniowym. Przy czym ze względu na młody wiek i niewielkie doświadczenie życiowa grupa ta częściej kieruje się emocjami niż pragmatyzmem. Czas przejścia w okres średniej dorosłości uzależniony jest od momentu założenia rodziny lub rozpoczęcia kariery zawodowej umożliwiającej finansowe uniezależnienie się od pomocy państwa i rodziców.
2. W grupie "średnia dorosłość", która stanowi łącznie 30,5% (mężczyźni 15,7%, kobiety 14,8%) obserwujemy duże rozwarstwienie w rolach społecznych. To zdecydowanie mężczyźni są bardziej produktywni. Spłacają z nawiązką transfery publiczne na edukację i służbę zdrowia w postaci podatków. Zaczynają też wspierać finansowo własną rodzinę (dzieci, małżonki, rodzice). W tej aktywnej zawodowo grupie społecznej, szczególnie wsród mających wysokie zarobki większe znaczenie mają obciążenia podatkowe niż transfery społeczne. Nieco inaczej może być wśród kobiet, które kosztem kariery zawodowej i zarobków więcej czasu poświęcają na wychowanie dzieci.
3. Grupa "późna dorosłość / starość" to aż 38% populacji. Co więcej jej udział będzie rósł. W związku z szybszą umieralnością mężczyzn następuje zwiększenie udziału kobiet w tej grupie (21,2% vs 16,8%). Śmierć współmałżonka wiąże się też z mocniejszym uzależnieniem się kobiet od transferów pieniędzy publicznych. W związku z wcześniejszym wiekiem emerytalnym u kobiet również szybciej niż u mężczyzn wracają transfery środków publicznych w postaci emerytur. Być może uaktywnienie właśnie tego elektoratu przyczyniło się do tak dużej frekwencji w ostatnich wyborach?
Oczywiście sztaby wyborcze dysponują dużo dokładniejszymi wynikami badań z precyzyjnymi krosami w matrycach wiek, płeć, aktywność zawodowa, miejsce zamieszkania. Ja dokonałem tylko mocno pobieżnej analizy możliwych preferencji wyborczych w funkcji czasu wskazując na zmiany transferów między-pokoleniowych, które zależą nie tylko od wieku ale również od płci.
Wracając jeszcze do młodych to taka mała subiektywna dygresja. To nie jest tak, że obniżenie podatków w tej grupie wiekowej nic nie daje partii, która to wprowadza. To jest trochę tak jak z pomocą rodziców dotyczącą ich edukacji. Docenia się ją po czasie jak człowiek w wieku 30-40 lat wspomni, że dzięki tej pomocy mógł rozpocząć karierę zawodową i nabrać doświadczenia. Więc zwyczajnie ten młodzieńczy bunt należy spokojnie przeczekać. Trzeba tylko pamiętać, że młodzi wyczuleni są na styl sprawowania władzy i podejmują decyzję często emocjonalnie. No i oczywiście sporo zależy jak szybko wejdą w okres "średniej dorosłości".
