Kapitał społeczny – to termin socjologiczny określający stosunki i relacje pomiędzy członkami społeczności. Mierzy się go poziomem zaufania ludzi do siebie nawzajem i do otaczających instytucji.
Dużo mówi się o dramatycznych skutkach dla Polski długu publicznego wygenerowanego przez rządy PO. Tymczasem specjaliści biją na alarm, m. in. prof. Czapiewski w sporządzonych co roku Diagnozach Społecznych ostrzega, że wkrótce niski poziom kapitału społecznego stanie się główną barierą rozwoju kraju.
Poziom kapitału społecznego mierzy się bardzo prosto, pytając członków społeczności o zaufanie do siebie nawzajem i do instytucji. Odsetek ludzi deklarujących zaufanie jest właśnie wskaźnikiem poziomu kapitału. O ile w krajach wysoko rozwiniętych, np. skandynawskich, ten poziom sięga 70% sprzyjając im dalszemu szybkiemu rozwojowi, to w Polsce jest kilkakrotnie niższy i wynosi około 10%. Oznacza to, że tylko 10% Polaków ufa sobie nawzajem i otaczającym instytucjom. To poziom bodaj najniższy w Europie. Sygnalizuje on wysokie tzw. „koszty między transakcyjne”. Nie ufający sobie nawzajem ludzie poszukują sposobu na zabezpieczenie się przed nieuczciwością innych. To czynnik hamujący i bardzo spowalniający rozwój gospodarczy. Skazuje on Polskę na porażkę w wyścigu rozwojowym z krajami o wysokim wskaźniku. Na niski poziom kapitału społecznego składają się:
- autorytarne rządy oraz nadużywanie wyłudzonego od wyborców mandatu dla forsowania rozwiązań ustawowych uderzających w ludzi
- tuszowanie mnożących się skandali i afer na szczytach władzy
- zniszczenie przez PO dialogu społecznego w komisji Trójstronnej
- niewydolność wymiaru sprawiedliwości
- mnożące się orzeczenia sądowe sprzeczne z elementarnym poczuciem sprawiedliwości
- skandaliczne decyzje urzędników publicznych godzące w dobro obywateli.
Warunkiem rozwoju kraju jest przywrócenie zaufania obywateli do państwa i do siebie nawzajem, a drogą do naprawy jest uczciwy dialog. Potwierdzeniem tej tezy jest sukces kampanii wyborczej Andrzeja Dudy opartej na dialogu i przesłaniu odbudowy zaufania obywateli do państwa. Program wyborczy prezydenta Andrzeja Dudy określony, jako umowa z wyborcami, z której będzie się rozliczał. Podobnie porozumienie programowe podpisane z NSZZ „Solidarność”.
Uchwalona w tych dniach w Sejmie ustawa o Radzie Dialogu Społecznego może stać się fundamentem, na którym będzie odbudowany instytucjonalny dialog społeczny. (Jedyną zasługą rządu PO jest to, że niszcząc dialog społeczny w Polsce wyzwoli u partnerów społecznych, związków zawodowych i pracodawców, ogromną determinację do napisania i wzajemnego wynegocjowania ustawy o Radzie Dialogu Społecznego, w której poszczególni partnerzy są równoprawni.) Należy przywrócić właściwą rolę i znaczenie instytucji referendum. Konieczna jest konsekwentna realizacja przez rząd obietnic wyborczych realizowana z szerokim uwzględnieniem konsultacji społecznych.
Odbudowa kapitału społecznego, zaufania Polaków do państwa i do siebie nawzajem są warunkiem poparcia społecznego dla programu trudnych reform naprawy kraju.
Janusz Śniadek
