Ze zdziwieniem zauważyłem nieautoryzowane przeniesienie tej notatki z działu Gospodarka do działu Kultura. Więc przeniosłem ją z powrotem. Bardzo proszę nie ingerować w wybór autora.
eMTeWu
Warszawskie Towarzystwo Fabryk Cukru założone w 1870 r. było pierwszą spółką akcyjną cukrowniczą w Królestwie Polskim. Powstała ona początkowo na podstawie dwóch cukrowni – Walentynów i Tomczyn. Kapitał zakładowy Spółki wynosił 800 000 rubli, podzielony na 1600 akcji po 500 rubli. Jej założycielami byli Leopold Kronenberg, Juliusz Wertheim oraz Henryk Toeplitz. W Zarządzie, poza wymienionymi osobami, zasiadali: M. Jedlinek, A. Wrotnowski, W. Kronenberg, H. Reichman, E. Leo oraz Leopold Juliusz Kronenberg. W 1875 r. Spółka kupiła cukrownię Ostrowy, zbudowaną w 1847 r. przez Adama Rembelińskiego. Była to największa do końca XIX w. cukrownia w Królestwie Polskim. Kapitał zakładowy Spółki zwiększono wówczas do 1 800 000 rubli. Spółka w kolejnych latach powiększała swój majątek, nabywając kolejne cukrownie w regionie: „Izabelin”, założoną przez Spółkę Ziemską Balicki i Mayzler w Glinojecku; „Łanięta”, założoną przez Rudolfa Skarżynskiego w 1847 r.; „Dobrzelin”, założoną przez Władysława Łubieńskiego w 1850 r.; „Model”, założona przez Karola Roeslera w 1849 r., a także „Konstancję”, założoną przez Stanisława Zawadzkiego w 1865 r.
Spółka miała siedzibę w Warszawie przy Krakowskim Przedmieściu 7. Kapitał zakładowy wynosił w 1911 r. 6 500 000 rubli, a w 1920 r., po przewalutowaniu 52 000 000 mkp. W 1926 r. kapitał wynosił 12 350 000 zł, a w 1937 r. – 14 800 000 zł i był podzielony na 133 200 akcji na okaziciela oraz 14 800 akcji imiennych po 100 zł wartości nominalnej.
Pod koniec lat 20. XX w. cukrownie Spółki produkowały ponad 172 000 q cukru. W sezonie 1930/31 produkcja cukru w poszczególnych cukrowniach prezentowała się następująco: Dobrzelin 86 400 q przy plantacji 2143 ha, Izabelin 48 700 q przy plantacji 1211 ha, Łanięta 43 710 q przy plantacji 906 ha, Model 28 710 q przy plantacji 671 ha i Ostrowy 91 330 q przy plantacji 2288 ha. Łącznie 298 570 q przy powierzchni plantacji wynoszącej 7 219 ha. Cukrownia Konstancja w tym czasie była już nieczynna. W drugiej połowie lat 30. XX w. produkcja łączna wynosiła 212 000 q, a powierzchnia plantacji – 5367 ha. Czynne były trzy cukrownie: Dobrzelin, Izabelin i Ostrowy. W tym czasie prezesem Rady Nadzorczej był Leopold Jan bar. Kronenberg, a prezesem Zarządu – Edward Natanson. Cukrownie Towarzystwa zatrudniały w tym czasie 4200 osób.
Akcja na okaziciela Warszawskiego Towarzystwa Fabryk Cukru SA o wartości nominalnej 100 zł z kwietnia 1937 r.
Pięć akcji na okaziciela Warszawskiego Towarzystwa Fabryk Cukru SA o łącznej wartości nominalnej 500 zł z kwietnia 1937 r.
Źródła:
Chudzyński M.: Tradycje cukrownictwa w granicach obecnego województwa płockiego. „Notatki Płockie” 1976, nr 21.
Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski” z 4.01.1921, nr 2.
Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938. Polska Spółka Wydawnictw Informacyjnych, Warszawa 1938.
Spółki akcyjne w Polsce 1920/21 PAR S.A. 1922.
Wilczek M.T.: Papiery wartościowe przemysłowych spółek akcyjnych dwudziestolecia międzywojennego. Wybór, UE Katowice 2016.
