Poezja fizyki

Któż by się spodziewał znaleźć w podręczniku akademickim do fizyki cytat z wiersza?

Takie rzeczy tylko w (już legendarnym) Resnicku!

Na stronie 362 tomu 2, wydania 9 podręcznika podstaw fizyki autorstwa Resnicka i Hallidaya, w rozdziale dotyczącym równań Maxwella czytamy:

"Wszystkie równania fizyki wiążące ze sobą, jak powyższe równania, doświadczenia z bardzo szerokiego zakresu i pozwalające przewidywać nowe wyniki doświadczeń, są w pewnien sposób piękne. Mogą to ocenić ci, którzy je dobrze rozumieją. Takie są równania ruchu Newtona, zasady termodynamiki, teoria względności i teorie fizyki kwantowej. Ludwig Boltzmann, fizyk, napisał o równaniach Maxwella (cytując Goethego): "Czy to był Bóg, co napisał te wiersze...". W późniejszych czasach J. R. Pierce w rozdziale książki zatytułowanym "Cudowne równania Maxwella" napisze: "Każdemu, kogo interesują nie tylko codzienne praktyczne sprawy, warto jest wyjaśnić sens równań Maxwella po prostu dla dobra jego duszy".".

Przyznam, że jestem pod wrażeniem tego cytatu. 

Być może różni ludzie zrozumieją go na różne sposoby, dla siebie właściwe. Jedni powiedzą: "A więc Bóg mówi do nas językiem fizyki". Drudzy dodadzą, że te równania pokazują, że we Wszechświecie jest zadziwiająca harmonia, nadspodziewana symetria. I ta symetria wynika z równań, jest nimi opisana - a zarazem, jej zauważenie pomaga na jej podstawie budować nowe teorie, które często okazują się zgodne z doświadczeniem.

Właśnie, zgodność z doświadczeniem. Paradoksalnie, to też poezja fizyki - że dowodem na prawdziwość teorii jest możliwość potwierdzenia jej empirycznie. Zwolennicy racjonalizmu i empiryzmu muszą przyznać zgodnie, że dopiero kiedy przewidywania wywiedzione z teorii przez racjonalistę pozostają w zgodzie z wynikami eksperymentów, możemy uznać teorię za poprawną - przynajmniej do momentu, gdy pojawi się teoria jeszcze dokładniejsza, lub znaleziony zostanie kontrprzykład, doświadczenie w którym wyniki przewidywane drastycznie odbiegają od doświadczalnych. 

Dlaczego uważam, że to poezja? Bo poezja jest wtedy, kiedy wszystko pasuje, kiedy spomiędzy słów przebija piękno. Zgodność teorii i doświadczenia to jak rym, nadający wierszowi lekkość.

Można się dopatrywać jeszcze więcej analogii między fizyką a poezją, ale wydaje mi się, że najważniejsze to dążenie do zrozumienia jak działa świat i opisania go.