Krzysztof Bosak Krzysztof Bosak
1790
BLOG

Hayek o pociągu intelektualistów do lewicy

Krzysztof Bosak Krzysztof Bosak Polityka Obserwuj notkę 14

Wydawnictwo Prohibita wydało w zeszłym roku esej jednego z klasyków myśli wolnościowej pt. "Intelektualiści a socjalizm". Friedrich von Hayek opublikował go pierwotnie w prawniczym czasopiśmie naukowym Uniwersytetu w Chicago w 1949 roku. Rzecz jest krótka (40 str.) i zdecydowanie warta przeczytania. Hayek bawi się trochę w socjologa elit, próbując odgadnąć dlaczego tak wielu intelektualistów sprzyja lewicy.

Wiele jego wniosków kojarzy się z naszą polską krytyką "Salonu" i "autorytetów moralnych" z kręgu Gazety Wyborczej, z tym że ma charakter bardziej uniwersalny. Hayek zwraca uwagę na to, że obecnie "intelektualistą", a więc kimś mającym wpływ na "dystrybucję idei", jest bardzo szerokie i rządzące się wewnętrznymi modami grono osób uczestniczących w obiegu medialno-uniwersyteckim. Brak im z reguły pogłębionego wykształcenia polityczno-ekonomicznego i mają skłonność ku wizjonerskim, a więc raczej utopijnym, projektom, które są bardziej pociągające i dają szansę osobistego przebicia się.

Ponadto Hayek uważa, że polemiści lewicy zaniedbali rozważania na poziomie ogólnym (filozofii polityki) ze względu na swą skłonność do praktycznego widzenia spraw, czego lewicy brakuje. Tymczasem spory rozstrzygane są często na poziomie argumentów ogólnych, a nie praktycznych. Ponadto Hayek zwraca uwagę, że obstawanie za rozwiązaniami lewicowymi może wynikać z dobrych intencji (których nie wolno lekceważyć) i z nieuprawnionych uogólnień wybranych historycznych doświadczeń. A także z niezauważanego przenoszenia schematów myślenia z jednej dziedziny życia na drugą (np. z inżynierskiego myślenia o organizacji produkcji na analogiczne myślenie o organizacji społeczeństwa). Wszystkie te rzeczy nie są może odkrywcze, natomiast nie spotkałem się dotychczas z próbą ich teoretycznego usystematyzowania.

Na koniec cytat niepokojący, w którym Hayek dzieli się swymi własnymi wątpliwościami, wychodząc w pewnym stopniu na przeciw konserwatywnej krytyce liberalizmu:

"Możliwe, że znane nam wolne społeczeństwo zawiera w sobie zarodki zniszczenia, że wolność raz zdobytą uważa się za zagwarantowaną i nisko się ją ceni, że wolny rozwój idei, będący esencją wolnego społeczeństwa, przyniesie zniszczenie podstaw, od których zależy."


PS
Warto zauważyć, że jeśli Hayek wskazuje powody dla których promowanie liberalizmu jest trudne w polemice z lewicą, to wszystkie te argumenty mają w dwójnasób zastosowanie do myśli konserwatywnej i narodowej, których promowanie wymaga jeszcze większego wysiłku, umysłowej dyscypliny i odwoływania do kontr-utopijnych kategorii.

Ostatnio rzadko na s24, częściej na facebooku, gdzie prowadzę Krzysztof Bosak | MIKROBLOG Wypromuj również swoją stronę

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Polityka