KUISZ: 30 lat temu zmarł Jarosław Iwaszkiewicz

Jarosław Kuisz

30. lat temu zmarł Jarosław Iwaszkiewicz

Najważniejsze decyzje Iwaszkiewicza dotyczyły pozostania na miejscu. Po epizodzie z ewakuacją w 1939 roku, Iwaszkiewicz zdecydował się pozostać na Stawisku. Podobnie, gdy na miejsce jednego totalitaryzmu wejdzie drugi, pisarz nigdzie się nie ruszy.

Samo podjęcie takiej decyzji oznaczało w jego przypadku uwikłanie się we współpracę z nową władzą. Na przekór temu Iwaszkiewicz chciał, by dla potomności jego życie stało się spójną i estetyczną narracją. Świadczy o tym choćby jeden z listów do Jeleńskiego czy osobliwe życzenie – puenta, by zostać pochowanym w stroju górnika. Czym bardziej chciał przekazać spójną opowieść o sobie, tym bardziej było to niemożliwe. Niespójne narracje bywają jednak o wiele bardziej fascynujące… W biografii pisarza plusy bez końca można znosić minusami. Przejawy zachowań wielkich oznakami zdumiewającej małości. Dzieła ponadczasowe – kompromitującymi.

Pisarz zostawi po sobie ocean słów. A także postscriptumdo – napisanego 30 lat temu w szpitalu – ostatniego listu do córek:

„Wszystko mi zabrali [sześć wyrazów nieczytelnych] być [dwa wyrazy nieczytelne]. To było [jeden wyraz nieczytelny]”.

* * *

* Jarosław Kuisz, redaktor naczelny tygodnika „Kultura Liberalna”

**Artykuł ukazał się w „Kulturze Liberalnej” nr 59 (9/2010) z 2 marca 2010 r.