Victoriaschule - Gdańsk - 1 września 1939

Poczta Polska w Wolnym Mieście Gdańsku ( a nie jak się nazywa ulice lub wykuwa na pomnikach Poczta Gdańska http://lestat.salon24.pl/88935,index.html )

Westerplatteto symbole bohaterskiej walki we wrześniu 1939 roku w Gdańsku .

Victoriaschule to miejsce mało znane lub niemal zapomniane .

Budynek w stylu neorenesansowym, wzniesiony w latach 1881-1882, boczne skrzydło dobudowane w 1905, przy ulicy Kładki 24/25/26 (dawna nazwa ulicy: Holzgasse) w obrębie Starego Przedmieścia. Mieściła się tu szkoła średnia dla dziewcząt, nazwana na cześć Wiktorii, małżonki ówczesnego następcy tronu Rzeszy Fryderyka, matki cesarza Wilhelma II.

W dniach 1-15 września 1939 hitlerowcy wykorzystali gmach Victoriaschule jako przejściowe więzienie dla gdańskich Polaków. Aresztowani byli okrutnie bici i maltretowani. W wyniku bestialskiego pobicia zmarł znany działacz polski, Roman Ogryczak (Ogrydziak). Liczbę aresztantów którzy przeszli przez Victoriaschule ocenia się na ok. 3 000. Po 15 września więźniów przeniesiono do innych miejsc, głównie do koszar w Nowym Porcie lub do obozu w Stutthofie.

Kilka postaci z trzech tysięcy polskich Gdańszczan którzy trafili 1 września do Victoriaschule :

Antoni Lendzion - urodzony 10 lipca 1888 r. w Sampławie koło Lubawy. Wielokrotny poseł do gdańskiego Volkstagu jako przedstawiciel Polonii (w latach 1928-1930, 1931-1933 i 1935-1939). Przywódca Zjednoczenia Zawodowego Polskiego. W latach 1925-1932 redaktor pisma tego związku pod tytułem "Związkowiec". W latach 1928-1937 wiceprezes Gminy Polskiej. Od 1937 r. wiceprezes Zarządu Głównego Gmina Polska Związek Polaków i prezes Zjednoczenia Zawodowego Polskie Zrzeszenie Pracy.

Jego bezkompromisowa postawa w Volkstagu naraziła go na ataki hitlerowców, a także na szykany Komisarza Generalnego Rzeczpospolitej Polskiej, szwagra Ministra Spraw Zagranicznych Becka, Kzimierza Papee oraz jego prawej ręki radcy Ziętkiewicza. Minister Papee zakazał urzędom i formom polskim odpowiadać na listy otrzymane od Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, na których widniał podpis Prezesa Antoniego Lendziona. W 1939 nie skorzystał z możliwości wyjazdu do Polski. Został aresztowany 1 września, wielokrotnie torturowany i zamordowany w Stutthofie 22 marca 1940 r. wraz z innymi działaczami Polonii Gdańskiej.

Bronisław Komorowski - urodzony 25 maja 1889 r. Po otrzymaniu święceń kapłańskich 29 marca 1914 r. został wikarym w Łęgowie koło Pruszcza Gdańskiego. W 1915 r. został przeniesiony do parafii św. Mikołaja w Gdańsku. Dzięki jego staraniom w 1924 r. rozpoczęła się przebudowa ujeżdżalni we Wrzeszczu na kościół pod wezwaniem Św. Stanisława, w którym koncentrowało się życie religijne polonii gdańskiej. W latach 1933-1934 był jedynym polskim radnym miejskim. Od 12 czerwca 1938 r. został wybrany trzecim prezesem Gminy Polskiej Związku Polaków.

Po wejściu Niemiec do Gdańska, aresztowany i przetrzymywany w Viktoriaschule.

"Pamietam taki wypadek: w tydzień po moim przybyciu wyprowadzono z jakiejś piwnicy księdza Komorowskiego. Gdy znalazł się na środku boiska, skopano go do nieprzytomności. Zmasakrowany, nie był podobny do człowieka. Po zanurzeniu w beczce z wodą wrzucono go ponownie do piwnicy." (wspomnienia Romana Chrzanowskiego z książki "Gdańsk 1939" - str. 71)

"Mowa polska była w Stutthofie zakazana. Pewnego dnia wydawało się jakiemuś SS-owcowi, że usłyszał ks. Rogaczewskiego mówiącego po polsku. Kazał mu za karę biegać, padać, czołgać się i wykonywać przez godzinę inne męczące ćwiczenia. Ksiądz Rogaczewski wszystko przetrzymał i co ważniejsze, spełniał te upokarzające rozkazy z wielką pogodą ducha." (wspomnienia Alfonsa Muzalewskiego z książki "Gdańsk 1939" - str. 208-209)

Zginął zamordowany w Stutthofie najprawdopodobniej 22 marca 1940 r.

Franciszek Rogaczewski - urodzony 23 grudnia 1892 r. w Lipinkach, powiat Świecie. W 1918 r. otrzymał święcenia kapłańskie w Pelplinie. Jego patriotyczna postawa spowodowała, że naraził się na szykany ówczesnego Biskupa Warmińskiego Augustyna Bludau. Ksiądz Rogaczewski został wikarym w kościele Najświętszego Serca Jezusowego we Wrzeszczu, a następnie w kościołach Św. Brygidy i Św. Józefa. Był także kapelanem kolejowym. Działał w polskich organizacjach katolickich. Prezes Centralnego Komitetu Katolików Polaków Diecezji Gdańskiej.

Wybudował polski kościół pod wezwaniem Chrystusa Króla. Budowa trwała od 1928 do 1932 r. W 1936 r. nastąpiło poświęcenie dzwonów, które wydzwaniały pierwsze takty "Bogurodzicy". Ksiądz planował zbudowanie większego kościoła i przygotował w tym celu duży kamień węgielny. Kamień został skradziony przez Niemców i posłużył jako kamień węgielny do budowy schroniska młodzieżowego im. Paula Benecke na Biskupiej Górce (obecnie Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych).