W historii Polski zdarzył się już taki fakt, że rząd postanowił uciec. 

 

Do Rumunii! Ewakuacja rządu polskiego w 1939 r. –

ucieczka i internowanie

 

Przedmoście rumuńskie

W 1939 r. opracowano plan polegający na zgromadzeniu wszystkich polskich sił militarnychw jednym miejscu. Cel był prosty – od czasu do czasu nękać atakujących Niemców i czekać na interwencję Francji i Wielkiej Brytanii. Błyskotliwe, prawda?

W grę wchodziły tereny przy granicy z Litwą i Łotwą, niedostępne bagna Polesia, a w końcu wybrano obszar przy granicy z Rumunią i Węgrami – tzw. przedmoście rumuńskie.

Ucieczka do Rumunii

Plany oporu pokrzyżowała inwazja wojsk sowieckich. Zapadła decyzja o przekroczeniugranicy rumuńskiej. 17 września wieczorem przez graniczne mosty ruszyła kolumna samochodów rządowych. Polskę opuścił prezydent, ministrowie, część armii i ludność cywilna.

Oficjalnie do Rumunii zostało ewakuowanych ok. 50 tysięcy osób, w tym 30 tysięcy żołnierzy, ale prawdopodobnie było ich znacznie więcej. 40 tysięcy żołnierzy ewakuowało się na Węgry.

17 września 1939 r. w Kutach odbyła się narada, w której udział wzięli prezydent Ignacy Mościcki, marszałek Edward Rydz-Śmigły, premier Felicjan Składkowski i minister Józef Beck. Wobec sowieckiego ataku na Polskę zdecydowano o konieczności przekroczenia granicy z Rumunią.

 

Do Rumunii to tędy? Ewakuacja rządu polskiego

Polska i Rumunia były ze sobą w sojuszu, który gwarantował pomoc militarną w wypadku ataku na którekolwiek z tych państw. Polacy zwolnili jednak Rumunów z tego zobowiązania. Po wkroczeniu Armii Czerwonej los kraju był już przesądzony – za to sojusznik mógł się terazprzydać do czegoś innego.

Król Karol II zagwarantował Polakom opiekę oraz prawo przejazdu przez swój kraj do Francji. Był tylko jeden warunek – zrzeczenie się prerogatyw władzy przez rząd i prezydenta. Polacy nie wyrazili zgody – dlatego urzędnicy i żołnierze zostali internowani. Taka decyzja została wymuszona głównie przez naciski Niemiec, ZSRR i Francji.

Internowanie w Rumunii – My Was aresztujemy, a Wy uciekniecie

Wojsko zostało internowane w ok. 20 obozach. Od razu rozpoczęły się masowe ucieczki, na które Rumuni patrzyli przez palce. Żołnierze uciekali przez Cypr do Palestyny oraz przez Jugosławię i Włochy (faszystowskie Włochy!) do Francji. Tam zaciągali się do nowych oddziałów. Z obozów w Rumunii i na Węgrzech wydostało się ponad 80 tysięcy polskich żołnierzy.

Polskie złoto też do Rumunii

Przed 17. września ewakuowano skarb narodowy – złoto w sztabach, rezerwę Banku Polskiego. Pociąg z rumuńską eskortą dotarł do Konstancji nad Morzem Czarnym, a potem statkami złoto zostało przewiezione do Francji. Druga transza przybyła później do Bukaresztu. Zawarto umowę o zdeponowaniu złota u Rumunów do końca wojny.

Rumunia, słodka Rumunia

Ludność cywilna była przyjmowała przez Rumunów z otwartymi rękami. Polacy dostawali jedzenie i najlepsze pokoje. Rumuni czuli się uhonorowani, kiedy mogli gościć w swoich domach uchodźców z Polski.

Polacy otrzymywali zasiłki pieniężne – 3000 lei na miesiąc dla dorosłych i 1500 lei dla niepełnoletnich, co odpowiadało średniej pensji rumuńskiego urzędnika. Uciekinierzy otrzymywali dowody osobiste z napisem „Uchodźca Polski”. W kraju otwarto wiele polskich szkół.

Niemcy w Rumunii

W końcu Rumunia zawarła sojusz z III Rzeszą. Co ciekawe, stosunek Rumunów do Polaków sięnie zmienił. Nadal wypłacane były zapomogi i funkcjonowały polskie szkoły. Polacy mieli wstęp bez egzaminów na wyższe uczelnie.

Polaków nie obowiązywała mobilizacja. Rumuni ginęli pod Stalingradem, na Krymie i na statkach zatapianych na Morzu Czarnym – Polacy mogli w tym czasie studiować. Zagrożeniem dla nich byli jedynie Niemcy – w lutym 1941 r. w ich ręce trafiło ostatnich 5000 internowanych żołnierzy.

W listopadzie 1940 r. zamknięto polską ambasadę w Bukareszcie. Odtąd sprawami polskimi zajmowała się ambasada Chile (!), a kiedy pod koniec wojny Chile przystąpiło do wojny, przejęła je ambasada Szwajcarii.

Wojna dociera do Rumunii

10 listopada 1940 r. o 3 w nocy w Bukareszcie nastąpiło wielkie trzęsienie ziemi. W gruzach legł m.in. Carlton, najwyższy budynek stolicy – w jednej chwili zginęło 500 osób.

1944 r. rozpoczęły się alianckie naloty na Bukareszt i rumuńskie złoża ropy naftowej. Samoloty angielskie bombardowały w nocy, amerykańskie w dzień,.

Pewnej nocy 1945 r. radio nadało komunikat: Rumunia przekazuje Związkowi Radzieckiemu Besarabię – utworzona zostaje Socjalistyczna Republika Mołdawii. W tym momencie nie ważne już było czy jest się Polakiem, Rumunem czy jeszcze kimś innym – trzeba było wyjechać jeszcze tej samej nocy – rano do drzwi pukało (pukało?) już NKWD.

Koniec wygnania

Po wojnie rozpoczęły się powroty Polaków do kraju. Pociągi organizowane przez Rumunów były, jak na tamte czasy, super komfortowe. Zamiast bydlęcych wagonów – prycze, urządzenia sanitarne i jedynie po 2-3 rodziny w wagonie. A na granicy polscy strażnicy dziwili się, że młodzież chce wracać do Polski.

Jakie były dalsze losy najważniejszych osób w II Rzeczpospolitej? Na pewno – zupełnie różne: 

 

Ignacy Mościcki, Prezydent

• Profesor, chemik, wynalazca, patron rozwoju gospodarczego kraju.
• Został prezydentem Polski zamiast Józefa Piłsudskiego, który nie przyjął tego stanowiska, gdyż uważał, że dałoby mu zbyt małe uprawnienia.
• Był prezydentem przez 13 lat.

Po ewakuacji do Rumunii:

• Ignacy Mościcki został internowany 17 września 1939 r. w leśniczówce w Bicaz, bez szans na wyjazd.
• Zrzekł się urzędu prezydenta 30 września 1939 r., co zwolniło go z konieczności internowania.
• Posiadał podwójne obywatelstwo (szwajcarskie!) jeszcze z czasów sprzed odzyskania przez Polskę niepodległości. Fakt ten był ukrywany w czasie jego prezydentury (podwójne obywatelstwo było zresztą nielegalne), ale w Rumunii szwajcarski paszport okazał się wybawieniem.
• W jego sprawie interweniował prezydent USA Franklin Delano Roosevelt.
• W grudniu 1939 wyjechał przez Mediolan (faszystowskie Włochy!) do sanatorium w Szwajcarii. Jako jedyny przedstawiciel najwyższych władz opuścił Rumunię legalnie.
• W Szwajcarii otrzymał zakaz działalności politycznej i opuszczania kraju.
• Pracował w labolatorium chemicznym w Genewie.
• Wspomagał finansowo polskich żołnierzy i jeńców.
• Ignacy Mościcki zmarł w 1946 r.

 

Józef Beck, Minister Spraw Zagranicznych

• Józef Beck samodzielnie kierował polską polityką zagraniczną, wicepremier w 1930 r.
• Inicjator zajęcia przez Polskę Zaolzia w 1938 r., nieprzychylny wobec Czechosłowacji.
• Prowadził twarde negocjacje z Niemcami – nie ustąpił wobec rządań oddania Gdańska.
• Wygłosił słynne przemówienie w Sejmie 5 maja 1939 r. : Polska od Bałtyku odepchnąć się nie da! (…) My w Polsce nie znamy pojęcia pokoju za wszelką cenę. Jest jedna tylko rzecz w życiu ludzi, narodów i państw, która jest bezcenna. Tą rzeczą jest honor.

Po ewakuacji do Rumunii:

• Internowany w Slănic, później w Brasov i Dobroseti.
• 20 października 1940 podjął nieudaną próbę ucieczki przez Belgrad lub Turcję na Zachód – trafił na krótko do aresztu.
• Mimo ważnej wizy angielskiej pozostał w Rumunii, bo jego wyjazd uniemożliwili premier Władysław Sikorski i minister pracy Jan Stańczyk.
• Zajął się modelarstwem okrętowym i pisaniem wspomnień.
• Józef Beck zmarł na gruźlicę 5 czerwca 1944 w rumuńskim Stăneşti.

  

Edward Rydz-Śmigły, Naczelny Wódz, Marszałek Polski

• Następca Józefa Piłsudskiego na stanowisku Naczelnego Wodza, miał bardzo silną pozycję w państwie.
• Zwolennik zajęcia przez Polskę Zaolzia.
• Edward Rydz-Śmigły popełnił wiele błędów podczas Kampanii Wrześniowej.
• 13 września 1939 r. zignorował meldunek o przecięciu zasieków na granicy sowieckiej.
• W odróżnieniu od członków rządu był żołnierzem i sprawa jego ewakuacji jest najbardziej kontrowersyjna.

Po ewakuacji do Rumunii:

• Internowany w Krajowej, potem w Dragoslavele.
• W grudniu 1940 r. uciekł na Węgry, dzięki upiciu strażników i opłaceniu przewodników. Jego współpracownikom udało się zmylić pogoń i rozsiać pogłoski, że ucieka przez Turcję do północnej Afryki.
• Chciał zrehabilitować się w oczach Polaków za porażkę Kampanii Wrześniowej.
• Wrócił potajemnie przez Słowację do Polski w październiku 1941 r.
• Edward Rydz-Śmigły zmarł na anginę / atak serca w Warszawie w grudniu 1941 r.

 

Felicjan Sławoj Składkowski, Premier, Minister Spraw Wewnętrznych

• Pierwszy polski premier – ewangelik.
• Biurokrata, oceniany raczej jako premier nieudolny

Po ewakuacji do Rumuni:

• Felicjan Składkowski został internowany w Slănic, później w Băile Herculane.
• Złożył dymisję ostatniego sanacyjnego rządu.
• Długo prosił nowy polski rząd we Francji o sprowadzenie jego i innych dostojników na Zachód. W końcu otrzymał zgodę premiera Sikorskiego, ale wcześniej podjął udanę próbę ucieczki przez Bułgarię do Turcji.
• Starał się o przyjęcie do wojska polskiego i brytyjskiego – ostatecznie otrzymał mało istotny przydział w Palestynie.
• W 1947 r. wyjechał do Wielkiej Brytanii.
• Felicjan Składkowski zmarł w Londynie w 1962 r.

  

Eugeniusz Kwiatkowski, Wicepremier

• Twórca Gdyni (portu, miasta i floty), Centralnego Okręgu Przemysłowego, Stalowej Woli, Mościc i polskiego przemysłu – symbol polskiego rozwoju gospodarczego.
• Minister przemysłu, handlu i skarbu – ministrem handlu był w 9 kolejnych rządach (!)
• Dzień przed ucieczką do Rumunii zginął jego ukochany syn Janek. Jechał na zdobycznym motocyklu i zginął z rąk żołnierzy polskich.

Po ewakuacji do Rumuni:

• Opiekun polskiego skarbu w Rumunii.
• Po wojnie komunistyczne władze Polski stanęły wobec zadania odbudowy Gdyni. Dokumentacja była zniszczona – i wtedy przypomniano sobie, że Kwiatkowski ma to wszystko w głowie. Ten dał się namówić na powrót do kraju.
• Od 1945 Eugeniusz Kwiatkowski był pełnomocnikiem rządu do spraw odbudowy Wybrzeża.
• W 1948 przestał pasować władzy ludowej – wysłany na emeryturę z zakazem pobytu na Wybrzeżu.
• Eugeniusz Kwiatkowski żył w Krakowie do 1974 r.

 

Artykuł jest inspirowany prelekcją Pana Tadeusza Gaydamowicza, który przeżył w Rumunii II wojnę światową i któremu serdecznie dziękuję za jego niesamowitą opowieść.

 

Zachęcam również do obejrzenia reportarzu:"Rumuńska Odyseja"

http://www.youtube.com/watch?v=ASSkpH9eJog&feature=youtu.be

Źródło:  http://pasjaswiata.pl/ucieczka-do-rumunii/

 

 

Czy historia nie lubi się powtarzać?

 

 

Wielkie zbrojenia na wschodzie

 

 

Czy historia nie lubi się powtarzać?