3. stycznia:
Wcześniej, bo w okresie rządów Mieszka III, księcia Wielkopolski [1138 - 1202] i władcy całej Polski [1173 - 1177 i 1198 - 1202], Żydzi pracowali w jego mennicy jako rytownicy stempli i zarządcy techniczni pracy menniczej całego personelu. Mincerze żydowscy pracowali również do 1206 roku na zlecenie innych współczesnych książąt polskich; Kazimierza Sprawiedliwego, Bolesława Wysokiego i Władysława Laskonogiego. Ze srebra najczystszej próby bili oni monety zwane brakteatami, na których umieszczali napisy w języku hebrajskim.
W 1264 roku jeden z następców Mieszka III na tronie wielkopolskim Bolesław Pobożny nadał Żydom przywilej zwany statutem kaliskim. Zgodnie z tym przywilejem wzorowanym na podobnych przywilejach: austriackim, czeskim i węgierskim, Żydzi zostali wyjęci spod sądownictwa sądów miejskich i kasztelańskich i poddani sądownictwu książęcemu. Przywilej zagwarantował Żydom swobodny handel i prawo prowadzenia operacji kredytowych, ograniczonych jednak tylko do pożyczek pod zastaw nieruchomości. Statut kaliski, który określał Żydów jako "niewolników skarbu", zapewniał im bezpieczeństwo życia, ochronę mienia osobistego oraz swobodę praktyk religijnych. Żydzi uzyskali możliwość urządzenia swego życia wewnętrznego na zasadzie samorządu gmin żydowskich. Podobne przywileje nadali Żydom również książęta śląscy: książę wrocławski Henryk Probus w latach 1273 - 1290, Henryk głogowski w latach 1274 - 1299, Henryk legnicki w latach 1290 - 1295 i Bolko legnicko - wrocławski w roku1295.
Korzystne dla Żydów przywileje książąt polskich wywoływały kontrakcję ze strony kleru. W 1267 roku synod wrocławski wzorem odbytych wcześniej w państwach zachodnich uchwalił tworzenie dla Żydów oddzielnych izolowanych od chrześcijan dzielnic oraz noszenie specjalnych odznak. Żydom zabroniono sprawować urzędy, zajmować stanowiska, na których podlegaliby im chrześcijanie oraz budować więcej świątyń w jednym mieście niż jedną. Uchwały te, mimo powtórzenia ich przez synody w Budzie w 1279 roku i Łęczycy w 1285 roku, nie weszły praktycznie w życie wobec korzyści, jakie działalność gospodarcza Żydów przynosiła książętom.
Na przełomie XIII i XIV w. w Polsce zostało przezwyciężone rozbicie dzielnicowe. W zjednoczonym na nowo królestwie wzrastała rola miast i mieszczaństwa. Zainteresowani dalszym rozwojem stosunków towarowo - pieniężnych władcy polscy popierali imigrację Żydów. W rzędzie tych władców wymienić należy przede wszystkim Kazimierza Wielkiego, który już w rok po objęciu rządów, bo w 1334roku potwierdził Żydom wielkopolskim przywilej Bolesława Pobożnego z 1264 roku. Zostali oni wyjęci spod prawa niemieckiego i poddani jurysdykcji wojewodów, a w sprawach gardłowych samemu królowi. W latach 1364 i 1367 Kazimierz Wielki wydał przywileje regulujące życie Żydów w całym państwie. Przywileje Kazimierza Wielkiego, potwierdzone w 1453 roku przez Kazimierza Jagiellończyka oraz jego następców były aż do rozbiorów, tzn. do końca XVIII w. podstawowym dokumentem określającym ogólne stanowisko prawne Żydów w Koronie. Na Litwie podobną rolę odgrywały przywileje księcia Witolda nadane w latach 1388 - 1389 trzem żydowskim gminom: trockiej, brzesko - litewskiej i grodzieńskiej. [cdn.]
Źródło: Interpress
