Fałszerstwo prawa rekapitulacji

nadal trwa w szkolnych podręcznikach

Czytelnicy mogą znać diagram narysowany przez profesora Ernsta Haeckla, który pokazywał ciąg płodów na różnych etapach ich rozwoju. Miało to dowodzić, że młode płody ryby, świni, królika i człowieka wyglądają wszystkie bardzo podobnie i można je odróżnić tylko w ich końcowej postaci, gdy płód się rozwinie. To błędne spostrzeżenie zostało podsumowane w znanym powiedzeniu Haeckla „ontogeneza jest powtórzeniem filogenezy”.

Rysunek ten ukazał się po raz pierwszy w książce Haeckla z 1866 roku pt. Generelle Morphologie der Organismen, a potem został powtórzony w 1874 roku w jego bardziej znanej Anthropogenie. Przez ubiegłe sto kilkadziesiąt lat ten sam rysunek ukazał się niemalże w każdym szkolnym podręczniku do biologii jako świadectwo na rzecz ewolucji.

Pocieszające było ujrzenie tego znanego rysunku na stronicach czasopisma New Scientist pod nagłówkiem „Embryonic Fraud Lives On”. Michael Richardson ze Szkoły Medycznej Szpitala Św. Jerzego w Londynie doniósł w Anatomy and Embryology (1977, vol. 196, s. 91), że wraz ze swoimi kolegami porównał 50 kręgowców z rysunkami Haeckla. Wykazali oni, że Haeckel nie uwzględniał pewnych cech, takich jak pączkujące kończyny, a jednocześnie dodawał inne cechy do swoich rysunków. Celem Haeckla było najwyraźniej uczynienie płodów bardziej podobnymi, niż są one w rzeczywistości, dopasowując świadectwo empiryczne do teorii.

Doniesienie o oszustwie Haeckla w 1874 roku ukazywało się wielokrotnie w literaturze kreacjonistycznej – na przykład w In the Minds of Men Iana T. Taylora (TFE Publishing, Toronto 1966, s. 277), ale w tekście Richardsona nie ma żadnej o tym wzmianki. Możliwe, że Richardson i jego koledzy są całkowicie nieświadomi wypowiedzi kreacjonistycznych na ten temat, gdyż wyznał on, że powód, dla którego oszustwo to nadal utrzymuje się w szkolnych podręcznikach, jest „prawdziwą zagadką”.

(Embryonic Fraud Lives On, Creation Perspective November 1997, vol. 35, No. 2, s. 11; z jęz. ang. za zgodą Redakcji tłum. Mieczysław Pajewski)

[Na Początku... 1998, nr 3, s. 95.]