szpak80 szpak80
1739
BLOG

Fałszywe Ephraimity - jak nas rabowali

szpak80 szpak80 Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 8

Fałszywe Ephraimity - tu jako epitet tautologiczny.

 

Veitel Heine Ephraim (ur. 1703 w Berlinie, zm. 16 maja 1775 tamże) – pruski faktor dworu Fryderyka II Wielkiego, jubiler i dzierżawca mennic, przewodniczący gminy żydowskiej w Berlinie. Na polecenie* Fryderyka II spółka bankierska Ephraim-Itzig w mennicach w Królewcu, Szczecinie i we Wrocławiu biła posrebrzane fałszywe monety Augusta III Sasa. W czasie wojny siedmioletniej był dzierżawcą mennic w Lipsku i Dreźnie, gdzie bił zdobytymi stemplami monety polsko-saskie Augusta III tzw. efraimki. Dukaty (augustdory) bite były przez Ephraima ze złota jedynie 7-karatowego, podczas gdy oryginalne emitowane były ze złota 23 i pół karatowego. Talary robił ze srebra czterokrotnie gorszej próby od oryginału. Monety 8-groszowe, orty, i inne mniejszej wartości wykonywał przeważnie tylko z posrebrzanej miedzi. Dobre monety polsko-saskie Augusta II Mocnego i Augusta III wyławiali w Rzeczypospolitej dla mennic Ephraima brandenburscy** kupcy i agenci. Emisja fałszywych monet pokrywała wówczas część budżetu wojennego Królestwa Prus. Wywóz dobrej monety i zalew fałszywej gorszej jakości spowodował wzrost cen w Rzeczypospolitej. (za)

* "głównym doradcą i pomocnikiem Fryderyka był żyd Ephraim"

** "Według oszacowań Stanisława Augusta, króla polskiego, ów zysk [z fałszowania monet] wynosił około 25 milionów pruskich talarów. Była to na owe czasy ogromna suma. Zaś ta ogromna organizacja, która zajmowała się wymianą tych monet, była wyłącznie żydowska. Takie zakłady, jak Ephraim i Synowie, Mojżesz Izaak, Daniel Itzig, Mojżesz Pinkas Schlasinger i Aleksander Mojżesz, stały na czele tych organizacji."

 

To i owo. Z zysków Prusy sfinansowały wojnę siedmioletnią (m.in). O monetach oszusta ukuto rymowankę, która w języku polskim sybolicznie się nie rymuje: "Ładna z zewnątrz, wewnątrz zła. Z zewnątrz Friedrich, wewnątrz Efraim". Bardziej symboliczna niż można sądzić. Co do "zewnętrznego piękna" części fałszowanych przez Ephraima monet, to z polskiej perspektywy w rzeczywistości było ponoć tragicznie. Fałszerz Ephraim ma do dzisiaj w Berlinie pałac swojego imienia - jego budowa zaczęła się w 1762 r. wraz...z końcem wojny siedmioletniej. Obecnie, po rekonstrukcji mieszczą się w pałacu instytucje kultury niemieckiej i promujące ją muzea. We współczesnych żydowskich biogramach Ephraima zamiast o oszustwach i fałszerstwach piszą o jego "operacjach finansowych".


"Ile takiej monety w obieg puszczono, trudno wiedzieć; w każdym razie widocznie nie starczyło. Ze złota więc nadsyłanego z Anglji jako pomoc wojenną, wybito w roku 1758 pięciotalarowe sztuki złote, t. zw. Auguste d‘ory, jedenasto zamiast piętnastokaratowe. Dla łatwiejszego wprowadzenia w błąd zaopatrzono je w lata 1755 i 1756, gdy mennice saskie jeszcze dla Polski legalnie biły. W roku 1761 i 1762 wybito takie same monety z rokiem 1758, ale już tylko siedmiokaratowe, tak, że sztuka taka zamiast pięć, dwa zaledwie talary warta była. Wybito tych ostatnich 3 miljony sztuk, wartości nominalnej 15 miljonów, a rzeczywistej około 6 1/2 miljona. Jakiż to zysk dla Fryderyka II, a co za strata dla Polski, której pszenicę, drzewo, płótno i t.d. temi pieniędzmi płacono ["kupcy"]. Ponieważ głównym doradcą i pomocnikiem Fryderyka był żyd Ephraim, nazwano te monety "Ephraimitami". Auguste d‘ory legalnie bite znane są nam z lat 1753 do 1756. Fałszowane przez Fryderyka II są znacznie większe i grubsze, brzęk mają bardzo słaby, stemple brzydko ryte [artysta Ephraim], przy trochę wytartych sztukach prześwieca czerwona miedź. Znane są, jak już wspomniałem, z lat 1755, bardzo rzadkie, i z lat 1756 i 1758, bardzo pospolite." (1930)

***

Po latach. Z książki filo. Brak bliższych informacji o okolicznościach bankructw, więc trudno powiedzieć czy w jakim stopniu te opisane niżej to faktyczne bankructwa, a czy i w jakim stopniu ciąg dalszy gromadzenia pieniędzy cudzym kosztem.

"Rodzina Ephraimów także doświadczyła trochę finansowych niepowodzeń, jakkolwiek nie tak ciężkich jak Itzigi [również wspomniani tutaj oszuści]. Najmłodszy syn Veitela Heine Ephraima, Benjamin, był awanturnikiem [?], który brał udział we wszelkiego rodzaju dyplomatycznych intrygach. Parał się on także literaturą. W 1806 roku został aresztowany jako szpieg i w 1809 r. oficjalnie ogłosił bankructwo. W momencie śmierci jego majątek wyceniany był na jedyne 4.400 talarów, więcej niż trzecia część tego w meblach.
Najmłodsza córka Veitela Heine Ephraima, Roesel, wyszła za Arona Meyera jednego z najbogatszych ludzi w Berlinie.  Rodzina wydzierżawiła fabrykę ałunu w Freienwalde, ich synowie zostali nadzorcami kopalni. Do czasu swojej śmierci w 1797 Aron Meyer stał się bankrutem.
Najmłodsza córka Veitela, Edel, poślubiła bardzo bogatego fabrykanta jedwabiu Mosesa Riesa, który znarł w 1774 r. zostawiając majątek wartości 200 tys. talarów. W ciągu 10 lat ich syn syn został bankrutem, z majątkiem 30 tys. talarów i długami 80 tys.
Wdowa po innym synu Veitela Ephraima, musiała zostać objęta nadzorem ponieważ trwoniła swoją wdowią rentę. Wnuk, David Ephraim (który ożenił się z córką Daniela Itziga), zbankrutował w 1805 r. i uciekł z Berlina. W Wiedniu przeszedł na chrześcijaństwo i zmienił nazwisko na Johann Andreas Schmidt.
Felix Eberty, pra prawnuk Veitela Ephraima, odnotowuje fakt, że jego ojciec Hermann Eberty, doświadczył ciężkich strat w interesach w 1808 r. Jednak rodzina żyła komfortowym mieszczańskim życiem korzystając z pozostałego majątku.
Pomimo tych klęsk u Ephraimów po 1780 r., zachowali oni jednakże, większe bogactwo niż Itzigi. W 1809 r. trzech potomków Veitela Heine Ephraima było pośród 20 największych żydowskich płatników podatków w mieście. W 1814 majątek jednej z tych osób wyceniany był na fortunę rzędu 250 tys. talarów, a inny 200 tys. W tym samym czasie, żaden z potomków Daniela Itziga [/Yoffe] w linii męskiej nie znalazł się na liście 48 najbogatszych żydów w mieście, a dwóch w linii żeńskiej odnotowano odpowiednio z majątkiem "tylko" 100 tys i 50 tys. talarów."

szpak80
O mnie szpak80

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura