Pojęcia podstawowe - patriotyzm.

Nietrudno zauważyć, również na tym forum, że pojęcie patriotyzmu budzi wiele kontrowersji, a niektórzy mają wręcz z nim straszny kłopot, niczym z niechcianym meblem w pokoju.

Co do samej definicji słowa patriotyzm sporu raczej nie ma. Znakomita większość powie, że to miłość do ojczyzny i własnego narodu, wielu doda, że połączona z gotowością do ofiar.

Pytanie "czym jest patriotyzm" nie jest jednak na ogół pytaniem o definicję, lecz o to, jak być patriotą, z jakich powodów i czy na pewno bez żadnego wstydu można nim być. Tu wielu Polaków, zaskakująco wielu, ma problem. Pamiętam, że nawet Jarosław Kaczyński, gdy jeszcze jako premier spotykał się z uczniami, miał kłopot z płynną i przekonującą odpowiedzią na pytanie, na czym ma dziś polegać patriotyzm młodego człowieka.

Zadałem sam sobie takie pytanie, i wyszło mi, że rzecz jest bardzo prosta i elementarna. Patriotyzm to chęć bycia u siebie. Być patriotą, to tak jak chcieć mieszkać w swoim domu, a nie u teściowej, nawet jeśli ma ona większy metraż i lepszy standard glazury.

Co byśmy bowiem nie powiedzieli o dzisiejszym świecie, nadal składa się on z narodów o różnej mentalności, kulturze i języku i wartością bezcenną jest możliwość życia wśród swoich, we wspólnocie, która może o sobie samostanowić.

Powinniśmy więc rozumieć patriotyzm egoistycznie i bez patosu, jako warunek konieczny naszej wolności, również wolności osobistej. Martwię się, że takie jego rozumienie zanika. Być może Jarosław Kaczyński uznał je za oczywiste, dlatego w odpowiedzi uczniom mówił już tylko o przykładaniu się do nauki i poznawaniu historii. Obawiam się jednak, że dla wielu ludzi przestaje to być oczywiste, warto więc przypominać, dlaczego trzeba być patriotą - wtedy jak nim być, stanie się już jasne, tak jak dla posiadacza domu jest jasne, jak dbać o swoją własność.

Jest w tym wszystkim oczywiście pewien haczyk. Ojczyzna jest dobrem zbiorowym i zbiorowo należy o nie dbać. Jak wiadomo, nie wszyscy mają w charakterze dbanie o dobro wspólne. Stąd pewna łatwość, z jaką do pojęcia patriotyzmu przykleja się pojęcie frajerstwa. Cóż można jednak na ten temat powiedzieć? Jeśli ktoś omija swoją kolejkę w obieraniu ziemniaków, powinien zostać wykopany z biwaku.