Problem z AI to nie tylko uprzedzenia (tzw.“bias”) rasowe czy kulturowe oraz “halucynacje” (właściwie “urojenia”, ściśle rzecz ujmując), ale także tendencyjne odpowiedzi na kwestie ogólnie mówiąc światopoglądowe i religijne. Sztuczna inteligencja jak się zdaje, została wytrenowana na mediach głównego nurtu i pomija milczeniem bądź okrasza licznymi zastrzeżeniami inne, alternatywne źródła informacji. Taka nadmierna selektywność szkodzi obiektywnej refleksji o świecie. AI sama postuluje korzystanie z różnych źródeł informacji, ale ich nie wymienia lub czyni to częściowo. Sugeruje to pewną stronniczość tego narzędzia i prezentowanie “jedynie słusznej”, main-streamowej opcji społeczno-politycznej.
Jako kilkumiesięczny już aktywny użytkownik Chat GPT, a obecnie GPT-4 zauważam pewne tendencje w odpowiedziach na pytania, które zadaję sztucznej inteligencji. Generalnie wydaje się, że czat odpowiada neutralnie na pytania dotyczące wartości życiowych, światopoglądu czy wyznawanej wiary. Rzecz jasna, czat odpowiada na podobnym poziomie intelektualnym, jaki prezentuje User.
Jednak, gdy zacząłem zadawać pytania z dziedziny religijnej i filozoficznej, czat odpowiadał bardzo ogólnikowo, zawsze zalecał sprawdzenie źródeł. Gdy polecałem opisać konkretne kwestie, prezentował bardziej niż neutralne światopoglądowo odpowiedzi. Oczywiście, żaden tego typu bot nie powinien przedstawiać jednej opcji świata, czy to będzie opcja katolicka czy świecka. Jednak zauważyłem, że sztuczna inteligencja została tak właśnie wytrenowana - opiera się na tekstach głównego nurtu, dezawuując alternatywne źródła informacji. Podam niżej kilka przykładów.
Zapytałem GPT-4 o alternatywne źródła informacji w Polsce, sytuujące się poza głównym nurtem poprawności politycznej. Oto odpowiedź czata:
W Polsce istnieje wiele alternatywnych źródeł informacji, które można wykorzystać do uzyskania różnorodnych punktów widzenia. Poniżej przedstawiam kilka przykładów:
Oko.press: Oko.press to niezależny portal informacyjny, który skupia się na badaniu prawdy, zwalczaniu dezinformacji i dostarczaniu dogłębnej analizy spraw politycznych, społecznych i ekonomicznych.
Krytyka Polityczna: Krytyka Polityczna to lewicowa platforma medialna i wydawnicza, która prowadzi krytyczną refleksję nad aktualnymi wydarzeniami politycznymi.
Newsweek Polska, Polityka, Tygodnik Powszechny: To są niezależne tygodniki, które dostarczają różnorodnych punktów widzenia na różne kwestie społeczne i polityczne.
BiznesAlert: Portal skupiony na ekonomii i energetyce, dostarczający informacji i analiz na te tematy.
Notes from Poland: To strona internetowa, która dostarcza informacji o Polsce w języku angielskim, często z innej perspektywy niż główny nurt mediów.
Onet, Wirtualna Polska, Interia: Chociaż są to ogólne portale, często dostarczają one również różnorodnych punktów widzenia.
Media społecznościowe, takie jak Twitter, Facebook czy YouTube, również stanowią platformę dla wielu niezależnych twórców i dziennikarzy, którzy dostarczają własne punkty widzenia i analizy.
Jak widać GPT-4 interpretuje media głównego nurtu jako niezależne od systemu źródła informacji. Pośród wyżej wymienionych nie znalazło się ani jedno źródło centro-prawicowe, ani tym bardziej prawicowe w rodzaju “Wolne Media”, “innemedium” czy “zmianynaZiemi”, które działają od dawna i cieszą się wciąż sporą liczbą odwiedzin.
Poszedłem krok dalej i spytałem o portale i czasopisma katolickie w Polsce. Oto odpowiedź czata:
W Polsce istnieje wiele portali i czasopism katolickich, które dostarczają informacji i analiz z perspektywy wiary katolickiej. Oto kilka przykładów:
Gość Niedzielny: Jest to największy tygodnik katolicki w Polsce, publikujący artykuły na temat wiary, moralności oraz bieżących wydarzeń w Kościele katolickim.
Niedziela: Inny tygodnik katolicki, który dostarcza wiadomości i refleksje z perspektywy katolickiej.
Przewodnik Katolicki: To tygodnik, który publikuje artykuły na temat życia duchowego, teologii i spraw społecznych.
Tygodnik Powszechny: Choć nie jest to stricte katolicki tygodnik, Tygodnik Powszechny często omawia kwestie związane z Kościołem katolickim i chrześcijaństwem, podając różnorodne punkty widzenia.
Portal Deon.pl: Jest to portal internetowy, który dostarcza codzienne wiadomości, refleksje i artykuły na temat życia katolickiego.
Radio Maryja i TV Trwam: Są to media należące do zakonu Redemptorystów, które dostarczają wiadomości i programy z wyraźnie konserwatywnej perspektywy katolickiej.
Portal "Opoka": Portal ten dostarcza różnorodnych materiałów, w tym tekstów biblijnych, dokumentów kościelnych, a także komentarzy i refleksji na temat wiary.
"Znak": Miesięcznik o profilu chrześcijańskim, skupiający się na kwestiach społecznych, kulturalnych i religijnych.
Wszystkie te źródła dostarczają różnych perspektyw na katolicką wiarę i praktyki w Polsce. Jak widać, znowu dominują portale i pisma głównego nurtu z wyjątkiem mediów toruńskiego redemptorysty. Czat nie wspomniał o bardziej konserwatywnych portalach, jak PCh24 i innych pismach o nastawieniu tradycjonalistycznym. Dopiero, gdy zapytałem wprost o podanie i ocenę konserwatywnych portali, czat wymienił kilka z nich i dodał krótki, niejako “ostrzegawczy” komentarz:
Istnieje wiele portali i czasopism w Polsce, które reprezentują bardziej konserwatywne lub tradycyjne punkty widzenia. Oto kilka z nich:
Fronda.pl: Portal internetowy z wyraźnie konserwatywnym punktem widzenia, skupiający się na kwestiach religii, polityki i kultury.
Gazeta Polska i Gazeta Polska Codziennie: Te dwa wydawnictwa są blisko związane z konserwatywnym skrzydłem polskiej polityki i często omawiają kwestie z tej perspektywy.
Do Rzeczy: Tygodnik o konserwatywnym profilu, oferujący analizy polityczne i społeczne.
wPolityce.pl: Portal internetowy skoncentrowany na polityce, który prezentuje konserwatywne poglądy.
Radio Maryja i TV Trwam: Media katolickie prowadzone przez o. Tadeusza Rydzyka, które są często kojarzone z bardziej konserwatywnym i tradycjonalistycznym punktem widzenia.
Nasz Dziennik: Dziennik z konserwatywnym punktem widzenia, związany z Radiem Maryja i TV Trwam.
Zawsze warto jednak mieć na uwadze, że "konserwatyzm" i "tradycjonalizm" mogą mieć różne znaczenia dla różnych osób, a punkt widzenia jednej osoby może różnić się od punktu widzenia innej. Dlatego zawsze warto korzystać z różnorodnych źródeł informacji, aby uzyskać pełniejszy obraz sytuacji.
Nadal jednak czat nie wymienił wszystkich źródeł, pomijając bardzo prężny portal PCh24 czy najstarszy polski portal religijny katolik.pl. Następnie zapytałem, które z wymienionych portali i czasopism są warte uwagi i prezentują obiektywne spojrzenie na rzeczywistość. Odpowiedź ponownie zaskoczyła pewnym stopniem tendencyjności i jednostronnego promowania jednej opcji światopoglądowej - liberalizmu:
Obiektywizm w mediach jest trudny do osiągnięcia, ponieważ każde medium może mieć swoje własne perspektywy, uprzedzenia lub punkty widzenia. Kluczem do zrozumienia jakiegokolwiek tematu jest korzystanie z różnych źródeł i analiza informacji krytycznie. Niemniej jednak, oto kilka polskich mediów, które są powszechnie uważane za solidne i dobrze zbadane:
Gazeta Wyborcza: Jest to jedno z największych i najbardziej wpływowych dzienników w Polsce, które jest znane z dogłębnych reportaży i analiz. Chociaż ma liberalne tendencje, stara się dostarczyć zrównoważone informacje.
Rzeczpospolita: To dziennik koncentrujący się na wiadomościach politycznych i gospodarczych, który jest zazwyczaj szanowany za swoje rzetelne reportaże.
Polityka: Jest to tygodnik, który dostarcza dogłębnych analiz politycznych, społecznych i kulturalnych. Mimo że ma lewicowe korzenie, jest szanowany za próbę prezentowania zrównoważonych i dobrze zbadanych informacji.
Notes from Poland: To strona internetowa, która dostarcza informacji o Polsce w języku angielskim. Jest powszechnie uważana za rzetelne źródło informacji o polskich wydarzeniach dla czytelników spoza Polski.
OKO.press: To niezależne medium, które skupia się na walce z dezinformacją i dostarcza dobrze udokumentowane analizy i reportaże. Chociaż ma liberalne tendencje, jest znane z weryfikacji faktów i rzetelności.
Tygodnik Powszechny: Jest to tygodnik o chrześcijańskim profilu, który dostarcza refleksji na temat aktualnych wydarzeń społecznych, politycznych i kulturalnych. Jest szanowany za próbę prezentowania zrównoważonych i dobrze zbadanych informacji.
Pamiętaj, że żadne medium nie jest całkowicie wolne od uprzedzeń, a kluczem do zrozumienia rzeczywistości jest korzystanie z różnych źródeł i analiza informacji krytycznie.
Następnie zapytałem, jaki religijny portal i które religijne czasopismo jest najbardziej wartościowe dla Czytelników. Oto lista stworzona przez AI:
Wybór wartościowego portalu czy czasopisma religijnego zależy w dużej mierze od preferencji czytelnika, jego osobistych przekonań oraz tego, czego szuka w takim medium. Poniżej przedstawiam kilka polskich portali i czasopism religijnych, które cieszą się szacunkiem i popularnością:
Gość Niedzielny: Jest to jeden z najbardziej rozpowszechnionych tygodników katolickich w Polsce. Zawiera wiele artykułów na temat wiary, moralności i bieżących wydarzeń w Kościele katolickim.
Niedziela: To katolicki tygodnik publikujący artykuły na temat wiary, kultury, historii oraz bieżących wydarzeń w Kościele.
Przewodnik Katolicki: Jest to tygodnik, który dostarcza wiadomości i refleksje na temat życia katolickiego, w tym materiały na temat duchowości, teologii i spraw społecznych.
Deon.pl: Jest to portal internetowy, który dostarcza codzienne wiadomości, refleksje i artykuły na temat życia katolickiego.
Tygodnik Powszechny: Choć nie jest to stricte katolicki tygodnik, Tygodnik Powszechny często omawia kwestie związane z Kościołem katolickim i chrześcijaństwem, podając różnorodne punkty widzenia.
Znak: Jest to miesięcznik o profilu chrześcijańskim, który koncentruje się na kwestiach społecznych, kulturalnych i religijnych, prezentując zarówno głosy świeckie, jak i duchowne.
Wszystkie te źródła dostarczają różnych perspektyw na katolicką wiarę i praktyki w Polsce, choć różnią się stylem, tonem i naciskiem na różne aspekty wiary. Wybór tego, co jest najbardziej wartościowe, zależy od indywidualnych preferencji czytelnika.
Zapytałem na koniec wprost o portale alternatywne wobec mediów “głównego nurtu”:
Jakie są portale alternatywne wobec portali głównego nurtu w Polsce?
Alternatywne media odnoszą się do źródeł informacji, które nie są częścią głównych, uznanych korporacji medialnych. W Polsce, tak jak i w innych krajach, istnieje wiele takich portali internetowych. Mogą one prezentować różne punkty widzenia, często skupiając się na kwestiach, które mogą być pomijane lub przedstawiane w określony sposób przez główne media.
Niektóre z nich to:
Fronda.pl - portal o orientacji konserwatywnej i katolickiej.
Kresy.pl - skupia się na sprawach związanych z wschodnią częścią Europy.
Niezalezna.pl - portal o orientacji prawicowej, często krytyczny wobec liberalizmu i lewicy.
Kontrowersje.net - portal skupiający się na tematach kontrowersyjnych, które często są pomijane przez główne media.
Defence24 - skupia się na sprawach obronności i bezpieczeństwa.
WPolityce.pl - portal o orientacji prawicowej, bliski partii Prawo i Sprawiedliwość.
Antyweb - portal skupiający się na nowych technologiach, innowacjach i mediach społecznościowych.
Pamiętaj, że jako AI, nie mam zdolności do bieżącej oceny tych portali i do zapewnienia informacji o ich aktualnym stanie czy reputacji. Przed korzystaniem z jakiejkolwiek strony z informacjami, zawsze zalecam sprawdzenie źródeł i ocenę wiarygodności informacji.
***
Wnioski: problem z AI to nie tylko uprzedzenia (tzw.“bias”) rasowe czy kulturowe oraz “halucynacje” (właściwie “urojenia”, ściśle rzecz ujmując), ale także tendencyjne odpowiedzi na kwestie ogólnie mówiąc światopoglądowe i religijne. Sztuczna inteligencja jak się zdaje, została wytrenowana na mediach głównego nurtu i pomija milczeniem bądź okrasza licznymi zastrzeżeniami inne, alternatywne źródła informacji. Taka nadmierna selektywność szkodzi obiektywnej refleksji o świecie. AI sama postuluje korzystanie z różnych źródeł informacji, ale ich nie wymienia lub czyni to częściowo. Sugeruje to pewną stronniczość tego narzędzia i prezentowanie “jedynie słusznej”, main-streamowej opcji społeczno-politycznej.
Rafał Sulikowski
