"Moim najbardziej żarliwym życzeniem jest, by nie zastępować mnie do czasu zaprzysiężenia nowego prezydenta" – podyktowała (podobno) swojej wnuczce sędzia Ruth Bader Ginsburg na kilka dni przed śmiercią.
Demokracja przez wieki obdarzana była wieloma przymiotnikami. I tak dzieje się nadal.
Czy demokracja w testamentowej wersji sędzi Ginsburg to nowość w tej dziedzinie? Przecież Lenin i Hitler też pozostawili po sobie testamenty...
Aż boję się pomyśleć jakie to ostatnie życzenie może wyrazić parę osób w Polsce, które z racji wieku są już „na odchodnym”. Lech Wałęsa, na przykład, nie chce być w piekle z Hitlerem i Stalinem, bo „będą go męczyć”. Trudno się dziwić, sam bym nie chciał takiego towarzystwa. Ale czy nasza droga Legendarna Legenda nie pomyślała, jak bardzo może go męczyć w piekle taki Adam Michnik?
Ale dość żartów. Abstrahując od formalno-prawnych i czysto politycznych aspektów następstwa w amerykańskim Sądzie Najwyższym warto zadać sobie pytanie o moc sprawczą ostatniej woli najwyższych funkcjonariuszy państwowych w systemie demokratycznym. Choćby dlatego, że kilku znaczących w Polsce ludzi stoi już w smudze cienia rzucanego przez Piotrową Bramę.
Gdy odchodzi wielka osobowość polityczna, to niezależnie od indywidualnych i grupowych ocen jej dokonań, mówi się o pozostawionym przez odchodzącego testamencie politycznym. Najczęściej jednak ów testament jest sumą doraźnej hipokryzji oraz równie doraźnych życzeń i oczekiwań tych, którzy pozostają. Brutalnie mówiąc, żywi rozdrapują dorobek zmarłego, nie bacząc na jego ostatnie życzenie.
Dlatego też bardzo spodobała mi się odpowiedz Wałęsy na pytanie, jak powinien zapamiętać go świat:
– Zapomnieć. Był, minął, koniec. Są nowe czasy.
Oczywiście, że nie zostanie zapomniany. Ale jest różnica pomiędzy pamięcią o Peryklesie, a pamięcią o Herostratesie.
Zasadnicza różnica.
