Korelacje poznania

"Przypuszczalnie, wszystkie języki ludzkie rozróżniają rzeczowniki i czasowniki – jest to generalnie przyjęta zasada. Mogłoby to wymagać bardziej wyszukanego wyjaśnienia, ponieważ rzeczowniki i czasowniki nie istnieją w świecie, lecz są tylko częścią języka."***

korelacje:

orzeczenie: dzianie się = czas

podmiot: przestrzeń i pochodna jej materia.

LINGWISTYKA

Idee Platona 400 p.n.e

Język opisujący rzeczywistość jest produktem istnienia idei*

Relatywizm językowy - lata 30. - 40. XX wieku

Hipoteza Sapira-Whorfa: "Język oddziałuje na myślenie, a w konsekwencji na zachowanie ludzi. Ponieważ poznawanie i percepcja otoczenia kształtowane są językiem właściwym danej grupie, światy opisywane przez poszczególne społeczeństwa są wiec odrębne i zróżnicowane. Ilość różnic miedzy językami przekłada się na stopień zróżnicowania w postrzeganiu świata, co okazuje się problematyczne w przypadku tłumaczeń. Użycie zbliżonych konstrukcji semantycznych i gramatycznych często nie jest identyczne i nie będzie zrozumiale w języku docelowym. Jak twierdził Sapir, „Żadne dwa języki nie są nigdy dostatecznie podobne, by można je było traktować jako reprezentujące tą samą rzeczywistość społeczną. Światy w których żyją różne społeczeństwa, są odrębnymi światami, nie zaś tym samym światem, opatrzonym tylko odmiennymi etykietkami.”

"Problem przekładalności systemów językowych rozszerzony został także przez Whorfa, który uważał, ze „nikt nie potrafi opisać rzeczywistości całkowicie bezstronnie; wszystkich nas krępują pewne prawidła interpretacji nawet wówczas, gdy sądzimy, ze jesteśmy wolni”, oraz że „postrzegający nie tworzą sobie tego samego obrazu świata na podstawie tych samych faktów fizycznych, jeśli ich zaplecza językowe nie są podobne lub przynajmniej porównywalne”

"Relatywizm językowy głosi także, iż różnice miedzy strukturami leksykalno-gramatycznymi języków na ogół powodują również różnice w percepcji i interpretacji świata."**

Ludwig Wittgenstein: „Granice mojego języka są granicami mojego świata.”

Gramatyka uniwersalna, lata 60.-70., XX-wieku

"Amerykański językoznawca Noam Chomsky i jego zwolennicy twierdzą, ze uniwersalnym gruntem wszystkich języków jest gramatyka. Rozumiana jest ona jako systemem reguł, których użycie pozwala na wygenerowanie, na podstawie słownika danego języka, nieskończonej liczby wyrażeń (stąd jego teoria określana jest mianem gramatyki generatywnej). Zdaniem Chomsky’ego umysły wszystkich ludzi wyposażone są w wyspecjalizowany program gramatyczny, który możemy wyobrazić sobie na kształt programu komputerowego, umożliwiający przyswajanie języka. Dzięki działaniu tego programu małe dzieci zdolne są do opanowania w bardzo krótkim czasie niuansów dowolnego języka. Zróżnicowanie poszczególnych języków wyjaśnić może aktywacja lub dezaktywacja pewnych parametrów zapisanej w naszych umysłach gramatyki uniwersalnej. Stanowi ona „ramę”, która wypełniana jest - zależnie od warunków środowiskowych i kulturowych - treścią."***

FIZYKA

Fizyka początku XX wieku

Albert Einstein odkrywa zależność przestrzeni i czasu**** - w znaczeniu lingwistyki, odkrywa zależność podmiotu od orzeczenia. Ludzki umysł i jego język odwzorowuje zależność przestrzeni od czasu w postaci logicznych (i nielogicznych) sformułowań łączących podmioty i orzeczenia.

Niels Bohr - wprowadza postulaty, ograniczające położenie elektronu w atomie***** - w lingwistyce oznacza to istnienie "narzuconej" konstrukcji zdania, w którym orzeczenie rozdziela podmioty i ich pochodne. W zdaniu nie można bardziej "zbliżyć" podmioty, niż "na odległość" orzeczenia. Podobnie: elektrony (podmioty), przyjmują ściśle określone położenia w atomie.