Maria Kudroń: Beatus vir

Beatus vir

 

Dla Jana Pawła II tworzył  Henryk Mikołaj Górecki i raper Karramba, grały   słynne orkiestry świata i muzycy Golec Orkiestra. Twórczość amatorska to osobne historie, intymne, mniej znane, z ogromnym ładunkiem emocji. Postać młodego księdza, przemierzającego ze studentami górskie szlaki, poety, myśliciela, postaci zmieniającej słowami bieg historii i godnie umierającego kruchego starca - nadal inspiruje. Na Podhalu pieśń z drugiej połowy XIX „Góralu, czy ci nie żal” stała się hymnem pożegnalnym dla polskiego papieża.  

 

W rzymskim Centrum Dokumentacji Pontyfikatu Jana Pawła II gromadzone są m. in. wszelkie przejawy  twórczości muzycznej inspirowanej jego osobą, a nawet jej zwiastuny w postaci artykułów o planach i obietnicach stworzenia dzieł.  Zbiory skataloguje, opisze i zdigitalizuje zespół  kierowany przez prof. Teresę Malecką  i dr Kingę Kiwałę. W kategorii Mistrz iUczeń nagrody ARS QUAERENDI Województwa Małopolskiego wygrały konkurs na projekt „Muzyka wobec poezji i nauczania Karola Wojtyły i Jana Pawła II”

 

Sprowadzimy do Polski kopie partytur utworów, oraz informacje  o dziełach jeszcze nie wydanych – mówi prof. Teresa Malecka – Nasza praca ułatwi badanie i analizowanie twórczości związanej z postacią Karola Wojtyły. Są to utwory nie tylko jemu dedykowane, lub pisane do jego słów ale też zainspirowane wydarzeniami np. publikacją konkretnego dokumentu, zamachem, śmiercią – opisuje profesor. Kolejnym etapem pracy będzie książka. Zebrane informacje użyteczne będą w każdym aspekcie badań nad historyczną postacią.  

 

W Domu Polskim przy Via Cassia w Rzymie, gdzie mieści się Centrum Dokumentacji gromadzone są muzyczne dary składane Ojcu Świętemu w okresie 26 lat pontyfikatu, a także po jego śmierci. – W 1990 roku lista kompozycji od amatorskich piosenek i kilkutaktowych dedykacji po wielkie oratoria najwybitniejszych kompozytorów obejmowała ponad 600 pozycji – wylicza dr Kinga Kiwała – To zjawisko na dużą skalę, daje wyobrażenie o wpływie jaki wywierała osobowość Karola Wojtyły.

 

 ”Te Deum” Romana Palestra „Te Deum” Krzysztofa Pendereckiego”  to przykłady tych najsłynniejszych dzieł. Ich wymowę wzmacnia kontekst wydarzeń historycznych takich jak; krakowskie prawykonanie dedykowanego Janowi Pawłowi II Psalmu Beatus vir (Błogosławiony mąż) H. M. Góreckiego w 1979 r (pierwsza pielgrzymka) w Bazylice Św. Franciszka z Asyżu.Utwór  zamówiony został przez Kardynała Wojtyłę w 1977 roku na planowane uroczystości 900 rocznicy śmierci biskupa krakowskiego, św. Stanisława.Jesienią 1978 roku, Górecki był ciągle na etapie poszukiwania tekstów do dzieła, gdy nagle wybór  krakowskiego kardynała na Stolicę Apostolską    postawił jego pracę w zupełnie innej perspektywie. Kompozytor, chcąc w jakiś sposób połączyć te dwie wielkie, rodem z Polski, postaci Kościoła poprzez wybór fragmentów psalmów i tytuł nadał dziełu znamiona uniwersalne.

 

Analiza utworu muzycznego przypomina analizę wiersza – tłumaczy prof. Malecka, która kieruje Zakładem Analizy i Interpretacji Muzyki AM w Krakowie – Przyglądamy się każdemu z elementów; muzyce, słowom, poetyce, historycznym kontekstom. To trudna ale fascynująca praca. Owszem, utwór odbieramyw pewnym sensie  emocjonalnie, ale to właśnie te składowe wpływają na odbiorcę – podkreśla. W pracach nad projektem Akademia Muzyczna planuje współpracę z Instytutem Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II i Międzyuczelnianym Instytutem Muzyki Kościelnej.

 

Z pierwszymi wynikami badań  zapoznać się będzie można 3,4 listopada na sesji naukowej Akademii Muzycznej organizowanej w czasie krakowskich dni Jana Pawła II. Przewidywane są referaty  ilustrowane fragmentami muzycznymi, prezentacja partytur, rękopisów listów , dedykacji i artykułów.  – Z Rzymu możemy przywieźć materiały mało znane lub w ogóle nie znane w Polsce – mówi dr Kiwała– Ich liczba z pewnością dawno już przekroczyła tysiąc pozycji. Utwory powstawały od pierwszych dni pontyfikatu ale niektóre mają jeszcze wcześniejszą genezę – dodaje.

 

Notki o „Mistrzyni i Uczennicy”

 

Teresa Malecka - profesor Akademii Muzycznej w Krakowie, kierownik Zakładu Analizy i Interpretacji Muzyki i Centrum Dokumentacji Twórczości Kompozytorów Krakowskich Akademii Muzycznej w Krakowie, wybitna teoretyk muzyki, współtwórczyni Krakowskiej Szkoły Teoretycznej. W dorobku naukowym prof. Malecka ma 2 monografie i ok. 80 artykułów, uczestnictwo w międzynarodowych kongresach i sympozjach zarówno w Polsce i zagranicą, głoszenie wykładów otwartych w kraju i zagranicą, uczestnictwo w pracach Rad Programowych  w tym Rady Programowej Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego,Komitetu Redakcyjnego Musica Galiciana, członkini Komitetu Naukowego „Theatre, Opera, Ballet – Revue Europeenne Bilingue”, jest inicjatorką powołania Zakładu Analizy i Interpretacji Muzyki  (AM Kraków)  i Centrum Dokumentacji Twórczości Kompozytorów Krakowskich, wyróżniona: Złotym Krzyżem Zasługi, Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki, Nagrodami Rektora Akademii Muzycznej w Krakowie, Nagrodą Exellence In Teaching, Medalem „Gloria Artis”,Odznaką “Zasłużony dla Papieskiej Akademii Teologicznej”, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

 

Kinga Kiwała – doktor sztuki, magistrantka i doktorantka prof. Teresy Maleckiej, absolwentka Akademii Muzycznej w Krakowie, asystentka w Katedrze Teorii Interpretacji Dzieła Muzycznego AM w Krakowie, ukończyła studia z filozofii na Uniwersytecie Rzeszowskim i uzyskała Dyplom Uznania Rektora UR. W dorobku naukowym ma liczne artykuły poświęcone tematyce muzycznej, udział w konferencjach i sympozjach w kraju i zagranicą, udział w dwóch grantach naukowych, członkowstwo w Radach Programowych, w jury konkursów. Nagrodzona i wyróżniona m. in.: Nagrodą Marszałka Województwa Małopolskiego za najlepszą pracę magisterską, Nagrodą Miasta Krakowa w dziedzinie „Prace dyplomowe – kultura i sztuka”, w Ogólnopolskim Konkursie Prac Magisterskich dla Absolwentów pod patronatem Ministra Kultury, Akademii Muzycznej w Gdańsku, stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.