Dożyliśmy czasów, gdy każdy świadomy obywatel zdaje sobie sprawę z przysługującego mu pełnego prawa wyborczego czyli dwom nierozłącznym prawom: czynnemu i biernemu.
Dożyliśmy czasów, gdy każdy świadomy obywatel zdaje sobie sprawę z przysługującego mu pełnego prawa wyborczego czyli dwom nierozłącznym prawom: czynnemu i biernemu. To znaczy, że może głosować (to vote) oraz może kandydować, czyli być wybieranym do gremium przedstawicielskiego (to stand for election).
W poprzedniej demokracji – socjalistycznej – obywatel miał tylko czynne prawo wyborcze. Ówczesny ustawodawca podstępnie odebrał mu prawo bierne stosując dość prosty zabieg prawny.
Oto czynność kandydowania obywatela ograniczył innym prawem a mianowicie prawem zgłaszania kandydata: każdy – teoretycznie - może kandydować ale już nie każdy jest uprawnionym do zgłoszenia swojej kandydatury do wyborów. Oto wyimek z ordynacji wyborczej z 1952 roku:
„Prawo zgłaszania kandydatów na posłów przysługuje organizacjom politycznym, zawodowym i spółdzielczym, Związkowi Samopomocy Chłopskiej, Związkowi Młodzieży Polskiej, jak również innym masowym organizacjom społecznym ludu pracującego” (art.33).
I ciągnie się ten PRL-owski zabieg, jak wesz za żołnierzem.
W III RP obywatel ma nadal tylko połowę pełnego prawa wyborczego do sejmu: prawo czynne ma ale biernego jest pozbawiony. Zamiast prawa kandydowania każdego obywatela do sejmu nadal funkcjonuje zasada jego ograniczenia do prawa zgłaszania przez komitety na zasadzie wyłączności.
Potwierdza to zapis w Konstytucji, że
„Kandydatów na posłów i senatorów mogą zgłaszać partie polityczne oraz wyborcy” (art.100.1)
a dalej ustawa Kodeks wyborczy uszczegóławia tą czynność:
„Kodeks wyborczy określa zasady i tryb zgłaszania kandydatów, /…/” (art.1).
oraz
„Prawo zgłaszania kandydatów w wyborach przysługuje komitetom wyborczym. /…/” (art. 84 § 1).
Bez skorygowania tej wady ustrojowej III RP, a dotyczącej braku biernego prawa wyborczego do sejmu u obywateli nadal tkwimy w okowach PRL.
