Tadeusz J. Zieliński
Rozdział kościoła i państwa
Krótkie uzasadnienie
Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2020
ISBN 978-83-7507-291-4 Format A5, s. 174, bibliografia, indeks osób
szczegółowy opis on-line
W polskiej debacie publicznej coraz częściej pojawiają się głosy domagające się konsekwentnej realizacji postanowień Konstytucji RP dotyczących rozdziału kościoła i państwa. W oczywisty sposób biorą się one stąd, że normy polskiej ustawy zasadniczej są w tym zakresie — zwłaszcza w ostatnich latach — notorycznie łamane. Obecny stan stosunków między władzą publiczną i instytucjami religijnymi w coraz większym stopniu przypomina model, którego w Polsce miało już nie być, czyli zespolenie państwa i religii, symbolicznie zwane „sojuszem tronu i ołtarza”.
Przypadki naruszania norm konstytucyjnych dotyczących relacji państwowo-kościelnych są na bieżąco i szeroko komentowane w środkach masowego przekazu. Z drugiej strony szczegółowej i fachowej analizy tych zjawisk dostarcza polska nauka prawa, zwłaszcza prawa wyznaniowego. Na tym tle wciąż niewiele jest wypowiedzi, które by kompleksowo uzasadniały rozdział kościoła i państwa, pokazywały, dlaczego jest on właściwą formą relacji obu tych instytucji. A przecież doświadczenia nabyte na przestrzeni wielu lat w wielu krajach dowiodły, że rozdział stanowi korzystne rozwiązanie i dla państwa, i dla religii. Taki jest właśnie cel niniejszej publikacji: ma ona przedstawić główne racje przemawiające za systemem oddzielenia władzy publicznej i wspólnot religijnych, zwłaszcza z myślą o realiach Polski. Zrezygnowano z całościowego przedstawienia wątków historycznych. Pojawiają się one raczej wycinkowo dla naświetlenia problematyki dzisiejszej.
Tadeusz Jacek Zieliński (ur. 1966) — doktor habilitowany nauk prawnych, profesor teologii protestanckiej, radca prawny, prorektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, nauczyciel akademicki Wydziału Nauk Społecznych tej uczelni. Był posłem na Sejm RP II i III kadencji, a w latach 2008-2016 prezesem Polskiego Towarzystwa Prawa Wyznaniowego. Specjalizuje się w prawach człowieka, prawie edukacyjnym, historii i myśli protestantyzmu. Opublikował m.in. książki: Roger Williams. Twórca nowoczesnych stosunków państwo-kościół (1997), Państwo wobec religii w szkole publicznej według orzecznictwa Sądu Najwyższego USA (2007), Ustawa o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich (2012; współautor: Andrzej Czohara), Państwowy Kościół Anglii. Studium prawa wyznaniowego (2016).
SPIS TREŚCI
Wstęp
1. Aby państwo szanowało każdego człowieka i było dobrem wspólnym
Państwo w kontekście stosunków z religią
Kościół w kontekście stosunków z państwem
Podsumowanie
2. Aby każdy mógł prowadzić własny styl życia bez szkody dla innych
Wolność samookreślenia
Wolność wiary i niewiary
Wolność życia seksualnego
Wolność życia rodzinnego
Wolność życia intelektualnego i artystycznego
Podsumowanie
3. Aby państwo zaspokajało potrzeby obywateli zgodnie z najlepszymi zdobyczami cywilizacji
Oświata i nauka
Ochrona zdrowia
Ochrona socjalna
Ochrona środowiska
Podsumowanie
4. Aby religia mogła być autentyczna i rozwijała się na bazie własnego potencjału
Subiektywny charakter religii
Dezintegrujący charakter religii
Pedagogika partykularyzmu
Trywializacja religii
Paradoksalność popierania religii przez państwo
Suwerenność religii
Określanie doktryny
Określanie praktyk religijnych
Ustanawianie duchownych i innych funkcjonariuszy w związkach wyznaniowych
Przyjmowanie, dyscyplinowanie i wyłączanie wyznawców
Tworzenie i likwidacja związków wyznaniowych
Rywalizacja między grupami wyznaniowymi i światopoglądowymi
Niedopuszczalność prestiżowego wsparcia religii przez państwo
Niedopuszczalność finansowego wsparcia religii przez państwo
Podsumowanie
5. Aby państwo rzetelnie reagowało na patologie w środowisku religijnym
Przymus religijny
Indoktrynacja religijna
Przestępstwa seksualne
Drenaż finansowy
Podsumowanie
Zakończenie
Polecana lektura
Indeks osób
