Teksty przyjęte do kanonu Biblii określane są jako „pisma natchnione”, inne ewangelie, listy i pisma tego statusu nie mają. Co oznacza to określenie?
Teksty kanonu nowego testamentu są tekstami powstającymi na przełomie I i II w. Nie są to teksty pisane przez proroka, jak miało to miejsce w przypadku innej religii wywodzącej się z nauki Jezusa, islamu i jego świętej księgi, Koranu, a teksty pisane przez ludzi wierzących, będące wynikiem pracy i zbierania materiałów, najczęściej z drugiej ręki przez autorów ale również przez ich uczniów, a później mistrzowi przypisane. O takim piśmie możemy mówić dla przykładu w przypadku II listu św. Piotra, który jak wskazują bibliści wykazuje wyraźne korelacje a listem św. Judy, w którym o apostołach, w domyśle, Piotrze i Pawle mówi się jak o osobach już nie żyjących [Jud 1 17-18]. Takie przypisanie swojego tekstu mistrzowi, nie był odosobnionym przypadkiem w starożytności, oni inaczej rozumieli prawa autorskie, dla nich podpisanie swego pisma imieniem mistrza było oznaką szacunku ucznia względem nauczyciela. Nie mówiąc o tym, że niektóre pisma tylko tradycją chrześcijańską przypisywane są określonym autorom, bo prawdziwych autorów nie znamy.
Teksty „natchnione” powstają późno, bo nie wcześniej niż 30 lat po ukrzyżowaniu Jezusa powstawanie i zwłoka w powstawaniu tych pism wiązała się z faktem iż pierwsi chrześcijanie wierzyli w to, że Królestwo Boże nastąpi jeszcze za ich życia, dopiero gdy zaczęli rozumieć iż odchodzą świadkowie tych wydarzeń postanowiono je spisać. Jednak tych ewangelii i ich wersji powstawało wiele.
Co więcej w początkowym okresie mamy co najmniej trzy konkurencyjne nurty:
• Nazarejczyków, zwanych inaczej Kościołem Jerozolimskim, (uczniów Jezusa pod kierownictwem Jakuba, brata Pańskiego) dążących do rozwoju jako sekta w Judaizmie [Dz.Ap. 21, 20]. Po powstaniach żydowskich, szczególnie Bar-Kochby (rok 135), następuje zanik przywództwa żydowskiego w pierwotnym chrześcijaństwie. Jeden z odłamów tego ruchu, Ebionici, zgodnie z teorią Jeana Alcadera byli tymi wspominanymi w Koranie dobrymi chrześcijanami, których nauka dała podstawę pod naukę islamu. Jako ciekawostkę można podać iż Ebionici nie uznawali Jezusa jako Boga a jako proroka, i tak dziś uznaje Go islam.
• Chrześcijan (taką nazwę nadano im w Antiochii), nawróceni z pogaństwa i z judaizmu [Dz.Ap. 11, 26] i
• Gnostycyzmu wywodzonego od Szymona Maga, tego który zgodnie z Dziejami Apostolskimi chciał kupić dar Ducha Świętego [Dz.Ap. 8, 9-24].
Ślady ścierania się między tymi trzema nurtami można zobaczyć zarówno na kartach Nowego Testamentu jak i na kartach pism apokryficznych. Dla przykładu ścieranie się z nurtem gnostycznym widzimy zarówno w cytowanym powyżej tekście o próbie kupienia daru Ducha Świętego ale również w pismach apokryficznych jak „Dzieje Piotra” pisujących walkę stoczoną między św. Piotrem a Szymonem Magiem, którą, wzywając Jezusa Piotr wygrywa.
Ślady ścierania się w tekstach kanonicznych to liczne wspomnienia o fałszywych prorokach, czy to w liście Pawła do Galatów, czy też w omawianym już tu liście Judy, 2 Piotra. Ślady ścierania się Chrześcijan z Nazarejczykami widzimy nie tylko podczas trzeciej ostatniej wizyty Pawła w Jerozolimie, o czym już wcześniej pisałem ale również w sporze między Piotrem i Pawlem, opisanym w liście do Galatów [Ga 2, 11-14], gdzie ci z otoczenia Jakuba wyraźnie nie akceptowali nawróconych a pogaństwa, nie chcieli spożywać z nimi wspólnych posiłków, agap, podczas, których dyskutowano o sprawach wiary.
O ile Ewangelie są opisem życia a w zasadzie głównie krótkiego okresu działalności Jezusa, Listy Apostolskie są już pismami, które stanowią nauczanie teologiczne, rozwiązywanie sporów powstałych i zaradzaniem problemów powstałych w Kościołach pierwszych chrześcijan w różnych miastach i tu praktycznie zawarta jest już nauka Pawła, przekonywanie przez Pawła iż tylko jego nauka jest tą „prawdziwą” nauką. O ile uczniowie Jezusa byli ludźmi o ograniczonym wykształceniu, Paweł (żyd, faryzeusz, uczony w Piśmie, obywatel Rzymu, urodzony i wychowany w kulturze Grecji) był człowiekiem dobrze przygotowanym do wyprowadzenia tej nauki poza zakres sekty w judaizmie w świat kultury morza śródziemnego.
Pierwszą próbę ustalenia kanonu Pism chrześcijańskich podjęto w sporządzonym w Rzymie ok. roku 170-180 n.e. prywatnym katalogu Pism Nowego Testamentu określanym jako kanon Muratoriego. Kanon ten podzielił Pisma na powszechnie czytane w Kościele, czytane nie wszędzie, dozwolone dla prywatnej lektury oraz odrzucone jako heretyckie. W kanonie tym nie uwzględniono, spośród dziś uznawanych za Pisma Natchnione, listów takich jak listy Piotra, trzeci list Jana, list do Hebrajczyków i list Jakuba. Dzisiaj uznawane pisma natchnione ustalono podczas synodu kartagińskiego w roku 397, choć jeszcze później różne Kościoły uznawały pewne Pisma za kanoniczne lub nie. Ostatecznie wszelkie dyskusje na temat „Pism natchnionych” zamknął Sobór Trydencki w roku 1546.
Więc czym są „pisma natchnione”? Nic nie wskazuje na to, że są to Pisma w jakikolwiek sposób przez Boga zatwierdzone. To Pisma, które w Kościele najczęściej czytano i w końcu uznano za pisma najlepiej oddające naukę Kościoła chrześcijan, Kościoła nawróconych z pogaństwa, Spośród czterech Ewangelii tylko jedną, Mateusza, uznaje się za pisaną w środowisku i dla środowiska Nazarejczyków. Z listów pisanych przez tych, co słuchali Jezusa bezspornym, bo potwierdzonym przez starożytnych „Ojców Kościoła” jest 1 list Piotra, trzy listy Jana i list Jakuba (Młodszego). W kanonie wyraźnie brakuje zdania i wypowiedzi podstawowego dla nauki Jezusa Kościoła Jerozolimskiego, w tym wypowiedzi Jakuba Sprawiedliwego, brata Pańskiego, który po odejściu Jezusa był przywódcą tej sekty w judaizmie. Jak z tego widać, Biblia to księga środowisk nawróconych z pogaństwa, Kościoła którego wiarę ukształtowała nauka Jezusa ale również wierzenia i zwyczaje ludów Morza Śródziemnego a także kolejnych ludów przyjmowanych do chrześcijaństwa. A „Pisma Natchnione” to Pisma uznawane przez tenże Kościół za Pisma Święte.
