The Times of Israel/ restytucja mienia
Stany Zjednoczone zwiększają presję na Polskę, aby wycofała się z ustawy ograniczającą restytucję mienia z Holokaustu.
Specjalny wysłannik USA ds. Holokaustu Cherrie Daniels mówi, że nowe polskie ustawodawstwo „wyrządzi nieodwracalną szkodę zarówno Żydom, jak i nie-Żydom”
MATTHEW LEE
Stany Zjednoczone zwiększają presję na Polskę, aby wycofała się z ustawy, ograniczającej restytucję mienia z Holokaustu
WASZYNGTON (AP) — Stany Zjednoczone wzmagają presję na Polskę w nadziei na zatrzymanie ustawodawstwa, które uniemożliwiłoby rodzinom otrzymanie rekompensaty za mienie zajęte podczas Holokaustu i podczas epoki komunizmu.
Stany Zjednoczone poinformowały w środę, że Polska jest jedynym krajem w Europie, który w ciągu ostatniego roku cofnął się w realizacji zobowiązań dotyczących zwrotu zajętego mienia lub zapewnienia odszkodowań ofiarom Holokaustu i ich rodzinom. Publiczne upomnienie może rozzłościć polskie władze, które odrzuciły wcześniejszą krytykę w tej sprawie.
Sprawa jest jednym z kilku punktów tarcia, które pojawiły się lub pogłębiły między Waszyngtonem a Warszawą od czasu objęcia urzędu przez administrację Bidena. Inne obejmują różnice w sprawie gazociągu Nord Stream 2 z Rosji do Niemiec oraz proponowane restrykcyjne prawo medialne.
Proponowana ustawa o odszkodowaniach, która może zostać uchwalona w sierpniu, została już potępiona przez grupy izraelskie, żydowskie i USA. Nowa krytyka ze strony Stanów Zjednoczonych pojawia się tuż przed pierwszą rocznicą opublikowania mandatowego przez Kongres raportu śledzącego postęp Europy w orzekaniu o roszczeniach dotyczących mienia z Holokaustu. Raport ten wskazywał kilka narodów, ale był szczególnie krytyczny wobec Polski.
W przeddzień rocznicy, Cherrie Daniels, specjalny wysłannik USA ds. Holokaustu, powiedziała, że polskie ustawodawstwo „wyrządzi nieodwracalną szkodę zarówno Żydom, jak i nie-Żydom, skutecznie wygasając roszczenia o restytucję i rekompensatę mienia odebranego podczas Holokaustu, następnie znacjonalizowanego w okresie komunistycznym”.
Przyjęcie ustawy uniemożliwiłoby unieważnienie własności nieruchomości i innych decyzji administracyjnych po 30 latach, co oznaczałoby umorzenie toczących się postępowań dotyczących konfiskaty mienia z czasów komunistycznych. Ma ona wpływ na polskie, żydowskie i inne roszczenia majątkowe, które są przedmiotem kwestionowanych wcześniejszych ustaleń.
Stany Zjednoczone zwiększają presję na Polskę, aby wycofała się z ustawy.
Polska twierdzi, że przepisy są odpowiedzią na oszustwa i nieprawidłowości, które pojawiły się w procesie restytucji, prowadzące do eksmisji lub oddania nieruchomości pośrednikom nieruchomości. Władze twierdzą, że roszczenia restytucyjne będą nadal możliwe przez sądy, niezależnie od narodowości lub miejsca zamieszkania wnioskodawców.
Ale te wyjaśnienia zostały odrzucone zarówno przez USA, jak i Izrael, które stwierdziły, że przyjęcie ustawy poważnie zaszkodziłoby stosunkom polsko-izraelskim.
„Jesteśmy rozczarowani, że polski rząd i opozycja wydają się zbyt często celowo łączyć restytucję mienia lub odszkodowania z reparacjami” – powiedział Daniels. „Chcielibyśmy, aby polski rząd co najmniej zmienił ustawodawstwo, aby wnioskodawcy z oczekującymi roszczeniami mogli kontynuować ich dochodzenie w ramach istniejącego procesu administracyjnego”.
Daniels, izraelscy urzędnicy i inni, tacy jak Światowa Organizacja ds. Restytucji Żydowskich i Światowy Kongres Żydów, wezwali Polskę do uchwalenia kompleksowego prawa lub ustanowienia procedury, która zajmie się kwestią odszkodowań, która z każdym rokiem staje się coraz pilniejsza z powodu śmierci osób starszych Ocalałych z Holokaustu.
Departament Stanu USA zidentyfikował sześć krajów, w których nadal nie rozwiązano problemów związanych z odszkodowaniami, ale według Daniels spośród nich tylko Polska cofnęła się. Pozostałe to Chorwacja, Węgry, Łotwa, Litwa i Rumunia.
Przed II wojną światową Polska była domem dla największej społeczności żydowskiej w Europie, liczącej około 3,5 miliona ludzi. Większość zginęła podczas Holokaustu pod okupacją nazistowskich Niemiec, a ich majątek został skonfiskowany.
Powojenne władze komunistyczne w Polsce przejęły te nieruchomości wraz z majątkiem nieżydowskich właścicieli w Warszawie i innych miastach. Koniec komunizmu w 1989 roku otworzył drzwi do roszczeń restytucyjnych, z których większość pochodziłaby od Polaków.
Stany Zjednoczone zwiększają presję na Polskę, aby wycofała się z ustawy, aby zapobiec restytucji Holokaustu.
Polska jest jedynym krajem europejskim, który w swojej najnowszej historii nie oferował żadnych rekompensat za własność prywatną zajętą przez państwo. Jedynie pozostałe żydowskie mienie gminne, takie jak niektóre synagogi, domy modlitwy i cmentarze, w większości zrujnowane, zostały w miarę możliwości zwrócone lub zrekompensowane.
Wciąż nierozstrzygnięta sprawa jest stałym źródłem goryczy i napięć politycznych między Polską a Izraelem, a także Stanami Zjednoczonymi, które zmuszały Polaków do zajęcia się tą sprawą przez kolejne administracje lecz nie osiągając postępu.
Raport sprzed roku został uchwalony przez Kongres w ustawie znanej jako „Justice for Uncompensated Survivors Today” lub JUST, która została podpisana przez byłego prezydenta Donalda Trumpa w 2018 r. przy wsparciu wielu prawodawców zarówno z partii politycznych, jak i ugrupowań żydowskich.
Zarówno sekretarz stanu USA Antony Blinken, jak i jego poprzednik Mike Pompeo, uczynili walkę z antysemityzmem priorytetem. W zeszłym miesiącu Blinken i jego niemiecki odpowiednik podpisali porozumienie o rozpoczęciu formalnego amerykańsko-niemieckiego dialogu na temat holocaustu, aby upewnić się, że lekcje z czasów nazistowskich nie zostaną zapomniane, ponieważ liczba ocalałych maleje.
Sprawa niespodziewanie pojawiła się ponownie w tym tygodniu w Departamencie Stanu USA, kiedy w poniedziałek w głównej siedzibie agencji w Waszyngtonie odkryto swastykę wyrytą w windzie. Blinken, pasierb ocalałego z Holokaustu, potępił wandalizm i powiedział, że to znak, że walka z antysemityzmem musi być „nieustępliwa”.
