Wypalenie zawodowe zostało sklasyfikowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) jako problem medyczny.
Wypalenie zawodowe WHO definiuje jako „syndrom wynikający z chronicznego stresu w miejscu pracy, który nie jest skutecznie zarządzany”. Jednym słowem, wypalenie zawodowe jest wynikiem głębokiego, długotrwałego stresu, który nie został rozwiązany ani przez pracownika, ani przez jego pracodawcę.
Według WHO
wypalenie zawodowe można zdiagnozować, gdy pojawią się następujące objawy:
- wyczerpanie i brak energii
- dystans, negatywne odczucia lub cynizm w stosunku do wykonywanej pracy
- zmniejszenie wydajności w wykonywanym zawodzie.
Wypalenie zawodowe jest wynikiem chronicznego emocjonalnego przeciążenia wynikającego z pracy zawodowej.
Przyczyny wypalenia zawodowego
Praca zawodowa, która na początku daje wiele satysfakcji, może stać się nie do zniesienia. Dzieje się tak, kiedy nadmiar obowiązków, nieprawidłowa dieta, siedzący tryb życia i brak czasu na odpoczynek powodują ciągłe podenerwowanie i stres, które przeciążają układ nerwowy. Organizm próbując poradzić sobie ze stresującą sytuacją, wywołuje objawy somatyczne, czyli bóle głowy, złe samopoczucie, bóle brzucha. Są to przyczyny wypalenia zawodowego.
Przyczyną wypalenia zawodowego jest też nieumiejętność regeneracji sił emocjonalnych, intelektualnych i fizycznych, które wyczerpują się podczas wykonywania trudnych zadań związanych z pracą zawodową.
Nadmiar obowiązków jest jedną z przyczyn wypalenia zawodowego.
Objawy wypalenia zawodowego
Wypalenie zawodowe jest wynikiem chronicznego emocjonalnego przeciążenia wynikającego z pracy zawodowej. Jego objawy to poczucie wyczerpania lub braku energii, zwiększenie dystansu do pracy lub uczucia negatywizmu lub cynizmu związanego z pracą, czy mniejsza skuteczność zawodowa. Wypalenie zawodowe wiąże się z występowaniem syndromu „trzy A” (apatia, anhedonia, astenia). Apatia jest uczuciem smutku i przygnębienia, anhedonia to niemożność odczuwania przyjemności, a astenia oznacza braku wigoru związanego z niewydolnością psychiczną oraz ruchową.
Wyróżnia się trzy fazy wypalenia zawodowego:
- Wyczerpanie emocjonalne - nieustanne zmęczenie i wyczerpanie psychiczne i fizyczne. To poczucie, że wykonywanie obowiązków zawodowych jest ponad możliwości pracownika.
- Depersonalizacja i cynizm - pracownik zaczyna dystansować się wobec pracy. Obowiązki wykonuje "na pół gwizdka", jego stosunek do kolegów z pracy staje się niechętny i obojętny.
- Brak poczucia osobistych osiągnięć i kompetencji w wykonywanej pracy - pracownik zaczyna negatywnie oceniać własne kompetencje i dokonania w pracy, uważa, że się "nie nadaje", przestaje kontrolować wykonywanie zawodowych obowiązków.
Nadgodziny, nadmiar obowiązków, ciągłe spotkania biznesowe - to może doprowadzić do wypalenia zawodowego.
Zwolnienie lekarskie na wypalenie zawodowe
W związku z dyskusją dotyczącą tego, czy wypalenie zawodowe jest po prostu zwykłym przemęczeniem, czy problemem natury medycznej, Światowa Organizacja Zdrowia, postanowiła uregulować tę kwestię. Wypalenie zawodowe dostało swój własny kod w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11, co oznacza, że od daty obowiązywania dokumentu (1 stycznia 2022 roku), lekarze będą mogli diagnozować wypalenie zawodowe i wystawiać na nie zwolnienia lekarskie.
Diagnoza stawiana przez lekarzy stawiana będzie na podstawie objawów wyróżnionych w ICD-11 (poczucie obniżenia energii lub wyczerpania, zwiększenie dystansu, negatywne emocje, cynizm w pracy, zmniejszenie efektywności). Autorzy dokumentu zastrzegają jednak, że przed postawieniem diagnozy lekarze powinni w pierwszej kolejności wykluczyć zaburzenia adaptacyjne, które związane są z niepożądaną reakcją na zamiany, a także zaburzenia lękowe oraz inne zaburzenia nastroju.
Wszechogarniający stres. Jak żyć, by nie zwariować
Wypalenie zawodowe nie jest zwykłym przemęczeniem.
Jak walczyć z wypaleniem zawodowym?
Wypaleniu zawodowemu warto zapobiegać, zanim się pojawi. Pomogą w tym różne metody walki ze stresem. Może to być medytacja, hobby albo regularne uczestniczenie w zajęciach całkowicie odmiennych od tych, które wykonuje się podczas pracy zawodowej. Dobrze działa taniec, śpiew czy uprawianie jakiegoś sportu.
Jeśli wypalenie zawodowe już się pojawi, warto odwiedzić lekarza lub psychologa. Osoby, które ignorują objawy wypalenia zawodowego, przeciążają swój organizm, co doprowadzić może nawet do stanu przedzawałowego.
Taniec to skuteczny sposób na stres
Przeciążając swój organizm nadmierną pracą, można doprowadzić nawet do stanu przedzawałowego
Kto jest najbardziej narażony na wypalenie zawodowe?
Jak wynika z badań społecznych, na wypalenie zawodowe najbardziej narażone są osoby pracujące w zawodach związanych z kontaktem z ludźmi, edukacją i niesieniem ludziom pomocy, przede wszystkim nauczyciele, lekarze, pielęgniarki, pracownicy socjalni, psychologowie.
Zawody te wymagają stałej gotowości do podjęcia obowiązków, nieustannego doszkalania się i zdawania kolejnych egzaminów, podejmowania nieraz bardzo trudnych decyzji oraz uczestniczenia w problemach innych ludzi.
KJ
Lekarze i pielęgniarki są bardzo narażeni na wypalenie zawodowe.
