Uzależnienie od telefonu i internetu to narastający problem. Nastolatki w Polsce korzystają z internetu zbyt często. Ponad 30 proc. z nich używa smartfonów w sposób powodujący zaburzenia w sferze społecznej, emocjonalnej i zdrowotnej.
Państwowy Instytut Badawczy NASK zaprezentował raport „Nastolatki 3.0”. Powstał on na podstawie ogólnopolskiego badania przeprowadzonego wśród uczniów. Można się z niego dowiedzieć, m.in. jak dużo czasu nastolatki spędzają w sieci, do czego ją wykorzystują, w jaki sposób z niej korzystają, z czym spotykają się w internecie oraz czy i jak dorośli starają się kontrolować ich aktywność w tej kwestii.
Fonoholizm i nadużywanie internetu - Nastolatki wolą świat wirtualny od realnego
Z raportu wynika, że około 34 proc. polskich nastolatków użytkuje smartfony w sposób powodujący zaburzenia w sferze społecznej, emocjonalnej i zdrowotnej, co wskazuje na rozwój patologii fonoholizmu.
Na pytanie: „Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem: "Myślę, że powinienem/powinnam mniej korzystać z mojego telefonu/smartfonu" twierdząco odpowiedziało 56 proc. osób. Odpowiedzi „nie” udzieliło 44 proc.
Blisko jedna trzecia nastolatków zgadza się ze stwierdzeniami wskazującymi na silne uzależnienie od korzystania z sieci przez komórki, co, jak podkreślają eksperci, w zestawieniu z rosnącym czasem korzystania z internetu, może być zwiastunem pogłębiania się problemu i rozwoju uzależnienia od telefonu.
W raporcie podkreślono, że mimo iż ryzyko uzależnienia od internetu wzrasta, wciąż w większości domów nie wprowadza się zasad ograniczających czas korzystania z internetu, czy reguł dotyczących selekcji treści, do których nastolatki mogą mieć dostęp. Jedynie 22,5 proc. nastolatków przyznało, że takie zasady są wprowadzone przez ich rodziców lub opiekunów. Nieco ponad 12 proc. nie ma takiej wiedzy.
Najczęstszą formą „kontroli rodzicielskiej” jest według nastolatków rozmowa, oparta na zaufaniu co do tego, że problem jakim jest uzależnienie od telefonu i internetu, zostanie przez dziecko zgłoszony (blisko 52 proc. wskazań). Z raportu wynika, że niską popularnością cieszą natomiast filtry rodzinne i inne technologie ograniczające dostęp do niebezpiecznych treści w internecie. Stosowanie takiej formy kontroli rodzicielskiej zadeklarowało jedynie 11,3 proc. respondentów.
"Dzieci sieci", "cyfrowi tubylcy" a zagrożenia związane z internetem
Sieć to miejsce, które dla młodych ludzi jest środowiskiem naturalnym. Mogą wykorzystywać internet na różnych polach i bardzo kreatywnie. Jednocześnie należy pamiętać, że to właśnie w sieci napotykają też na różnego rodzaju zagrożenia.
- Internet zmienia nie tylko sposób komunikowania, dostęp do informacji. Dokonuje zmian w świadomości społecznej, w relacjach, gospodarce. Wiele z tych zmian pozwala m.in. na realizację wizjonerskich projektów. Pozytywna rola internetu jest trudna do przecenienia – podkreśla ekspert NASK Marcin Bochenek.
- Oczywiście internet to także wiele zagrożeń. Najbardziej narażone są na nie dzieci i młodzież. To właśnie ta grupa, często w sposób niekontrolowany, bezrefleksyjny i przypadkowy korzysta z jego zasobów i narzędzi. Pokolenie „dzieci sieci”, czy „cyfrowych tubylców” za pośrednictwem internetu czerpie zasoby niebezpieczne z punktu widzenia rozwoju psychicznego i emocjonalnego – zaznacza.
Wśród zagrożeń, jakie niesie ze sobą powszechne "usieciowienie", ekspert wymienia łatwy dostęp do pornografii, treści zawierających przemoc, okazję do nawiązywania niebezpiecznych relacji, brak świadomości łamania prawa, czy ryzyko uzależnienia. Jest to ogromne wyzwanie dla współczesnego pokolenia rodziców i dla szkoły. Zwłaszcza, że młodzi ludzie coraz więcej czasu spędzają w sieci, a z internetu zaczynają korzystać coraz młodsi użytkownicy.
Uzależnienie od telefonu? Młodzi nie rozstają się ze smartfonem
Badania pokazały, że urządzeniem najczęściej używanym do korzystania z internetu jest smartfon. Wskazało go 93,9 proc. respondentów. Bez smartfona nie wyobraża już sobie funkcjonowania co szósty młody człowiek, co może wskazywać na szerzące się wśród młodych osób uzależnienie od telefonu. Na laptop jako urządzenie do korzystania z internetu wskazuje już dużo mniej badanych – 57,9 proc., a na komputer stacjonarny – 28,9 proc.
W poprzedniej edycji badania średni czas korzystania z internetu wynosił około 3 godziny i 40 minut w ciągu doby. Teraz jest to już 4 godziny i 12 minut. Blisko co trzeci ankietowany zadeklarował, że korzysta z internetu od dwóch do czterech godzin dziennie. Niewiele mniejszy odsetek – od czterech do sześciu godzin. Aż 12 proc. szacuje, że spędza dziennie w sieci osiem lub więcej godzin.
Badania pokazują też obniżanie się wieku tzw. internetowej inicjacji. Dzisiejsi uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów rozpoczęli samodzielne korzystanie z internetu w wieku 6 lat i 10 miesięcy. Wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych następowało to średnio około 8 roku życia.
W analogicznych badaniach, przeprowadzonych w 2016 r., średnia wieku, w którym zaczęli korzystać z internetu ówcześni uczniowie gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych wynosiła około 9 lat i 5 miesięcy.
Do czego młodzież wykorzystuje Internet?
Młodzi ludzie najczęściej wykorzystują Internet do słuchania muzyki, oglądania filmów i seriali, kontaktu z rodziną i znajomymi poprzez komunikatory.
Chłopcy częściej niż dziewczęta angażują się w gry on-line. Z kolei dziewczęta częściej korzystają z czatów i komunikatorów do kontaktów z rodziną i znajomymi.
Jeśli chodzi o spędzanie czasu w sieci, to wśród nastolatków prym wiedzie też korzystanie z mediów społecznościowych. Najczęściej odwiedzany jest YouTube (94 proc.) oraz Facebook (83,4 proc.). Na trzecim miejscu plasuje się Snapchat, a tuż za nim Instagram (na obie platformy wskazało po ok. 77 proc. badanych).
Złe zachowanie i przemoc w internecie
Większość nastolatków zadeklarowała, że natknęła się na przemoc w internecie, która była kierowana przeciwko znajomej lub znajomemu. Jedynie 23,5 proc. stwierdziło, że nigdy nie było świadkami takich zdarzeń.
Najczęstszymi przejawami agresji są: wyzywanie, ośmieszanie, czy poniżanie. Spora część obserwowała również rozprzestrzenianie kompromitujących treści na czyjś temat, podszywanie się, straszenie czy nawet szantażowanie. Z kolei bezpośrednie doświadczenie bycia ofiarą przemocy internetowej nie dotyczyło tylko połowy badanych.
Eksperci podkreślają, że niepokój mogą budzić deklaracje poszkodowanych nastolatków dotyczące sposobów reagowania na te zjawiska. Blisko co trzeci nie zgłasza problemu i nie podejmuje żadnego działania.
Badanie zostało przeprowadzone w 2018 r. Wzięło w nim udział 1173 uczniów z 55 szkół z całej Polski, w tym uczniowie szkół podstawowych, gimnazjów, liceów, techników. Przyjęto podział uczniów na dwie grupy: uczniowie siódmych klas szkół podstawowych i drugich klas w szkołach gimnazjalnych (połączenie ze względu na niedawną reformę edukacji) oraz uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, czyli uczniowie drugich klas liceów i techników.
Pełna wersja raportu NASK.
KJ
Komentarze