Dzięki zastosowaniu inteligentnych algorytmów, można było trzykrotnie zmniejszyć ilość przepisywanych dzieciom antybiotyków, przy zachowaniu tej samej skuteczności leczenia. To szczególnie ważny wynik w dobie rosnącej antybiotykooporności bakterii.
Rośnie liczba zgonów z powodu oporności na antybiotyki
Nadmierne przepisywanie antybiotyków i uodparnianie się na nie mikroorganizmów to globalny problem. Bakterie są coraz bardziej odporne na leki i istnieje ryzyko, że klasyczne antybiotyki przestaną być skuteczne. Już dwa lata temu w europejskim regionie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) odnotowano 500 tys. zgonów związanych z opornością mikroorganizmów na antybiotyki, z czego 110 tys. stanowiły infekcje, na które nie było dostępnego skutecznego antybiotyku.
W 2019 r. na świecie 5 mln ludzi zmarło z powodu infekcji antybiotykoopornych, z czego 1,27 mln w powodu braku możliwości jakiejkolwiek terapii. Zgodnie z raportem jednego z najwybitniejszych ekonomistów świata Brytyjczyka Lorda Jima O'Neilla, jeśli nie podejmiemy intensywnych działań, mikroorganizmy oporne na antybiotyki będą powodować do 2050 r. 10 mln zgonów rocznie. Będzie to większa liczba, niż zgony z powodu chorób nowotworowych, a ekonomiczne konsekwencje tego problemu będą rosły w zastraszającym tempie.
Poziom antybiotykooporności zależy przede wszystkim od poziomu konsumpcji. A Polska należy właśnie do pięciu krajów, które „zużywają” najwięcej antybiotyków, szczególnie w Podstawowej Opiece Zdrowotnej. Tylko w 2022 r. wykupiono w naszym kraju 45 mln opakowań tych leków. Nad Wisłą stosuje się ponad 30 razy więcej antybiotyków niż w wielu innych krajach UE.
Sztuczna Inteligencja pomogła w ograniczeniu podawania dzieciom antybiotyków
Dlatego tak ważna jest praca naukowców z Uniwersytetu w Lozannie w Szwajcarii, którzy opracowali, oparty na sztucznej inteligencji system o nazwie „ePOCT”. System w połączeniu z informacjami o stężeniu tlenu we krwi, pulsie, poziomie hemoglobiny i świadczącego o zapaleniach białka c-reaktywnego pomaga podjąć decyzję o tym, czy choremu dziecku przepisać antybiotyk, czy nie.
Swój system naukowcy w czasie 11 miesięcy przetestowali w 20 przychodniach z udziałem ponad 23 tys. pacjentów w wieku do 15 lat. Wyniki porównali z danymi na temat ponad 20 tys. osób w tym samym przedziale wiekowym, leczonych w 20 przychodniach w tradycyjny sposób. Lekarze stosujący ePOCT+ przepisywali antybiotyki w nieco ponad 23 proc. przypadków, a pozostali – w 70 proc. Skuteczność leczenia była podobna w obu grupach. Autorzy publikacji piszą, że wykorzystanie ePOCT+ mogłoby pomóc w poradzeniu sobie z problemem antybiotykoodporności mikroorganizmów, poprzez bezpieczne ograniczenie przepisywania antybiotyków.
Antybiotyki - historia i mechanizm działania
Antybiotyki swoją nazwę zawdzięczają swojemu zabójczemu działaniu w stosunku do bakterii. Już w XIX wieku naukowcy wiedzieli, że niektóre organizmy przeciwdziałają rozwojowi bakterii. Zjawisko to nazwano antybiozą. Pierwszy antybiotyk w 1928 roku odkrył Alexander Fleming. Była to penicylina. Fleming zauważył, że przypadkowe zanieczyszczenie podłoża pleśnią Penicillium chrysogenum powstrzymuje wzrost kultur bakterii z rodzaju Staphylococcus (gronkowce). Oprócz pleśni zdolnością wytwarzania antybiotyków wyróżniają się promieniowce (proste organizmy jednokomórkowe) i niektóre bakterie. Praktycznie zaraz po odkryciu penicyliny pojawiły się następne antybiotyki: naturalne, półsyntetyczne i syntetyczne.
Wprowadzenie antybiotyków do lecznictwa było przełomem dającym lekarzom oręż do walki z chorobami zakaźnymi, które do tej pory były przyczyną śmierci i chorób setek milionów osób. Pod względem budowy chemicznej antybiotyki należą do różnych grup związków organicznych. Z tysięcy naturalnie występujących antybiotyków zaledwie kilkadziesiąt mogło być włączonych do leczenia ludzi i zwierząt. Pozostałe nie znajdują zastosowania w medycynie ze względu na toksyczność lub działania niepożądane. Działanie antybiotyków polega na powodowaniu śmierci komórki bakteryjnej (działanie bakteriobójcze) lub wpływaniu w taki sposób na jej metabolizm, aby ograniczyć jej możliwości rozmnażania się (działanie bakteriostatyczne).
Tomasz Wypych
Czytaj także:
